Podczas erupcji wulkanicznej wydobywają się: lawa, gazy i para oraz materiał piroklastyczny, przez które to składniki przedziera się magmamagmamagma.

Lawa

Zawiera stopione tlenki krzemu, metali, krzemiany i gazy. Może tworzyć dwa rodzaje form: kopuły oraz potoki. Lawa kwaśna ma dużą lepkość, jest gęsta. Posiada dużą krzepliwość i nie rozlewa się na duże obszary. Lawa zasadowa zaś ma niską krzepliwość, jest dużo rzadsza. Rozlewa się daleko od miejsca erupcji. Strumienie lawy zasadowej poruszają się szybko i pokrywają duże powierzchnie.

R14KXgjWoP4gQ

Zdjęcie ukazuje teren, którego powierzchnię pokrywa zastygła lawa. Powierzchnia jest szara, a teren nierówny.

Lawa osiąga temperaturę ok. 1100°C. Jeżeli zawiera dużo gazów, wówczas ma szorstką powierzchnię, a jej potoki mają znaczną porowatość. Podczas krzepnięcia kruszy się i tworzy bloki o średnicy ok. 1 metra. Taką lawę nazywamy blokową. Gdy lawa ma w sobie mało gazów, tworzy sznurowe formy o gładkiej i lśniącej powierzchni. Nazywamy ją trzewiową.

Podczas wybuchu ilość wydostającej się lawy jest zróżnicowana, np. podczas wybuchu wulkanu Laki na Islandii w 1783 r. wydostało się ok. 12,5 km³ lawy, zaś podczas erupcji wulkanu Tambora - 50 kmIndeks górny 3³.

Gazy wulkaniczne

W trakcie erupcji z wulkanu wydobywają się duże ilości gazów wulkanicznych. Są to głównie: HIndeks dolny 2₂O, COIndeks dolny 2,_2,CO, FIndeks dolny 2₂, ClIndeks dolny 2₂, SIndeks dolny 2₂, HIndeks dolny 2₂ i NIndeks dolny 2₂. Podczas niektórych erupcji stwierdza się występowanie w gazach m.in. argonu, dwutlenku siarki, siarkowodoru, chlorowodoru, fluorowodoru czy amoniaku.  Niekiedy gazy są głównym produktem erupcji wulkanicznej. Wulkany produkujące wyłącznie gazy i pyły nazywamy wulkanami gazowymi.

Gazy wulkaniczne zawierają wiele składników niszczących ozon w atmosferze ziemskiej oraz wywołujących efekt cieplarnianyefekt cieplarnianyefekt cieplarniany.

Utwory piroklastyczne

Utwory piroklastyczne powstają wskutek rozpylenia wyrzuconej w powietrze lawy. Mogą być też skałami wyrwanymi przez wędrującą ku górze magmę. Wśród utworów piroklastycznych wyróżniamy:

• bomby wulkaniczne - to bryły lawy zastygłe w powietrzu po wyrzuceniu z wulkanu. Najczęściej mają kształt wrzeciona. Ich rozmiary mogą przekraczać 1 mIndeks górny 3³;

• lapille - fragmenty zastygłej lawy o wielkości orzecha lub grochu. Niekiedy są kryształami powstałymi w stygnącej magmie;

• scoria - fragmenty gąbczastej lawy bazaltowej, mają wielkość orzecha. Zostały wyrzucone przez wulkan i uległy krzepnięciu w powietrzu;

• piaski, popioły i pyły wulkaniczne - niewielkie odłamki materiału piroklastycznego. Powstają z rozpylenia lawy lub z rozpylonego siłą wybuchu stożka lub komina wulkanicznego. Popioły wulkaniczne osadzone na lądzie nazywamy tufami. Unosząc się w atmosferze przez dłuższy czas po erupcji, zmniejszają ilość promieniowania docierającego do Ziemi.

• pumeks - tworzy się z wyrzuconej w powietrze lawy pełnej gazów. Fragmenty zastygłej lawy są przepełnione pęcherzykami. Cechą charakterystyczną pumeksu jest to, że ma ciężar objętościowy mniejszy od wody.

RNCQJIMRLFIKY

Ilustracja przedstawia ilość popiołów wulkanicznych w kilometrach sześciennych wyrzuconych z kraterów wybranych wulkanów w czasie erupcji. Podano pięć wulkanów w postaci stożków, zaznaczono wysokość wyrzuconych pyłów wulkanicznych, objętość materiałów piroklastycznych i datę wybuchu: Pinatubo na Filipinach, data wybuchu 14 czerwca 1991 roku, objętość materiałów piroklastycznych 4,8 kilometra sześciennego, wysokość wyrzuconych pyłów 34 kilometry. Krakatau w Indonezji: data wybuchu 27 sierpnia 1883 roku, objętość materiałów - 10 kilometrów sześciennych, wysokość wyrzuconych pyłów 80 kilometrów. Novarupta na Alasce: data wybuchu 6 czerwca 1922 roku, objętość materiałów 12 kilometrów, wysokość wyrzucanych pyłów wyniosła 30 kilometrów. Tambora w Indonezji: data wybuchu 10 kwietnia 1815 roku, objętość materiałów 50 kilometrów sześciennych, wysokość wyrzuconych materiałów 43 kilometry. La Garita Caldera w Stanach Zjednoczonych w Kolorado: data wybuchu 2.1 milionów lat temu, objętość materiałów wyniosła 5000 kilometrów sześciennych, a wysokość wyrzuconych pyłów 50 kilometrów.

Gorące chmury

Podczas erupcji sporadycznie powstają chmury, które są mieszaniną pyłów i gazów. Spływają one po stoku wulkanu z dużą szybkością, miotając kawałkami pumeksu o temperaturze przekraczającej 800°C. Stanowią duże zagrożenie dla ludności mieszkającej w pobliżu wulkanu.

Rzn0kCI3IdOZl

Zdjęcie przedstawia ogromną chmurę kłębiącego się pyłu. Chmura zasłania lewy stok wulkanicznego stożka. Na pierwszym planie jest droga i drzewa. Niebo jest pochmurne.

Lahary

Laharami nazywamy spływy popiołu. Jest to mieszanina utworów piroklastycznych i wody. Posiadają dużą szybkość przemieszania się, niszcząc wszystko na swojej drodze.

Słownik