Problematyka postawpostawapostaw zajmuje w życiu społecznym ważne miejsce. Bez postaw trudno byłoby poruszać się w społeczeństwie. Poznając osoby, sytuacje, grupy społeczne, człowiek tworzy wiele różnych przekonań na ich temat. Na podstawie zgromadzonej wiedzy o zjawisku ustosunkowuje się do niego emocjonalnie, a to z kolei oddziałuje na określone zachowanie wobec niego.

Definicja postawy

By dowiedzieć się, co oznacza to pojęcie, sięgnijmy do definicji polskiego psychologa, prof. dr. hab. Bogdana Wojciszke. Otóż według niego:

Składniki i istota postawy

Wartościowanie rozciąga się na kontinuumum od skrajnie negatywnego („Nienawidzę go!”) do skrajnie pozytywnego („Kocham go!”). Ważnymi własnościami postawy są zatem:

• znak (pozytywny lub negatywny);

• natężenie (większe lub mniejsze).

Powyższa definicja nie jest jedyną możliwą. Niektórzy badacze opisują także trójskładnikową strukturę postawy, uznając za jej elementy:

Podstawowym wymiarem jest zawsze wartościowanie. Postawa pośredniczy między naszymi doświadczeniami związanymi z danym obiektem – a więc jest wyznaczana przekonaniami na temat obiektu, emocjami, jakie odczuwaliśmy w związku z nim, i naszym zachowaniem. Wykształcona postawa wpływa następnie na późniejsze reakcje wobec obiektu, na oceny, decyzje i związane z nim działania.

Dlaczego ludzie tworzą postawy?

Psychologowie Gerd Böhner i Michaela Wänke, autorzy książki Postawy i zmiana postaw, sugerują dwie funkcje postaw:

Te same postawy mogą jednak pełnić różne funkcje w przypadku różnych ludzi, a nawet w przypadku tej samej osoby w różnym czasie. Mogą być także wielofunkcyjne – pełnić wiele funkcji jednocześnie.

Skąd się biorą postawy?

Dlaczego jedni w dorosłym życiu są osobami bardzo religijnymi, sprzeciwiają się eutanazji, aborcji i regularnie chodzą do kościoła, za to inni podważają autorytety kościelne lub traktują religię obojętnie, popierają aborcję i domagają się zgody na eutanazję? W jaki sposób te osoby przyjęły swe postawy?

Socjologowie twierdzą, że postawy mogą być rezultatem przekonań, emocji, zachowań; mogą też być przejmowane od innych ludzi.

Wtedy dostępność postawy nie ma znaczenia, ponieważ jest wystarczająco dużo czasu na podjęcie decyzji i uświadomienie sobie nawet postawy mało dostępnej. Teoria działań przemyślanychteoria działań przemyślanychTeoria działań przemyślanych Icka Ajzena i Martina Fishbeina – zwana też teorią wyrozumowanego działania – utrzymuje, że najlepszą podstawą do przewidywania planowanych zachowań są behawioralne intencje ludzi. Z kolei do przewidzenia intencji prowadzi znajomość postawy wobec danego zachowania oraz przekonanie na temat subiektywnych norm w danej sytuacji. Te subiektywne normy to nasze przekonania na temat tego, jak inni ludzie, których opinie są dla nas ważne, zachowaliby się w podobnej sytuacji. Na przykład zastanawiamy się, czy nasz znajomy wybierze pedagogikę jako kierunek studiów.

Wiemy, że jego postawa wobec tej dyscypliny jest pozytywna, bo chciałby pracować z ludźmi. Wiemy także, że jego rodzice akceptują ten wybór, a nawet zachęcają go do tych studiów. Także część jego znajomych zamierza podjąć studia na tym lub podobnym, humanistycznym kierunku. Po zebraniu tych informacji możemy spróbować przewidzieć jego zachowanie.

Słownik