Przeczytaj
Pojęcie e‑administracji
E‑administracja to administracja, w której powszechnie są wykorzystywane technologie informatyczne i komunikacyjne w celu usprawnienia realizacji zadań publicznych, głównie poprzez udostępnianie w kanałach elektronicznych usług publicznych (tzw. e‑usług). Mają one za zadanie wspieranie realizacji zadań publicznych, szczególnie w relacji obywatel – urząd, ale także na linii urząd – urząd i urząd – pracownicy administracji.
E‑administracja w praktyce
Polscy obywatele mogą korzystać z kilkuset e‑usług publicznych zlokalizowanych na różnych platformach i portalach rządowych.
Obecnie tworzony jest Portal Rzeczypospolitej Polskiej (Portal RP) – gov.pl, który docelowo będzie stanowił bramę do wszystkich informacji i e‑usług publicznych. Zintegruje witryny internetowe ministerstw, urzędów centralnych i urzędów wojewódzkich oraz ułatwi dostęp do usług cyfrowych, które państwo oferuje obywatelom.
Administracja udostępnia, modernizuje oraz buduje nowe e‑usługi, które umożliwiają załatwienie spraw urzędowych z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie, bez konieczności wychodzenia z domu.
Profil zaufany
Z usług publicznych może korzystać każdy, kto jest w stanie potwierdzić swoją tożsamość w internecie, np. za pomocą profilu zaufanego. Profil zaufany to bezpłatne narzędzie, które służy jako elektroniczny podpis w komunikacji z administracją publiczną. Jest on zestawem danych, które jednoznacznie identyfikują jego posiadacza w usługach podmiotów publicznych w internecie. Te dane to:
imię (imiona),
nazwisko,
data urodzenia,
numer PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności)
Profil zaufany jest tak zabezpieczony, aby nikt – poza jego właścicielem – nie mógł go użyć. Dzięki temu każda osoba, która ma profil zaufany i użyje go w usłudze internetowej podmiotu publicznego, jest wiarygodna. Za pomocą profilu zaufanego skutecznie potwierdzamy swoją tożsamość w internecie (to pozwala automatycznie udostępniać dane, które są przeznaczone tylko dla adresata) oraz podpisujemy wniosek, jeśli jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Każdy, kto ma numer PESEL oraz pełną lub ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może założyć profil zaufany. Osoby ubezwłasnowolnione całkowicie oraz dzieci przed ukończeniem 13. roku życia nie mogą mieć profilu zaufanego. Dzięki profilowi zaufanemu możemy korzystać z setek usług online na wielu portalach urzędowych.
Zastanów się, czy ukierunkowanie administracji publicznej na załatwianie spraw wyłącznie drogą e‑usług jest możliwe.
Rodzaje spraw, które można załatwić, korzystając z e‑administracji
Uruchomienie e‑usług na różnych portalach zwykle poprzedzone jest procesem logowania do systemu. Po zintegrowaniu portali tematycznych z Portalem RP konto elektroniczne gov.pl będzie kluczem do wszystkich cyfrowych usług administracji.
Usługi dostępne przez portal gov.pl
Serwis informacyjno‑biznesowy dla przedsiębiorcy – informuje, jak założyć i prowadzić własną firmę oraz umożliwia załatwienie niezbędnych formalności online. Stanowi źródło informacji dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą lub planują ją rozpocząć.
Informacje i usługi przyjazne obywatelom – informuje, jak załatwić popularne sprawy urzędowe. Oferuje popularne e‑usługi dla obywateli, jak np.: uzyskanie odpisu aktu stanu cywilnego, uzyskanie dowodu osobistego, sprawdzenie punktów karnych czy danych w rejestrach państwowych, wysłanie pisma do urzędu.
Do najważniejszych publicznych portali usługowych, kierowanych do różnych odbiorców, należą m.in.:
Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP)Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP) – miejsce, gdzie można załatwić wiele spraw w różnych urzędach bez wychodzenia z domu, wysyłać i odbierać urzędową korespondencję oraz sprawdzać na bieżąco statusy spraw i wniosków. Przez ePUAP można np. złożyć wniosek o dowód osobisty, uzyskać odpisy aktów, zgłosić urodzenie dziecka, rozliczyć podatki, pobrać zaświadczenie o niekaralności czy złożyć wniosek o kartę EKUZ.
