Bezrobocie to zjawisko braku pracy zarobkowej dotyczące osób zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia. Pojęcie to nie obejmuje zatem osób, które nie chcą podjąć żadnej pracy, nie muszą pracować (ponieważ korzystają ze świadczeń rentowych, emerytalnych lub uczą się, utrzymując się z pieniędzy od rodziców czy prawnych opiekunów) i nie mogą być zatrudnione, gdyż są niezdolni do pracy.

Istnieją różne rodzaje bezrobocia. Może je podzielić na przykład ze względu na przyczyny. Oto niektóre z nich:

• frykcyjne (przejściowe) – krótkotrwałe, związane np. z poszukiwaniem lepszej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania;

• strukturalne (technologiczne) – związane z niedostosowaniem kwalifikacji i wykształcenia pracowników do zmieniających się wymagań rynku pracy (np. w związku z restrukturyzacją przemysłu); szczególnie odczuwalne w rejonach, gdzie dominowała dotąd jedna gałąź przemysłu lub usług (np. turystyka, górnictwo, przemysł stoczniowy);

• koniunkturalne (cykliczne) – związane z okresowo zmieniającą się koniunkturą gospodarczą powodującą wzrost bezrobocia w czasie recesji i spadek w okresie wzrostu gospodarczegowzrost gospodarczywzrostu gospodarczego;

• technologiczne – wynikające z postępu technologicznego; jest powodem zastępowania pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń;

• sezonowe – jest uwarunkowane porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacją roślin itp.; występuje w zakładach pracy sezonowej np. w budownictwie, rolnictwie i innych; sezonowy charakter ma również bezrobocie absolwentów; wynika również z sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki, uzależnionych od warunków klimatycznych np. budownictwo;

• utajone – nierejestrowane, trudno je obliczyć, gdyż związane jest z: 1) zatrudnianiem większej liczby osób niż jest to faktycznie potrzebne (gospodarka komunistyczna, a współcześnie rolnictwo); 2) zatrudnianiem osób na stanowiskach poniżej ich kwalifikacji; 3) rezygnacją z poszukiwania pracy wynikającą ze zniechęcenia po wielu bezskutecznych próbach.

Innym kryterium jest podział ze względu na czas bezrobocia:

• krótkookresowe (do 3 miesięcy),

• średniookresowe (od 3 do 12 miesięcy),

• długookresowe (powyżej 1 roku),

• chroniczne (długotrwałe).

RtSzqy1kVOAPm

Zdjęcie przedstawia wnętrze hali produkcyjnej. Na stanowiskach przy taśmie produkcyjnej zamiast ludzi pracują maszyny.

RtosHYW6pt5bD

Zdjęcie przedstawia wnętrze samochodu, w którym siedzą dwie osoby widoczne od tyłu. Mężczyzna kieruje autem, obok niego siedzi kobieta. Mężczyzna w prawej dłoni trzyma włączoną komórkę. Patrzy na nią. Samochód znajduje się na drodze.

RpnhIMFC88Seg

Zdjęcie prezentuje trzech mężczyzn we wnętrzu zakładu produkcyjnego. Jeden z mężczyzn wskazuje na stalowe silosy, które znajdują się w pomieszczeniu. Dwaj pozostali mężczyźni stoją i się przysłuchują.

Aby zmierzyć wielkość bezrobocia w państwach lub regionach i porównać je między sobą, oblicza się stopę bezrobocia (SIndeks dolny b_b), czyli procentowy udział bezrobotnych (zarejestrowanych) w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo. Do tej ostatniej grupy zalicza się zarówno pracujących, jak i poszukujących pracy. Nie obejmuje ona ludności biernej zawodowo, czyli takiej, która nie wyraża chęci do pracy i utrzymuje się z niezarobkowych źródeł utrzymania (renty, emerytury, pensji rodziców, współmałżonka).

Gdzie:

B - liczba osób bezrobotnych w danym miejscu i czasie,

AIndeks dolny z_z- liczba ludności aktywnej zawodowe w danym miejscu i okresie.

Stopa bezrobocia na świecie od kilkunastu lat wykazuje tendencję malejącą i obecnie jest na poziomie niecałych 5%. Na uwagę zasługuje jednak okres światowego kryzysu gospodarczego (rok 2009), kiedy odnotowano bardzo duży wzrost tego współczynnika. Od tego momentu zaczął on się zmniejszać i osiągnął wartość jak w roku 2007 (nieco poniżej 5%).

Najwyższą stopą bezrobocia odznaczają się zwykle kraje słabo rozwinięte (w tym wiele krajów afrykańskich, wyspiarskich, które utrzymują się głównie z turystyki), kraje wysoko rozwinięte znajdujące się obecnie w recesji gospodarczej (na przykład Hiszpania czy Grecja), a także kraje postsocjalistyczne. Natomiast najniższa stopa bezrobocia występuje najczęściej w krajach wysoko rozwiniętych oraz w krajach intensywnie rozwijających się (na przykład położonych w Azji Południowo‑Wschodniej, Południowej, częściowo w Ameryce Łacińskiej). W niektórych krajach afrykańskich występuje bezrobocie ukryte, zatem wartości stopy bezrobocia są tam pozornie bardzo niskie.

Przykładowe sposoby zwalczania bezrobocia:

• dążenie do ograniczenia przyrostu naturalnego,

• modernizacjamodernizacjamodernizacja gospodarki dzięki zagranicznej pomocy finansowej,

• więcej miejsc pracy w sektorze państwowym,

• ograniczenie biurokracji w funkcjonowaniu małych i średnich przedsiębiorstw,

• udzielanie korzystnych kredytów na tworzenie nowych miejsc pracy i własnej działalności gospodarczej,

• organizowanie pośrednictwa pracy,

• szkolenia podnoszące kwalifikacje lub przekwalifikowanie,

• elastyczne prawo pracy,

• redukcja nadgodzin,

• programy umożliwiające przechodzenie na wcześniejsze emerytury.

Słownik