Pokolenie BruLionu: „jubilaci w krótkich spodenkach”

Zaistnienie pokolenia „BruLionu” na literackiej mapie było związane przede wszystkim ze specyficzną sytuacją kultury polskiej w drugiej połowie lat 80. minionego wieku. Wszechobecnej ideologizacji podlegała nie tylko twórczość oficjalna, którą pogardliwie określano mianem socparnasizmusocparnasizmsocparnasizmu, ale także przesycona tyrteizmempoezja tyrtejskatyrteizmem literatura opozycyjna. Krytyk literacki Piotr BratkowskiBratkowskiPiotr Bratkowski uważa, że był to czas

R8CEJdTBFKYDY1

Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku. Jego twarz jest owalna, opalona. Męzczyzna mma duży nos i wysokie czoło. Jego włosy są długie, sięgają za uszy. Mężczyzna jest w garniturze i koszuli. Uśmiecha się.

W 1986 roku poeta i tłumacz Piotr Sommer zaprezentował polskim czytelnikom nieznane wcześniej w PRL wiersze tzw. szkoły nowojorskiej, którą współtworzył m.in. zmarły dwadzieścia lat wcześniej poeta Frank O’HaraFrank O’HaraFrank O’Hara. Poezję wielkich tematów zastępowała w jego utworach fascynacja ulotnymi doznaniami związanymi przede wszystkim z rytmem wielkomiejskiego życia, ironiczne spojrzenie na otaczającą człowieka rzeczywistość, ale także akceptacja życia we wszystkich jego codziennych odsłonach. Poezja ta zrobiła ogromne wrażenie głównie na odczuwających egzystencjalny niepokój młodych czytelnikach poszukujących alternatywy dla tego, co działo się wówczas w polskiej literaturze. Jak zauważa Władysław Kolasa:

Drugim istotnym dla młodej generacji poetów wydarzeniem było powołanie do życia w 1986 roku pisma „BruLion”. Redakcja mieściła się w Krakowie, redaktorem naczelnym został 25‑letni, zafascynowany kulturą alternatywną Robert Tekieli.

R1CMysr2kkgYW1

Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku. Jego twarz jest owalna, widać na niej nieliczne zmarszczki. Mężczyzna trzyma w rękach nagrodę. To sześcian z grawerowanymi na nim napisami.

W pierwszych numerach „BruLionu” utwory młodych literatów, takich jak Marcin Świetlicki, Manuela Gretkowska, Paweł Huelle czy Jacek Podsiadło, pojawiały się obok nazwisk starszych poetów kojarzonych z opozycyjnymi elitami kulturalnymi: m.in. Artura Międzyrzeckiego, Wiktora Woroszylskiego, Czesława Miłosza, Jana Józefa Szczepańskiego, Jarosława Marka Rymkiewicza. Szybko jednak okazało się, że koegzystencja „starych” i „młodych” nie będzie możliwa, a „BruLion” to nie kolejne typowe kulturalno‑literackie czasopismo podziemne, a raczej, jak pisze Piotr Bratkowski:

W każdym numerze czasopisma pojawiały się utwory kolejnych młodych, nieznanych dotąd poetów. Nie umieszczano nazwisk, jedynie fotografie przedstawiające fragment twarzy autora. Wielu obserwatorów ówczesnego życia literackiego porównywało ich ze skamandrytami, o których Miłosz pisał, że:

Plejadę generacji „BruLionu”, poza Marcinem Świetlickim i Jackiem Podsiadło, tworzyli m.in.: Zbigniew Sajnóg, Miłosz Biedrzycki, Marcin Sendecki, Marcin Baran, Grzegorz Wróblewski, Krzysztof Koehler.

Poeci generacji „BruLionu” podjęli grę z mediami, popkulturą oraz wychowaną na niej publicznością. Mieli świadomość, że przemiany społeczne charakterystyczne dla początku lat 90. zmieniły sposób postrzegania poezji – przyznawanie tytułu „wielkiego poety” przestało być zarezerwowane dla krytyki akademickiej. Szybko dostrzegali także, że narodowi wieszcze zaangażowani w walkę o wolność to widma minionej epoki. Brulionowcy, wzorem skamandrytów wołających odważnie: „A wiosną niechaj wiosnę - nie Polskę zobaczę” (Jan Lechoń, Herostrates), zaczęli tworzyć poezję, podążając śladami Franka O’Hary. Literacki zaimek „my” zamienili szybko na wszechobecne w ich utworach „ja”.

Poeta starszej generacji Julian KornhauserKornhauserJulian Kornhauser w opublikowanym w „Tygodniku Powszechnym” tekście Barbarzyńcy i wypełniacze, poświęconym brulionowcom pisał:

Pokolenie „BruLionu” interesowały wszystkie odcienie otaczającej człowieka rzeczywistości: szarość murów kamienic, smutek ciemnych podwórek, witryny kiosków, kominy fabryk czy odchody gołębi na parapecie. Świetlicki pisał o porach kupowanych na kolację. Nie brakuje jednak w tych wierszach metafizycznej tęsknoty i świadomości przemijania. Świat jest tu wrogi, przytłaczający.

Słownik: