Przeczytaj
Minerały to pierwiastki lub związki chemiczne, które powstały w wyniku naturalnych procesów przebiegających na powierzchni Ziemi lub w jej wnętrzu. Obecnie znanych jest około 4 tys. minerałów. Wszystkie mają budowę krystaliczną, co oznacza, że atomy są w nich ułożone w uporządkowany sposób. Wyróżniamy siedem podstawowych układów krystalograficznychukładów krystalograficznych: układ regularny (sól kamienna, diament), układ tetragonalny (cyrkon), układ heksagonalny (grafit), układ trygonalny (kalcyt, kwarc), układ rombowy (siarka), układ jednoskośny (gips), układ trójskośny (albit).
Minerały wchodzące w skład skał nazywa się minerałami skałotwórczymi. Należą do nich skalenie, kwarc, pirokseny, miki, magnetyt, hematyt, oliwiny, amfibole oraz apatyt.
Skalenie są najbardziej rozpowszechnionymi minerałami w skorupie ziemskiej i stanowią ok. 58% jej objętości. Do tej grupy zaliczamy glinokrzemiany sodu, potasu i wapnia. Są dość twarde i najczęściej nie można ich zarysować stalą. Skalenie występują w licznych odmianach kolorystycznych, najczęściej jednak są białe, różowe lub czerwone.
Miki, zwane także łyszczykami, to uwodnione glinokrzemiany wielu metali, głównie potasu, glinu, żelaza i magnezu. Ważną rolę skałotwórczą odgrywają dwie miki: muskowit i biotyt. Powstają w procesach magmowych i metamorficznych. Muskowit występuje często w skałach okruchowych. Miki mają bardzo małą twardość. Posiadają blaszkowy kształt ziaren i doskonałą łupliwośćłupliwość.
Pirokseny i amfibole powstają głównie w procesach plutonicznychprocesach plutonicznych. Pirokseny tworzą się w warunkach wysokiego ciśnienia i małej ilości pary wodnej, która została rozproszona w magmie lub w warunkach wulkanicznych. Amfibole są uwodnionymi glinokrzemianami wielu metali. Pirokseny i amfibole różnią się układem łupliwości. Ważnym składnikiem skał magmowych oraz skał metamorficznych jest hornblenda. Do najbardziej rozpowszechnionych piroksenów należą: augit, diallag, enstatyt, hedenbergit, diopsyd, bronzyt.
Hematyt i magnetyt w skałach magmowych występują w formie bardzo drobnych ziaren. Hematyt ze względu na zawarty w nim tlenek żelaza zabarwiony jest na różowo, czerwono i brunatno. Magnetyt z kolei nadaje skałom zabarwienie czarne i ciemnoszare. Magnetyt i hematyt są najważniejszymi minerałami rudnymiminerałami rudnymi żelaza w skałach magmowych i metamorficznych.
Oliwiny to bezwodne krzemiany magnezu i żelaza. Są bardzo mało odporne na przeobrażenia pomagmoweprzeobrażenia pomagmowe i wietrzenie chemiczne. Występują w skupieniach ziarnistych, zbitych, czasami jako pojedyncze ziarna, niekiedy przybierają postać ziarnistych skupień zwanych „bombami oliwinowymi”.
Rzymianie nazywali oliwin „szmaragdem wieczoru”, ponieważ jego zielona barwa nie zmienia się nawet przy sztucznym świetle.
Apatyt jest bezbarwnym fosforanem. Wchodzi w skład niektórych skał plutonicznych i żyłowych. Domieszki często barwią go na jasne kolory, np. zielony lub niebieski. Tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym. Niejednokrotnie występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, nerkowatych. Jest kruchy, przezroczysty, wykazuje fluorescencję o bardzo różnych barwach.
Słownik
zdolność do pękania na części ograniczone powierzchniami płaskimi
kopaliny ( skały), z których pozyskuje się jeden lub więcej składników
procesy geologiczne zachodzące pod powierzchnią skorupy ziemskiej opierające się na przemieszczaniu się magmy wraz z jej zastyganiem;
polegają na krystalizacji minerałów z pozostałości stopu magmowego, silnie rozrzedzonego przez rozpuszczone w nim składniki lotne.
przestrzenne schematy ułożenia w uporządkowany oraz powtarzający się sposób atomów budujących kryształ