Podaj zalety załatwienia sprawy z wykorzystaniem usług e‑administracji.
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG)Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) – elektroniczny rejestr przedsiębiorców, którzy działają w Polsce. Portal ułatwia prowadzenie firmy. Dzięki niemu można założyć firmę, zmieniać dane we wpisie, a także zawiesić, wznowić lub zamknąć działalność gospodarczą.
Wskaż korzyści dla przedsiębiorców z dostępu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
System EKRSSystem EKRS – portal, na którym można złożyć wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółkispółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej i spółki komandytowej. Można również zmienić dane w zarejestrowanych już spółkach oraz złożyć sprawozdanie finansowe spółki.
System Elektronicznych Ksiąg WieczystychSystem Elektronicznych Ksiąg Wieczystych – portal, na którym można m.in. przeglądać treść ksiąg wieczystych, złożyć wniosek o odpis, wyciąg albo zaświadczenie o zamknięciu księgi wieczystej, sprawdzić, czy odpisy, wyciągi i zaświadczenia o zamknięciu księgi, uzyskane drogą elektroniczną, są aktualne i prawdziwe.
Emp@tiaEmp@tia – portal informacyjno‑usługowy, na którym można m.in. zapoznać się z informacjami dotyczącymi świadczeń z pomocy społecznej, rodzinnych, z funduszu alimentacyjnego, a także złożyć wnioski, np. o 500+ czy becikowe.
Ustosunkuj się do stwierdzenia, że korzystanie z portalu emp@tia stanowi wsparcie dla rodzin. Uzasadnij swoje stanowisko.
Portal podatkowyPortal podatkowy – przeznaczony dla każdego, kto chce złożyć zeznanie podatkowe przez internet lub uzyskać informacje o podatkach. Umożliwia również złożenie wniosku o rozliczenie PIT‑37 przez urząd skarbowy.
Zintegrowany Informator PacjentaZintegrowany Informator Pacjenta – ogólnopolski serwis dla pacjentów, który udostępnia dane gromadzone przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W ZIP można uzyskać dostęp m.in. do informacji na temat swojego leczenia i udzielonych świadczeń, zrefundowanych leków, swojego miejsca na liście oczekujących na poradę lekarską czy przyjęcia do szpitala (w zakresie niektórych świadczeń).
Inne e‑urzędy
Dostęp do informacji publicznej
Kwestie związane z dostępem do informacji publicznej reguluje Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Ustawa precyzuje konstytucyjny zapis art. 61 o prawie obywateli do informacji o działaniach władz publicznych. Ustawa nakazuje organom władzy państwowej (i innym podmiotom) udostępniać każdą informację o sprawach publicznych, tj. informację publiczną. Wyjątek stanowią informacje niejawne. Zgodnie z ustawą prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania takiej informacji, zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Na prawo do informacji publicznej składają się następujące uprawnienia:
Prawo to przysługuje każdej osobie. Od osoby występującej o informację publiczną nie wolno żądać uzasadnienia wniosku.
Informacje podlegające udostępnianiu
Ogólna zasada udostępniania każdej jawnej informacji o sprawach publicznych jest sprecyzowana w rozdziale 2 ustawy. Wskazano tam wprost, jakie informacje podlegają upublicznianiu.
Są to m.in. informacje o:
Na mocy ustawy mają być jawne i dostępne posiedzenia kolegialnych organów władzy pochodzących z wyborów. Ustawa nakazuje sporządzać i udostępniać stenogramy lub protokoły obrad.
Ustawa definiuje ponadto pojęcie dokumentu urzędowego, który podlega upublicznianiu. Dokumentem urzędowym jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów k.k.k.k., w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.
