Wielka Emigracja

R19LLalx9fuhq1

Grafika przedstawia ludzi stojących przed skromną, wiejską chatą. Widać mężczyznę z uniesioną w geście powitania czapką, z zapraszającym gestem do środka domu. Obok niego stoi polski żołnierz z prawą ręką na temblaki, podpierający się laską. Żołnierza otaczają dzieci i inni wiwatujący na jego cześć dorośli.

Wielka Emigracja to nazwa ruchu emigracyjnego Polaków po upadku powstania listopadowego w 1831 roku. Aby uniknąć represji ze strony Rosji i znaleźć sojuszników dla sprawy polskiej, Królestwo Polskie opuściło wówczas wielu żołnierzy i członków Rządu Narodowego, a także pisarzy, artystów, inteligentów, którzy za granicą szukali schronienia i lepszego bytu. Na emigracji w Paryżu znaleźli się między innymi: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński czy Fryderyk Chopin. Najważniejszym ośrodkiem wychodźstwa Polaków stała się Francja, a Paryż – stolicą Wielkiej Emigracji. Wielu Polaków osiedliło się także w Wielkiej Brytanii, Belgii, Szwajcarii, Algierii i Stanach Zjednoczonych. Sytuacja emigrantów była trudna nie tylko z powodu problemów materialnych:

Śmierć kapitana Józefa Meyznera

R1LlFVucEeMsQ

Obraz przedstawia scenę rodzajową. W jego lewej części znajduje się grupa ludzi: są mężczyźno, kobiety, jest starszy człowiek na wózku, są także małe dzieci. Widać także młodego mężczyznę z taczką. Wszyscy oni idą za odchodzącą od nich śmiercią w białej szacie z kosą.

Juliusz Słowacki, po powrocie z podróży po Grecji, Egipcie, Palestynie i Syrii oraz po pobycie we Florencji, również osiedlił się na stałe w Paryżu. W okresie tym poecie coraz bardziej doskwierała samotność, poczucie niezrozumienia, a także świadomość pogarszających się warunków bytowych polskich wychodźców. Wiersz pt. Pogrzeb kapitana Meyznera, napisany przez poetę w 1841 roku, stał się wyrazem dramatycznego położenia emigrantów, którzy wcześniej całe swoje siły i środki zaangażowali w walkę o odzyskanie niepodległości. Józef Meyzner (1803–1841), któremu Słowacki poświęcił utwór żałobny, był absolwentem prawa Uniwersytetu Warszawskiego oraz kapitanem 9 pułku wojsk polskich w powstaniu listopadowym. Pisał także wiersze i teksty publicystyczne. Należał do tego pokolenia Polaków, których losy związane były z niepowodzeniem romantycznego zrywu narodowowyzwoleńczego. Zmarł w jednym z paryskich szpitali, jego ciało jako ubogiego miało trafić do miejskiego prosektorium, a stamtąd do zbiorowej mogiły. Dopiero jeden z polskich emigrantów – Franciszek ŁubieńskiFranciszek ŁubieńskiFranciszek Łubieński zainicjował składkę na odrębny grób dla kapitana. Tragizm życia bohatera podkreślano również w nekrologu, który ukazał się w prasie emigracyjnej:

R1axDEwiXAfbJ

Obraz przedstawia cmentarz. Widoczne są kamienne nagrobki i proste drewniane krzyże umieszczone na mogiłach. Na drugim planie widoczny jest kamienny mur i wysoka brama wejściowa.

Utwór Pogrzeb kapitana Meyznera jest przykładem liryki funeralnejfuneralnyfuneralnej – żałobnej. Można w nim odnaleźć również elementy elegijneelegiaelegijne. Mimo że Juliusz Słowacki bezpośrednio nie heroizuje Józefa Meyznera, jego wiersz ma charakter epicediumepicediumepicedium, czyli utworu żałobnego. Klasyczne epicedium składa się z następujących części:

• laudatio – pochwała zalet i zasług zmarłego

• comploratio – opłakiwanie

• luctus – żal po stracie

• consolatio – pocieszenie

W wierszu Pogrzeb kapitana Meyznera nie występuje typowa część konsolacyjnakonsolacyjnykonsolacyjna. O elegijności utworu Słowackiego świadczy poważny, refleksyjny ton rozpamiętywania tragicznego losu bohatera, a także uniwersalna problematyka egzystencjalna – w tym przypadku dotycząca przemijania życia człowieka, którego biografia została związana na stałe z emigracyjnym losem Polaków.

W końcowej strofie utworu rozbrzmiewa błagalna apostrofa do Boga, sformułowana w imieniu grupy wygnańców zapomnianych przez Europę. Juliusz Słowacki podkreśla tragizm emigracyjnej wspólnoty Polaków, których życie zostało zdeterminowane przez udział w powstaniu.

Słownik