Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Problem migracji ludności

Migracje są jednym z podstawowych zjawisk demograficznych, które polegają na przemieszczaniu się ludności między różnymi państwami, obszarami geograficznymi, miastami lub regionami kraju. Migrację możemy podzielić na:

  • przymusową, kiedy osoba opuszcza swój kraj, gdyż jest do tego zmuszona, np. z powodu grożących jej represji politycznych;

  • dobrowolną, kiedy przyczyna wyjazdu wynika z woli osoby wyjeżdżającej;

  • legalną, kiedy wyjazd i przemieszczanie się pomiędzy państwami są legalne i odbywają się na podstawie prawa legalnego pobytu w danym kraju;

  • nielegalną, kiedy osoba w danym państwie przebywa nielegalnie;

  • czasową, kiedy osoba po poprawie swojego statusu czy po zakończeniu przyczyn imigracjiimigracjaimigracji wraca do swojego kraju;

  • stałą, kiedy osoba wyjeżdżająca nie zamierza wracać do swojej ojczyzny;

  • wewnętrzną, w ramach danego państwa;

  • zewnętrzną, kiedy dochodzi do opuszczenia granic danego państwa.

Przyczyny imigracji na świecie

Powodów emigracjiemigracjaemigracji ludności na świecie jest bardzo wiele, do najczęstszych należą przyczyny:

RnQgMDpjO7NBa
ekonomiczne kiedy osoby opuszczają własny kraj i udają się tam, gdzie mogą szybciej podnieść swój status – do grupy tej zaliczamy osoby wyjeżdżające w poszukiwaniu lepszej pracy oraz większość nielegalnych emigrantów;, edukacyjne kiedy młodzi ludzie wyjeżdżają do innych państw, by studiować lub się kształcić;, biznesowe kiedy można podjąć ciekawą lub finansowo opłacalną pracę za granicą;, związane z bezpieczeństwem na przykład ucieczka z regionów objętych wojną, rewolucją czy innymi zagrożeniami dla zdrowia i życia ludzi;, klimatyczno-środowiskowe kiedy ludzie muszą opuścić swoje dotychczasowe siedziby z powodu klęsk żywiołowych lub zmian klimatu;, turystyczne kiedy ludzie decydują się mieszkać i pracować za granicą, by poznawać świat;, lecznicze kiedy w innych państwach można liczyć na lepszą opiekę medyczną; dotyczy to często emerytów, którzy wyjeżdżają do państw np. o łagodniejszym klimacie;, religijne uczestnictwo w pielgrzymkach do miejsc kultu wielkich religii.

Główne szlaki migracyjne do Europy

By dostać się do celu, imigranciimigrantimigranci muszą często pokonać wiele trudności, które nawarstwiają się w przypadku migracji nielegalnej. Do miejsca przeznaczenia imigranci dostają się najczęściej szlakamiszlak migracyjnyszlakami, które można podzielić na legalne, kiedy dana osoba legalnie przekracza granicę i podejmuje pracę lub osiedla się w innym kraju oraz nielegalne, polegające na przekroczeniu tzw. zielonej granicy, bez kontroli dokumentów. Przerzut nielegalnych imigrantów dla jego organizatorów jest dochodowym interesem. Dlatego powstają całe szlaki przerzutowe, które wykorzystują tereny leśne, różne środki transportu, podrabiane dokumenty do przerzutu imigrantów z jednego kraju do drugiego. Powstawanie szlaków migracyjnych jest uzależnione od wielu czynników społecznych, ekonomicznych czy politycznych. Dla wielu imigrantów z Afryki czy Azji marzeniem jest dostanie się do Europy, gdzie wiele państw to sygnatariusze konwencji genewskiej. Dokument ten nakłada obowiązek udzielenia schronienia osobom, które uciekając przed wojną lub prześladowaniami, starają się o status uchodźcyuchodźcauchodźcy.

Główne kierunki migracji to:

  • Europa Środkowa, do której migrują mieszkańcy Europy Wschodniej i Azji;

  • Europa Zachodnia to kierunek migracji mieszkańców Europy Wschodniej, Azji i Afryki.

Poniższa mapa prezentuje główne szlaki migracyjne do Unii Europejskiej.

R1adMpiJOd6gj
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kryzys migracyjny XXI wieku

Przyczyną obecnego kryzysu migracyjnego w Europie była arabska wiosna, która rozpoczęła się w 2010 roku i doprowadziła do wojny domowej w Syrii, starć w Libanie oraz wojny domowej w Libii. W następstwie tych wydarzeń ok. 13 milionów Syryjczyków zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, w tym prawie 5 milionów wyjechało za granicę. Tworzenie się struktur Państwa Islamskiego spowodowało ucieczkę chrześcijan i jazydów w obawie przed prześladowaniami. Podobnie rzecz ma się z mieszkańcami Erytrei, którzy uciekają w obawie przed postępującym łamaniem praw człowieka. Innym źródłem przymusowej migracji był konflikt na Ukrainie i interwencja Rosji, która doprowadziła do wybuchu wojny o Krym. W rezultacie prawie 2 miliony Ukraińców musiało opuścić swoje domy. Do przyczyn kryzysu migracyjnego należy też zaliczyć niestabilną sytuację polityczną i gospodarczą w wielu państwach Afryki, Bliskiego Wschodu oraz Europy. Wśród imigrantów możemy spotkać nie tylko Syryjczyków czy mieszkańców Erytrei, lecz także Białorusinów, Albańczyków, Serbów, Pakistańczyków, mieszkańców Kosowa, Iraku, Afganistanu czy Filipin.

Kryzys migracyjny rozpoczął się w 2015 roku, kiedy w Unii Europejskiej zostało złożonych 1,2 miliona wniosków o azyl.

RwJw4e1FWvmaY1
Wykres kolumnowy. Wnioski o azyl
zestawienie: 2015 r. i 2019 r.. Lista elementów: 1. zestaw danych:rok: 2015Belgia: 44 660Bułgaria: 20 365Czechy: 1515Dania: 20 935Niemcy: 476 510Estonia: 230Irlandia: 3275Grecja: 13 205Hiszpania: 14 780Francja: 75 750Chorwacja: 210Włochy: 84 085Cypr: 2265Łotwa: 330Litwa: 315Luksemburg: 2505Węgry: 177 135Malta: 1845Holandia: 44 970Austria: 88 160Polska: 12 190Portugalia: 895Rumunia: 1260Słowenia: 275Słowacja: 330Finlandia: 32 345Szwecja: 162 450Wielka Brytania: 38 8002. zestaw danych:rok: 2019Belgia: 27460Bułgaria: 2150Czechy: 1915Dania: 2695Niemcy: 165 615Estonia: 105Irlandia: 4780Grecja: 77 275Hiszpania: 117 795Francja: 128 940Chorwacja: 1400Włochy: 43 770Cypr: 13 650Łotwa: 195Litwa: 645Luksemburg: 2270Węgry: 500Malta: 4090Holandia: 25 195Austria: 12 490Polska: 4070Portugalia: 1820Rumunia: 2590Słowenia: 3820Słowacja: 230Finlandia: 4520Szwecja: 26 255Wielka Brytania: 44 835
Oprac. na podst.: Witająca Europa? Wnioski o azyl, europarl.europa.eu [online, dostęp: 20.08.2020].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RUANHsYkLHe1a1
Unijna operacja Triton.
Źródło: Irish Defence Forces, licencja: CC BY 2.0.

Rangę symbolu pokazującego problem migracji do Europy w XXI wieku można przyznać włoskiej wyspie Lampedusa na Morzu Śródziemnym, która leży na szlaku środkowośródziemnomorskim z Afryki do Europy. Do jej wybrzeży dopływają liczne łodzie wypełnione nielegalnymi uchodźcami z Afryki i Azji. Niestety, bardzo często dochodzi do tragedii, kiedy przepełnione jednostki toną razem z imigrantami na pokładzie.

