Piętra roślinności w górach

Piętra roślinne inaczej nazywane są piętrami klimatyczno‑roślinnymi, ponieważ wraz ze wzrostem wysokości w górach zachodzą zmiany w klimacie, co przyczynia się do piętrowego układu formacji roślinnych. Mimo to można zaobserwować na świecie podobny układ pięter roślinnych np. w Tatrach lub Alpach.

Dla terenów górskich charakterystyczny jest klimat górski, który należy do klimatów astrefowych. Kształtowany jest on przez wiele elementów. Są to: szerokość geograficzna, odległość od mórz i oceanów, występowanie pobliskich prądów morskich oraz wysokość nad poziomem morza. Ostatni element, tj. wysokość nad poziomem morza, uważany jest przez niektórych naukowców za najważniejszy, ponieważ wpływa m.in. na promieniowanie słoneczne, temperaturę, wilgotność powietrza oraz ciśnienie atmosferyczne.

Wraz ze wzrostem wysokości maleje temperatura, zwiększają się opady (pada więcej śniegu niż deszczu), występują silniejsze wiatry, gleby są mniej żyzne (skała macierzysta wychodzi na powierzchnię), utrudniony jest dostęp do wody podziemnej oraz krótszy jest okres wegetacyjnyokres wegetacyjnyokres wegetacyjny.

Pasma górskie, mimo że są podobne, to i tak posiadają typowe dla siebie cechy, na które też oddziałuje szerokość geograficzna, odległość od mórz i oceanów, prądy morskie i szata roślinna.

Tak jak już wspominano, klimat oraz inne elementy wpływają i kształtują położenie pięter klimatyczno‑roślinnych. Najniższe piętra roślinne w górach są najcieplejsze. Natomiast te, które położone są wyżej uzależnione są od czynników wpływających na klimat na danej wysokości nad poziomem morza. Wysokość oraz rozciągłość gór również ma przełożenie na piętrowośćpiętrowośćpiętrowość roślinną, ponieważ im wysokość i rozciągłość gór jest większa, tym warunki termiczne są łagodniejsze dla każdego z pięter. Dodatkowo nasłonecznienie odgrywa dużą rolę, ponieważ stoki północne są zimniejsze niż południowe, a taka cecha dość znacznie wpływa na roślinność.

Wiadomo, że dla każdego piętra charakterystyczny jest skład gatunkowy. Uzależniony jest on głównie od czterech elementów:

• oddziaływanie prądów morskich,

• ekspozycja stoków (zimne - północne, ciepłe - południowe),

• położenie gór,

• budowa geologiczna gór.

Powszechnie wyróżnia się następujące piętra roślinne:

• piętro pogórza,

• piętro górskie, w tym wyodrębnia się piętro regla dolnego i regla górnego,

• piętro subalpejskie (kosodrzewiny),

• piętro alpejskie (halne),

• piętro subniwalne (turniowe),

• piętro niwalne (śnieżne).

Piętra roślinności w Tatrach

W Tatrach wyróżnia się następujące piętra:

• piętro pogórza znajduje się na wysokości od 300 m n.p.m. do 600 - 700 m n.p.m.; jest to obszar wykorzystywany rolniczo, czasami przeznaczony pod pastwiska lub sady, wcześniej rosły tam lasy liściaste. Najniższe piętro w polskich górach sięgające do dna dolin; ze względu na najlepsze warunki klimatyczne i glebowe przeważnie jest zagospodarowane przez człowieka.

• piętro górskie występuje na wysokości od 600‑700 m n.p.m. do 1500 m n.p.m., w tym:

  1. regiel dolny - od 600‑700 m n.p.m. do 1100‑1200 m n.p.m. rosną tu głównie świerki (sztucznie nasadzone przez człowieka), buki i jodły oraz nielicznie jawor;

  2. regiel górny - od 1100 - 1200 m n.p.m. do 1500 m n.p.m. odznacza się ciągłością drzew z regla dolnego, ale z jedynie sporadycznie występującym bukiem; charakterystyczna jest granica pomiędzy tymi pasami, ponieważ na niej występuje limba, brzoza karpacka i jarząb nieszypułkowy, występują też tu mchy i paprocie, które porastają glebę,

• piętro kosodrzewiny (subalpejskie) - od 1500 m n.p.m. do 1800 m n.p.m., porastają tu rozległe, gęste zarośla kosodrzewiny (najgęściej rosną na granicy z reglem górnym), najwyższe osiągają prawie 2 m wysokości,

• piętro halne (alpejskie) - od 1800 m n.p.m. do 2300 m n.p.m., obszar ten porośnięty jest trawami i trawiastokształtnymi sitami, turzycami i kosmatkami (zwane wysokogórskimi łąkami - hale),

• piętro turni - powyżej 2300 m n.p.m., porastają tu pojedyncze kępy traw, mchy i porosty.

