Biblia jako źródło inspiracji

Biblia to zbiór uważanych za natchnione przez Boga ksiąg: Starego Testamentu – dla wyznawców judaizmu, oraz Starego i Nowego Testamentu – dla chrześcijan. Czytana, poddawana filozoficznym rozważaniom i żarliwym dyskusjom Biblia jest nie tylko Świętą Księgą obu wyznań. Przez wieki stała się także – wraz z tradycją antyczną – podstawą kultury europejskiej.

Odnajdujemy w niej uniwersalną tematykę, wątki, motywymotywmotywy, symbole i postaci pozostające niewyczerpanym źródłem inspiracji dla dawnych i współczesnych artystów reprezentujących wszystkie dziedziny sztuki. Dzisiejsza sztuka właściwie nie mogłaby istnieć bez odniesień biblijnych będących źródłem toposówtopostoposów literackich czy typów ikonograficznych wykorzystywanych przede wszystkim w malarstwie.

R1Fk0FKtb71QJ1

Obraz przedstawiający długie, kręte schody łączące Słońce i Ziemię. Na kolejnych stopniach znajdują się ludzie i skrzydlate postaci przypominające aniołów. U stóp schodów jest śpiący mężczyzna.

Wiele religijnych typów ikonograficznych ukształtowało się już w epoce wczesnochrześcijańskiej – przedstawienia Adama i Ewy, Jonasza w brzuchu wieloryba, wizje pośmiertnych kar za grzechy pojawiają się w malowidłach pokrywających ściany rzymskich katakumbkatakumbykatakumb. W późniejszych wiekach, szczególnie na freskachfreskfreskach zdobiących absydy pierwszych bazylik, równie często przedstawiano także inspiracje z Nowego Testamentu: sceny z życia Chrystusa i Matki Boskiej.

Sztuka europejska przepełniona jest wątkami biblijnymi. Najczęściej spotykane w malarstwie motywy i tematy Starego Testamentu to opisane w Księdze Rodzaju: stworzenie świata i wygnanie z Raju, historia rodziny Noego i potopu, budowa wieży Babel, a w kolejnych księgach historia Mojżesza i przekazanie ludziom tablic z dziesięciorgiem przykazań czy walka Dawida z Goliatem i cierpienie Hioba. Z kolei najbardziej popularne tematy malarskie nawiązujące do pism Nowego Testamentu to zwiastowanie Maryi Pannie, narodziny Chrystusa i pokłon Trzech Króli, chrzest Chrystusa, cudowny połów ryb, wesele w Kanie Galilejskiej, modlitwa w Ogrodzie Oliwnym, ostatnia wieczerza oraz śmierć Chrystusa, złożenie do grobu i zmartwychwstanie, a także wizje Apokalipsy i Sądu Ostatecznego.

RU3ZiBTx1lN8K

Obraz przedstawia dwie kobiety i bladego mężczyznę. Mężczyzna ma na sobie jasną szatę. Jedna z kobiet, ubrana w niebieską sukienkę, trzyma w dłoni chustę, żywo gestykuluje nad leżącym mężczyzną. Obok niej jest druga kobieta pochylona nad ciałem mężczyzny. Za nimi wiejski pejzaż, błękitne wzgórza, żółte wschodzące słońce.

Nie sposób omówić wszystkich tekstów Pisma Świętego, które stały się inspiracją dla artystów na przestrzeni wieków. Biblijne motywy czy całe wątki znajdziesz nie tylko w malarstwie, ale także w innych dziedzinach sztuki wszystkich epok. Podczas swoich poszukiwań zwróć uwagę, w jaki sposób artyści reinterpretowali podejmowane tematy.

Słownik