Tatry to pasmo górskie położone w Karpatach. Tatry zajmują powierzchnię 785 kmIndeks górny 2², z czego tylko 175 kmIndeks górny 2² leży w granicach Polski. Są to góry fałdowe powstałe w orogenezie alpejskiej. W ich budowie wyróżniamy dwie części: Tatry Wysokie i Tatry Zachodnie.

Na obszarze Tatr zachodzi tzw. inwersja temperatur, która polega na wzroście temperatury powietrza atmosferycznego wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. Zjawisko to ma miejsce, gdy występuje pogoda wyżowa oraz brak wiatru. Chłodne masy powietrza opadają na dół, zaś na terenach nasłonecznionych szczytów lub zboczy jest ciepło.

Układ pięter klimatycznych w Tatrach:

1. Piętro umiarkowanie chłodne (od 4 do 6˚C): od podnóży do 1150 m.

2. Piętro chłodne (od 2 do 4˚C): od 1150 do 1550 m.

3. Piętro bardzo chłodne (od 0 do 2˚C): od 1550 do 1850 m.

4. Piętro umiarkowanie zimne (od -2 do 0˚C): od 1850 do 2200 m.

5. Piętro zimne (od -4 do -2˚C): od 2200 m do szczytów.

Tatry Wysokie zbudowane są ze skał krystalicznych, charakteryzują się występowaniem dużych wysokości względnych i bezwzględnych, występują tu także głębokie dolinydolinadoliny i strome stoki. Tutaj znajdziemy wszystkie charakterystyczne miejsca stanowiące przedmiot zainteresowań turystów, jak choćby turnieturniaturnie, żlebyżlebżleby, graniegrańgranie, stożki piargowe, a także jeziora górskie (np. Morskie Oko) i doliny górskie (np. Dolina Rybiego Potoku czy Dolina Pięciu Stawów Polskich). Obszar Tatr posiada mocno rozbudowaną sieć hydrograficzną o długości 300 km oraz liczne jeziora (około 200). Omawiany obszar posiada cztery główne rzeki: Dunajec, Orawa, Poprad oraz Wag. Tatry należą do zlewiska dwóch mórz: Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego.

Tatry Zachodnie natomiast zbudowane są ze skał metamorficznych oraz ze skał osadowych. Widoczne są tu zjawiska krasowe, to tutaj znajdują się też najbardziej znane tatrzańskie jaskinie, na przykład Jaskinia Śnieżna. Tatry Zachodnie są niższe od Tatr Wysokich, posiadają wyraźne zaokrąglone wierzchołki, a ich stoki są mniej strome. Występują tu liczne doliny U‑kształtne, do których należy na przykład Dolina Kościeliska czy Dolina Chochołowska.

Oprócz ruchów górotwórczych, duży wpływ na ukształtowanie powierzchni Tatr miały lodowce górskie, które występowały tu w trakcie zlodowaceń plejstoceńskich. Pozostawiły po sobie charakterystyczną rzeźbię terenu. Do najbardziej znanych form polodowcowych należą doliny U‑kształtne i jeziora cyrkowe.

Jako że Tatry cechują się krajobrazem wysokogórskim, występują tu charakterystyczne piętra roślinne:

1. Piętro pogórzy, gdzie w krajobrazie wciąż widoczne są pola uprawne.

2. Regiel dolny z lasami mieszanymi.

3. Regiel górny (do wysokości 1550 m nad poziomem morza), gdzie rosną świerki oraz sosna limba. Im wyżej, tym las bardziej się przerzedza, a przy górnej granicy lasu drzewa praktycznie nie występują.

4. Piętro kosodrzewiny (do wysokości około 1800 m nad poziomem morza) porośnięte jest kępami kosodrzewiny oraz wysokimi ziołoroślami.

5. Hale, czyli górskie łąki, które w Tatrach sięgają do wysokości około 2300 m nad poziomem morza.

6. Turnie to najwyższe piętro roślinne rozpoczynające się powyżej wysokości 2250 m nad poziomem morza, gdzie występują jedynie rośliny naczyniowe i porosty.

Cechą wyróżniającą Tatry od pozostałych regionów Polski jest także wysokogórska fauna. Spotkać tu można drapieżniki: rysia, wilka i niedźwiedzia brunatnego. Sporo jest tu także jeleni, saren, lisów czy kun (w piętrze lasów reglowych). Charakterystycznym zwierzęciem zamieszkującym Tatry jest również kozica górska.

W Tatrach intensywnie rozwija się turystyka. Najpopularniejsze górskie szczyty to: Rysy, Kasprowy Wierch, Giewont, Gęsia Szyja i Świnica. Turystów przyciągają także górskie doliny, między innymi: Dolina Kościeliska, Dolina Chochołowska, Dolina Roztoki i Dolina Pięciu Stawów Polskich. Wspaniałe są także Tatrzańskie jeziora, na przykład: Morskie Oko i Czarny Staw Gąsienicowy. Do atrakcyjnych miejsc w Tatrach należą także: Hala Gąsienicowa, Przełęcz Zawrat, Rusinowa Polana, a także tatrzańskie jaskinie. Tatry mogą poszczycić się wspaniałym zapleczem turystycznym. Wiele jest tu miejscowości, które żyją z ruchu turystycznego, do których należy na przykład Zakopane, Poronin czy Kościelisko.

Ze względu na duży ruch turystyczny Tatrom grozi znaczna degradacja, dlatego należy pamiętać, że aby zachować ich piękno dla następnych pokoleń, odwiedzając je, musimy postępować zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Słownik