RIqBp8BzVQuNt1
Wykres kolumnowy. Ofiary śmiertelne migracji na świecie w latach 2014–2020. Lista elementów: 1. zestaw danych:rok: 2020Afryka: 419Ameryki: 326Azja: 199Europa: 48region śródziemnomorski: 451Środkowy Wschód: 772. zestaw danych:rok: 2019Afryka: 1887Ameryki: 833Azja: 376Europa: 148region śródziemnomorski: 1885Środkowy Wschód: 1743. zestaw danych:rok: 2018Afryka: 1600Ameryki: 590Azja: 187Europa: 116region śródziemnomorski: 2299Środkowy Wschód: 1454. zestaw danych:rok: 2017Afryka: 1740Ameryki: 681Azja: 523Europa: 98region śródziemnomorski: 3139Środkowy Wschód: 985. zestaw danych:rok: 2016Afryka: 1832Ameryki: 730Azja: 204Europa: 63region śródziemnomorski: 5143Środkowy Wschód: 1006. zestaw danych:rok: 2015Afryka: 1034Ameryki: 519Azja: 826Europa: 137region śródziemnomorski: 4054Środkowy Wschód: 147. zestaw danych:rok: 2014Afryka: 623Ameryki: 496Azja: 825Europa: 22region śródziemnomorski: 3283Środkowy Wschód: 41
Oprac. na podst.: Recorded migrant deaths by region, missingmigrants.iom.int [online, dostęp: 19.08.2020].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W celu rozładowania kryzysu, Unia Europejska w maju 2015 roku zaproponowała, by kraje członkowskie przyjęły 40 tys. uchodźców, co miało odciążyć Włochy i Grecję. Wywołało to protesty w części państw unijnych. Ostatecznie jednak w 2018 roku Unia Europejska zrezygnowała z przymusowej relokacji migrantów w krajach członkowskich.

W 2018 roku na kolejnych szczytach UE w Brukseli zajęto się kryzysem migracyjnym w Europie i zaproponowano wzmocnienie ochrony granic lądowych i morskich UE. Równocześnie ONZ 11 lipca 2018 roku przygotował Światowy Pakt w sprawie Migracji ONZ, który miał być formą umowy międzynarodowej na temat pomocy migrantom. Pakt został podpisany 19 grudnia 2018 roku. W głosowaniu 12 państw się wstrzymało, a 5 było przeciwnych – USA, Izrael, Polska, Węgry i Czechy.

ONZ poddała krytyce zachowawcze działania Unii Europejskiej wobec problemu migrantów. Państwom, które odmówiły przyjmowania migrantów, Unia zagroziła sankcjami, twierdząc, że jest to sprzeczne z jej prawem, co potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrokiem z 2 kwietnia 2019 roku. Mimo to Polska, Czechy i Węgry nadal odmawiają przyjmowania uchodźców.

Po kryzysie rozpoczętym epidemią koronawirusa w kwietniu 2020 roku liczba nielegalnych imigrantów spadła o 85%. Na poszczególnych szlakach migracyjnych spadek ilości imigrantów był różny. Największy, aż o 99%, nastąpił na szlaku wschodniośródziemnomorskim, bo aż o 99%, a na zachodniośródziemnomorskim wyniósł 82%.

Słownik

emigracja
emigracja

wyjazd z własnego kraju do innego w celu osiedlenia się tam na stałe

imigracja
imigracja

przybycie do danego państwa z zagranicy w celu osiedlenia się na stałe

imigrant
imigrant

osoba przybywająca do danego państwa w celu poprawy swojego statusu życiowego

migracje
migracje

(z łac. migratio – przesiedlenie); zjawisko polegające na przemieszczaniu się ludności w celu trwałej zmiany miejsca zamieszkania

szlak migracyjny
szlak migracyjny

kierunki, drogi prowadzące imigrantów z jednego państwa do drugiego

uchodźca
uchodźca

osoba, która jest prześladowana w swoim państwie za swoje poglądy polityczne, religię, rasę czy z innych powodów, wobec czego ucieka za granicę w obawie przed tym prześladowaniem