Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Jednym z najdłuższych uskoków na kuli ziemskiej, a z pewnością w Ameryce Północnej jest Uskok San Andreas, liczący ponad 1200 km. Owa struktura geologiczna zanajduje się w Kalifornii i ciągnie się wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki usytuowany nieopodal dwóch większych miast kalifornijskich: San Francisco oraz Los Angeles. Za odkrywcę tej struktury geologicznej podaje się profesora mineralogii - Andrew Lawsona, który sprowadzając się do Kalifornii w 1890r., zobaczywszy malowniczy krajobraz wydłużonej formy z obecnością podłużnych jezior wysnuł wnioski, że ma do czynienia z formą tektoniczną – uskokiem. W 1895r. ukazała się rozprawa profesora Lawsona na temat tej formy geologicznej, którą nazwał Uskokiem San Andreas od nazwy jednego z większych jezior znajdujących się w obrębie tego uskoku. W 1906r. po silnym trzęsieniu ziemi prof. Lawson sprecyzował, że uskok obejmuje większy obszar Kalifornii. W 1953r. geolog Thomas Dibble wywnioskował, że wzdłuż uskoku może występować ruch poprzeczny, nie pionowy jak zazwyczaj się to obserwuje. W 2004r. wczęto badania geofizyczne i geochemiczne, wówczas powstał projekt San Andreas Fault Observatory (SAFOD) mający na celu dokładne zbadanie uskoku, aby lepiej zrozumieć procesy zachodzące w okolicy uskoku. Na przełomie 2004‑2007r. wykonano dwa wiercenia: pierwsze w okolicy uskoku na głębokości 3km oraz drugie w zagłębieniu uskoku na 1,5 km. Zamontowano wtedy czujniki sejsmiczne oraz określono warstwy skalne i budowę geologiczną.

Geologia

Uskok transformacyjnyuskok transformacyjnyUskok transformacyjny San Andreas położony jest na granicy dwóch płyt tektonicznych. Od zachodniej strony formacji znajduje się Płyta Pacyficzna, przemieszczająca się w kierunku północnozachodnim, natomiast po wschodniej stronie Uskoku San Andreas znajduje się Płyta Północnoamerykańska poruszając się południowo‑wschodnim. W konsekwencji w obrębie uskoku występują poziome ruchy tektoniczne. Szacuje się, że wskaźnik poślizgu wynosi średnio 33 do 37 milimetrów rocznie.

R1Gdx4Px0bGas
Ruch przesuwczy wzdłuż Uskoku San Andres.
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.pl, domena publiczna.

W wyniku sił naprężeniowych na granicy dwóch płyt doszło do do powstania pasm poprzecznych w południowej Kalifornii oraz, w mniejszym, ale wciąż znaczącym stopniu, gór Santa Cruz. Sondowanie uskoku pozwoliło na określenie wieku jego kształtowania na około 30 milionów lat temu. Wtedy doszło do rozpoczęcia subdukcji Płyty Farallon pod Płytę Północnoamerykańską. Z racji tego, że ruch względny między płytami Pacyficzną i  Północnoamerykańską był inny niż ruch względny ruch między płytami Farallona i Północnoamerykańską, grzbiet rozprzestrzeniający się zaczął być „subdukowany”, tworząc nowy ruch względny i nowy styl deformacji wzdłuż granic płyt. Jednak główny odcinek San Andreas zaczął się formować dopiero około 5 milionów lat temu. Został on uformowany z mniejszych uskokó wytworzonych 13‑10 milionów lat temu.

Konsekwencje obszaru sejsmicznego

Ze względu na aktywność przesuwczą uskoku powoduje on znaczne trzęsienia Ziemi. Od 1857 roku odnotowano w obszarze Kalifornii około 8 trzęsień Ziemi, z czego pięć większych o magnitudziemagnitudamagnitudzie ponad 7. Oszacowano, że trzęsienie ziemi o sile 6,7 magnitudalub większej występuje mniej więcej raz co 6 lat na tym obszarze. Szacuje się również, że istnieje 7% prawdopodobieństwo, że trzęsienie ziemi o sile 8,0 lub większej nastąpi w ciągu najbliższych 30 lat gdzieś wzdłuż uskoku San Andreas. Prognozy wystąpienia trzęsienia ziemi o sile 7,8 wzdłuż uskoku ukazują, że może spowodować poważne szkody ekonomiczne w tym doprowadzić do śmierci około 1800 osób oraz splądrować całkowicie całe Los Angeles

Trzęsienia ziemi

  • 1857 Trzęsienie ziemi w Fort Tejon

  • 1906 Trzęsienie ziemi w San Francisco

  • 1957 Trzęsienie ziemi w San Francisco

  • 1989 Trzęsienie ziemi w Loma Prieta

  • 2004 Trzęsienie ziemi w Parkfield

Słowniczek

magnituda
magnituda

oznaczenie siły trzęsienia ziemi podawane w tzw. skali magnitud, zwanej też skalą Richtera zawierającą się od 2 do 9, gdzie 2 to wstrząsy rzadko odczuwalne przez człowieka i 9 to trzęsienia, które stanowią katastrofy, zagrażające życiu człowieka  oraz prowadzące do spustoszeń obszarów sięgających kilkanaście tysięcy km².

uskok transformacyjny
uskok transformacyjny

szczególny rodzaj przesuwczego uskoku, czyli uskoku, którego skrzydła ulegają przemieszczeniom poziomym.