Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Mapy towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. Konieczność ich konstrukcji wynika z chęci poznawania świata oraz z potrzeby lokalizacji poszczególnych obiektów występujących na konkretnym obszarze. Pierwsze mapy powstawały w starożytności na potrzeby ekspansywnych cywilizacji Babilonii, Egiptu, Grecji, Rzymu, Bliskiego Wschodu czy Chin.

Ze względu na różny rodzaj skali mapy, możemy zyskać mniej informacji na temat większego obszaru z map mniej szczegółowych małoskalowych, a więcej szczegółowych informacji z map wielkoskalowych, przedstawiających jednak mniejszy obszar.

Ważnym aspektem wyszukiwania informacji jest to, jakie informacje chcemy zdobyć. Przykładowo chcąc sprawdzić, czy w naszej najbliższej okolicy znajduje się parking, wybierzemy mapę topograficzną, jeśli jednak chcemy zbadać stan środowiska danego obszaru, posłużymy się mapą sozologiczną.

Podział map

Według Encyklopedii PWN, ze względu na skalę, możemy wyróżnić mapy:

  1. wielkoskalowe (topograficzne) o skali od 1:100 do 1:10 000,

  2. średnioskalowe (przeglądowo‑topograficzne) o skali od 1:20 000 do 1:300 000,

  3. małoskalowe (przeglądowe) o skali poniżej 1:500 000.

Ze względu na prezentowany obszar możemy wyróżnić mapy:

  1. świata,

  2. kontynentów,

  3. regionalne,

  4. krajowe,

  5. lokalne.

Ze względu na prezentowane informacje na mapie możemy wyróżnić mapy:

  1. ogólnogeograficzne, które przedstawiają ogólną charakterystykę danego obszaru,

  2. tematyczne, czyli takie, które prezentują wybrany element środowiska przyrodniczego lub określoną dziedzinę życia społeczno‑gospodarczego:

  • topograficzne – prezentujące zabudowę, drogi, rzeźbę terenu, jego użytkowanie, pokrycie terenu oraz granice administracyjne;

  • sozologiczne – przedstawiające stan środowiska naturalnego;

  • hydrologiczne – ukazujące źródła, działy wodne, jakość wód, obiekty gospodarki wodnej, przepuszczalność gruntów, wody powierzchniowe;

  • geologiczne – ukazujące budowę geologiczną, informacje o uskokach, przedstawiające zjawiska geologiczne;

  • ortofotomapy – czyli przetworzone zdjęcia lotnicze.

Aby prawidłowo zinterpretować zależności przedstawione na mapie, należy zapoznać się z legendą mapy, w której zawarte są oznaczenia znaków kartograficznych użytych na mapie. Jest to istotne, dlatego że każda mapa może mieć różne oznaczenia dotyczące różnych danych.

R1xACKo4LGj2x
Przykład objaśnienia umownych znaków kartograficznych w legendzie mapy
Źródło: Aotearoa, Praca własna, CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Obliczanie odległości między punktami

Mapa to obraz kuli ziemskiej lub konkretnego jej fragmentu, przedstawiony na płaszczyźnie w określonym zmniejszeniu, według określonych zasad, przy użyciu znaków umownych. Dlatego matematyczna podstawa konstrukcji mapy zapewnia właściwości pomiarowe.

Aby obliczyć odległość między danymi punktami na mapie, należy dowiedzieć się, jaka jest skala mapyskala mapyskala mapy.

Skalę mianowaną można wyrazić przez porównanie dwóch jednostek miary np: 1 cm to 5 km (czyli jeden cm na mapie to 5 km w terenie).

Jeżeli zastosujemy skalę liczbową 1:25 000, to 1 cm na mapie odpowiada 25 000 cm w terenie. Obliczając odległość między dwoma wyznaczonymi punktami, która wynosi 2 cm na mapie, wskażemy, że w terenie będzie to 0,5 km.

Czasami zdarza się, że mapa nie posiada skali mianowanej, lecz jedynie liniową. W takim przypadku należy zmierzyć odległości na podziałce liniowej. Przykładowo, z poniższej podziałki wynika, że 1 cm na mapie to 100 m w terenie. Zatem 2 cm na mapie będą odpowiadać 200 m w terenie.

RZasVF6wekl2K
Podziałka liniowa
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.

Słownik

skala mapy
skala mapy

stosunek odległości na mapie do odległości w terenie