Wśród kompetencji Prezydenta RP najczęściej wyróżnia się duże grupy uprawnień związane z jego relacją z władzą wykonawczą lub ustawodawczą, a także kompetencjami w obszarze polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państwa. Nie mniej istotne są jednak także pozostałe jego kompetencje, które podzielić można na tzw. tradycyjne uprawnienia głowy państwa oraz kompetencje nominacyjnekompetencje nominacyjnekompetencje nominacyjne i kontrolne, które pozwalają zachować niezależność niektórych organów od Rady Ministrów.

Ordery i odznaczenia państwowe nadawane przez Prezydenta RP są najwyższym wyróżnieniem zasług cywilnych lub wojskowych w czasie pokoju lub wojny dla chwały Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent RP nadaje je z własnej inicjatywy lub na wniosek:
– ordery - Prezesa Rady Ministrów lub kapituł orderówkapituła orderukapituł orderów,
– odznaczenia - Prezesa Rady Ministrów, ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów.

R92PGhe5tm7Va1

Na zdjęciu order - na krzyżu maltańskim równoramiennym znajduje się orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Krzyż jest zakończony na rogach ramion kuleczkami. Między ramionami krzyża umieszczone są promienie.

R103bi7frPnVZ1

Zdjęcie przedstawia dwa ordery. Jeden z nich to krzyż równoramienny, zakończony na rogach ramion kulkami. W środku krzyża, na okrągłej, emaliowanej tarczy, umieszczony jest orzeł. Na otoku, pokrytym emalią, umieszczony jest napis „POLONIA RESTITUTA”. Drugi order to gwiazda z ośmiu pęków promieni. W środku gwiazdy, na okrągłej, emaliowanej tarczy, umieszczony jest monogram „RP”, na otoku napis „POLONIA RESTITUTA”.

Najstarszym i najwyższym odznaczeniem państwowym RP nadawanym za znamienity zasługi cywilne i wojskowe dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej jest Order Orła Białego. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych.

Wśród odznaczonych orderem znaleźli się m.in. Jan Paweł II, Witold Lutosławski, Czesław Miłosz, Tadeusz Mazowiecki, Irena Sendlerowa, Vaclav Havel, Wisława Szymborska, królowa Elżbieta II czy Irena Kirszenstein‑Szewińska.

Ustanowiony w 1921 r. Order Odrodzenia Polski to, za Orderem Orła Białego, najwyższe cywilne wyróżnienie w naszym państwie. Nadawany jest za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu, zwłaszcza w działalności publicznej podejmowanej z pożytkiem dla kraju, zasługi w umacnianiu jego suwerenności i obronności, dla gospodarki narodowej, służby publicznej, twórczość naukową, literacką i artystyczną, a także za wybitne zasługi dla rozwoju współpracy Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami i narodami.

Wyróżnienie to otrzymali m.in. Leon Wyczółkowski, Lucjan Żeligowski, miasto Cieszyn, Uniwersytet Jagielloński, Władysław Frasyniuk, Zyta Gilowska czy Danuta Szaflarska.

RIR6jFTbEXCR81

Na zdjęciu okrągły medal. Na środku orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Dookoła napis: Za długoletnią służbę.

Jednym z siedmiu cywilnych odznaczeń nadawanych przez Prezydenta RP jest Medal za Długoletnią Służbę. Ustanowione w 1938 r. odznaczenie jest nagrodą za wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej w służbie Ojczyzny. Medal taki mogą otrzymać na przykład nauczyciele, pracownicy służby zdrowia, naukowcy. Medal nadany może być po minimum 10 latach pracy zawodowej.

RKg6axtEdEi7Q1

Na zdjęciu starsze małżeństwo. Siedzą na sofie. Patrzą na siebie. Kobieta trzyma na kolanach bukiet kwiatów.

Ciekawym odznaczeniem jest Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie, ustanowiony jako nagroda dla osób, które przeżyły 50 lat w jednym związku małżeńskim. Funkcjonuje od 1960 r. Dotychczas przyznano ponad milion takich odznaczeń. Otrzymała je na przykład para Jan Kobuszewski i Hanna Zembrzuska‑Kobuszewska.

Uprawnienia kontrolne i nominacyjne

Pozostały jeszcze uprawnienia Prezydenta RP, których nie można przyporządkować do żadnej ze wspomnianych grup:
– wnioskowanie o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę KontroliNajwyższa Izba KontroliNajwyższą Izbę Kontroli,
– wnioskowanie do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku PolskiegoNarodowy Bank PolskiNarodowego Banku Polskiego,
– powoływanie członków Rady Polityki PieniężnejRada Polityki PieniężnejRady Polityki Pieniężnej oraz Krajowej Rady Radiofonii i TelewizjiKrajowa Rada Radiofonii i TelewizjiKrajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Czy coś je łączy?

• W przypadku każdej z wymienionych instytucji (Najwyższej Izby Kontroli, Narodowego Banku Polskiego, RPP oraz KRRiT) dla poprawnego funkcjonowania konieczne jest zachowanie dużego stopnia niezależności od Rady Ministrów.

• Najwyższa Izba Kontroli bada legalność, gospodarność, rzetelność i celowość działań administracji rządowej – Prezydent RP jako organ władzy wykonawczej ma prawo do badania poprawności działania tej administracji.

• Narodowy Bank Polski winien prowadzić politykę monetarną opartą na długofalowych założeniach dotyczących m.in. bezpiecznego poziomu stóp procentowych pozwalającego realizować cel inflacyjny, nie zaś realizować doraźne cele gospodarcze rządu – dlatego też Rada Ministrów nie powinna uczestniczyć w wyborze jego prezesa, zadanie to konstytucja powierza Prezydentowi RP.

• Podobne powody decydują o sposobie obsadzania stanowisk w Radzie Polityki Pieniężnej – trzech jej członków powołuje Prezydent RP, a pozostałych sześciu w równej liczbie obie izby polskiego parlamentu.

• Stanie na straży wolności słowa czy prawa do informacji gwarantowanych przez niezależność mediów to zadanie, które Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji może realizować wyłącznie wtedy, gdy zapewni się jej skład uniezależniony od Rady Ministrów. Dlatego i w tym przypadku wybór członków powierzono Prezydentowi RP, Sejmowi i Senatowi.

Słownik