Przeczytaj
Wojny Greków z Persami
Po sześciu latach armia perska zdobyła Efez i Milet, tłumiąc powstaniepowstanie jońskie, a w 490 r. p.n.e. w odwecie za wsparcie zbuntowanych Jonów PersowiePersowie pod dowództwem Datysa (wodza króla Dariusza I) wyruszyli przeciw Atenom. Do bitwy doszło pod Maratonem, gdzie Ateńczycy, dowodzeni przez Miltiadesa, odnieśli wspaniałe zwycięstwo.
Wkrótce w Attyce odkryto złoża srebra. Początkowo dochody z kopalni dzielono między Ateńczyków, lecz Temistokles, czołowy polityk ateński, przewidując kolejny atak Persów, przekonał współobywateli, aby przeznaczyć je na budowę floty.
Pod koniec lat 80. V w. p.n.e. do Grecji dotarły wieści o wielkich przygotowaniach wojennych podjętych przez króla perskiego Kserksesa. Nie ulegało wątpliwości, że Persowie zamierzają wyprawić się przeciw Helladzie. W 481 r. p.n.e. część państw greckich utworzyła Związek PanhelleńskiZwiązek Panhelleński pod egidą Sparty. Spora grupa poleis zachowała jednak neutralność i oczekiwała na dalszy rozwój wydarzeń. W 480 r. p.n.e. Kserkses wyruszył na czele ogromnej armii. Aby mogła się ona przeprawić przez cieśninę Hellespont, dzielącą Europę i Azję, specjalnie zbudowano most. Najpierw Persowie zajęli leżącą na północy Grecji Tesalię. Grecy postanowili stawić im opór w górskim wąwozie Termopile. Ich wojskami dowodził król spartański Leonidas. W obozie helleńskim znalazł się jednak zdrajca, który przeprowadził wojska perskie na tyły Greków. Leonidas odesłał więc większość swej armii. Z około tysiącem żołnierzy (w tym z 300 spartiatami) stawił czoło Persom i poniósł śmierć.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DfvUOXqxi
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Wojny Greków z Persami.
Zastanów się, jakie znasz przykłady współczesnych nawiązań do tradycji i legend związanych z bitwami pod Maratonem i w Termopilach.
Wymień elementy tego przedstawienia, które świadczą o majestacie monarszym.
Po przejściu Termopil Kserkses skierował się do Attyki. Ateńczycy za radą Temistoklesa opuścili miasto. Persowie weszli do opustoszałych Aten i je zniszczyli. We wrześniu 480 r. p.n.e. u wybrzeży Salaminy flota grecka, dowodzona przez Temistoklesa i złożona w znacznym stopniu z okrętów ateńskich, rozgromiła flotę perską. Kserkses wycofał się do Azji, pozostawiając w Grecji potężną armię lądową. W 479 r. p.n.e. pod Platejami w Tesalii świetne zwycięstwo odniósł regent spartański Pauzaniasz, głównie dzięki męstwu spartiatów. Po pokonaniu Persów Pauzaniasz oswobodził całą Grecję. W tym samym roku kolejne zwycięstwo w bitwie morskiej – pod Mykale u wybrzeża Jonii – otworzyło Grekom drogę do Azji. Miasta jońskie zostały wyzwolone spod władzy Persów.
Zwycięstwo poróżniło sprzymierzeńców. Między Spartą a Atenami wybuchły niesnaski, które doprowadziły do rozpadu [Związku Panhelleńskiego]. W 478 r. p.n.e. Ateny stworzyły swój własny Związek MorskiZwiązek Morski, którego siłą była potężna flota. Poleis stowarzyszone w Związku Morskim płaciły składki pieniężne deponowane w skarbcu na wyspie Delos, niektóre współtworzyły także związkową flotę. Sparta przewodziła Związkowi PeloponeskiemuZwiązkowi Peloponeskiemu. Dalsze dzieje Grecji upływały pod znakiem ostrej rywalizacji między Spartą a Atenami o hegemonię nad wszystkimi Hellenami.
Falanga
Ten styl wojenny w państwach Grecji pojawił się w VII w. p.n.e.
To zwarty, liniowy szyk bojowy. Falangę tworzyli żołnierze piechoty - hoplici, którzy ustawiali się w wzdłuż frontu w linii składającej się najczęściej z 8‑12 szeregów, jeden za drugim. Gdy w pierwszym rzędzie ginął hoplita jego miejsce natychmiast zajmował żołnierz z drugiego szeregu. Podczas starcia do walki przystępowały jedynie pierwszy i drugi szereg, a pozostałe napierały na walczących uniemożliwiając im odwrót. Kluczowy moment bitew polegał na starciu dwóch walczących na całej linii falang.
Wyjaśnij, dlaczego Grecy, chociaż nie mieli jednego państwa, odparli najazd perski.
Słownik
lud stanowiący trzon mieszkańców współczesnego Iranu oraz zamieszkujący w niewielkiej liczbie Afganistan, Irak, Arabię Saudyjską i Bahrajn
zbrojne wystąpienie narodu lub jakiejś grupy w obronie swojej wolności
(l. mn. poleis) w starożytnej Grecji: miasto‑państwo, w którym wszelkie istotne decyzje były podejmowane przez zgromadzenie ludowe
w starożytnej Grecji sojusz (symmachia) łączący Ateny z greckimi państwami Morza Egejskiego
(Związek Hellenów) sojusz 31 państw greckich pod przewodnictwem Sparty, miał on koordynować greckie wysiłki zmierzające do odparcia perskiej inwazji
w staroż. Grecji sojusz zbrojny obejmujący większość państw Peloponezu pod hegemonią Sparty, ukształtowany ostatecznie w 2. poł. VI w. p.n.e.
Słowa kluczowe
Persowie, falanga, hoplici, Grecja, Maraton, Plateje, Salamina, Termopile, wojna grecko‑perska, Związek Panhelleński
Bibliografia
Ajschylos, .Persowie, w. 153–173.
Oxford. Wielka Historia Świata, t. 2, Cywilizacje Bliskiego Wschodu: Anatolia – Persja, Warszawa 2005.
Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2010.
D. Musiał, Świat grecki: od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008.