R1RA1UjrzXVi0

Ilustracja przedstawia piętra roślinne w Tatrach. Ilustracja ma kształt trójkątnego wzniesienia. Od dołu do góry opisano poszczególne piętra. Od dołu do 700 metrów nad poziomem morza jest pogórze - to pola i łąki. Następnie pomiędzy 700 a 1250 metrów nad poziomem morza jest regiel dolny - rośnie tam niska roślinność, drzewa liściaste. Pomiędzy 1250 a 1600 metrów wyróżnia się regiel górny - rosną tam drzewa iglaste. Pomiędzy 1600 a 1800 jest piętro kosodrzewiny. Od 1800 do 2250 metrów nad poziomem morza wyróżnia się hale. Nad piętrem hal - od 2250 metrów - są turnie.

Piętra roślinności w Alpach

W Alpach wydzielono następujące piętra roślinne:

• piętro pogórza na wysokości od 500 m n.p.m. do 800 m n.p.m., występują tu lasy liściaste,

• piętro górskie występuje na wysokości od 800 m n.p.m. do 1500 m n.p.m., w tym: 1) regiel dolny - od 800 m n.p.m. do 1000 m n.p.m., rośnie tu głównie las mieszany; 2) regiel górny - 1000 m n.p.m. do 1500 m n.p.m., również rośnie tu las mieszany, choć w górnej części tego piętra pojawiają drzewa iglaste,

• piętro kosodrzewiny (subalpejskie) - od 1500 m n.p.m. do 2200 m n.p.m., dolną część tego piętra porastają drzewa iglaste a wyżej rosną typowe krzewy (np. karłowate jałowce) oraz krzewinki (np. borówki),

• piętro alpejskie - od 2200 m n.p.m. do 2800 m n.p.m., dominują tu głownie hale (trawy) oraz roślinki kwiatowe (np. murawa alpejska i goryczka),

• piętro subniwalne - od 2800 m n.p.m. do 4300 m n.p.m., występuje tu skąpa roślinność (mchy, porosty, które porastają skały oraz niskie rośliny znoszące chłodny klimat),

• piętro niwalne na wysokości powyżej 4300 m n.p.m., występują tu obszary (skały i turnieturnieturnie) pokryte wiecznym śniegiem oraz małe pojedyncze lodowce.

R37919KVllrUF

Ilustracja przedstawia piętra roślinne w Alpach. Ilustracja ma kształt trójkątnego wzniesienia. Od dołu do góry opisano poszczególne piętra. Od dołu na wysokości od 500 do 800 metrów nad poziomem morza jest pogórze - to pola i łąki. Następnie pomiędzy 800 a 1000 metrów nad poziomem morza jest regiel dolny - rośnie tam niska roślinność, drzewa liściaste. Pomiędzy 1000 a 1500 metrów wyróżnia się regiel górny - rosną tam drzewa iglaste. Pomiędzy 1500 a 2200 jest piętro kosodrzewiny, zwane też piętrem subalpejskim - rośnie tam kosodrzewina, niska trawa. Od 2200 do 2800 metrów nad poziomem morza wyróżnia się piętro alpejskie - rośnie tam niska roślinność. Nad nim - od 2800 do 4300 metrów - jest piętro subniwalne - to skały. Powyżej 4300 metrów jest piętro niwalne - na ilustracji widoczny jest śnieg.

Piętra roślinności w Górach Skandynawskich

W Górach Skandynawskich wydziela się następujące piętra roślinne:

• piętro pogórza na wysokości od 900 m n.p.m. do 1200 m n.p.m., występują tu lasy mieszane,

• piętro górskie występuje na wysokości od 1200 m n.p.m. do 2000 m n.p.m., obszar porastają lasy iglaste,

• piętro alpejskie - od 2000 m n.p.m. do 2700 m n.p.m., dominują tu głownie hale (trawy),

• piętro subniwalne - od 2700 m n.p.m. do 3000 m n.p.m., występuje tu skąpa roślinność (mchy, porosty, które porastają skały oraz niskie rośliny znoszące dość zimny klimat),

• piętro niwalne na wysokości powyżej 3000 m n.p.m., występują tu obszary (skały i turnie) pokryte wiecznym śniegiem oraz kilka małych lodowców.

Należy pamiętać, że Góry Skandynawskie rozpościerają się na różnej szerokości geograficznej, czego skutkiem jest obniżanie się pięter roślinności ze wzrostem szerokości geograficznej. Wyżej podane piętra roślinne oraz ich wysokości są przyjęte umownie przez grono naukowców.

R1Ime1ntDF6hO

Ilustracja przedstawia piętra roślinne w Górach Skandynawskich. Ilustracja ma kształt trójkątnego wzniesienia. Od dołu do góry opisano poszczególne piętra. Od dołu na wysokości od 900 do 1200 metrów nad poziomem morza jest pogórze - to pola i łąki. Następnie pomiędzy 1200 a 2000 metrów nad poziomem morza jest piętro górskie - niska roślinność, drzewa liściaste, pod koniec piętra drzewa iglaste. Pomiędzy 2000 a 2700 jest piętro alpejskie - rośnie tam kosodrzewina, niska trawa. Od 2700 do 3000 metrów nad poziomem morza wyróżnia się piętro subniwalne - rosną tam mchy, porosty, kwiaty. Powyżej 3000 metrów jest piętro niwalne - na ilustracji widoczne skały.

Słownik