Formy udostępniania informacji
Udostępnianie informacji na wniosek
Zgodnie z ustawą informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej, jest udostępniana na wniosek zainteresowanego. Udostępnianie informacji na wniosek następuje „bez zbędnej zwłoki”, nie później niż w terminie 14 dni
od dnia złożenia wniosku. Jeżeli jest to niemożliwe, należy powiadomić wnioskodawcę w tym terminie o powodach opóźnienia w przekazaniu informacji oraz o nowym terminie, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące. Jeśli informacja może być przekazana niezwłocznie, w formie ustnej lub pisemnej, osoba występująca o informację nie składa pisemnego wniosku.
Instytucja udostępniająca informację ma obowiązek umożliwić jej skopiowanie, wydrukowanie, przesłanie lub przeniesienie na powszechnie używany nośnik informacji.
Ograniczenia w dostępie do informacji publicznej
Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na jej niejawność (ochrona danych osobowych, prawo do prywatności, tajemnica państwowa, służbowa, skarbowa, statystyczna). Odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej.
Odpowiedzialność karna
Przepis art. 23 ustawy przewiduje grzywnę, karę ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku dla tego, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie udostępnia informacji publicznej.
Udostępnianie zasobów archiwalnych
Archiwa państwowe udostępniają zgromadzone materiały archiwalne w sposób bezpośredni – poprzez umożliwianie osobom zainteresowanym osobistego zapoznania się z treścią przechowywanych materiałów w siedzibie archiwum, w dniach i godzinach określanych indywidualnie przez każdą jednostkę. Udostępniają je także w sposób pośredni, podejmując dla imiennie określonych użytkowników, w trybie odpłatnych usług, poszukiwania określonych informacji lub dokumentów oraz sporządzając reprodukcje z własnego zasobu. Archiwum może jednak odmówić przeprowadzenia poszukiwań, w przypadku gdy zamawiający nie jest w stanie określić podstawowego zakresu przedmiotowego i chronologicznego poszukiwanego dokumentu lub informacji. Materiały archiwalne przechowywane są zgodnie z zasadą przynależności terytorialnej. Każdemu przysługuje prawo dostępu do materiałów archiwalnych. Dostęp do materiałów archiwalnych może zostać ograniczony ze względu na zły stan fizyczny tych materiałów, ochronę dóbr osobistych
i danych osobowych, a także w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. W razie powzięcia uzasadnionego przekonania o wystąpieniu ww. przeciwwskazań do udostępniania materiałów archiwalnych dyrektor archiwum z urzędu wszczyna postępowanie w sprawie odmowy udostępnienia. Postępowanie prowadzone jest według przepisów ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Może ono zakończyć się umorzeniem na skutek wykluczenia przeciwwskazań do udostępniania, częściową odmową udostępnienia, skutkującą ustaleniem sposobu i zakresu korzystania z interesujących użytkownika materiałów, bądź całkowitą odmową udostępnienia. Odmowa udostępnienia następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie do Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych za pośrednictwem archiwum wydającego decyzję.
Udostępnianie akt w postępowaniu administracyjnym
Zapewnienie każdemu obywatelowi dostępu do dotyczących go dokumentów urzędowych jest jedną z podstawowych zasad państwa prawa. Na podstawie Konstytucji RP każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Zasadę tę potwierdza też kodeks postępowania administracyjnego. Strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania administracyjnego. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony. Organ administracji publicznej może zapewnić stronie dokonanie czynności w swoim systemie teleinformatycznym. Odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, uwierzytelnienia takich kopii i odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Słownik
usługa świadczona drogą elektroniczną poprzez sieć telekomunikacyjną, w tym sieć komputerową (np. internet), z wykorzystaniem technologii informacyjnej, której świadczenie jest zautomatyzowane i wymaga niewielkiego udziału człowieka
kodeks karny
koncepcja państwa, w którym obowiązujące prawo ma pozycję nadrzędną w systemie politycznym; wiąże ono rządzących i wyznacza zakres ich kompetencji, a obywatelom gwarantuje szereg praw i wolności; w państwie prawa organy i instytucje państwowe mogą działać wyłącznie w zakresie określonym przez prawo, natomiast obywatele mogą czynić to wszystko, czego prawo nie zakazuje
rodzaj działalności osób fizycznych lub prawnych oparty na umowie lub statucie, mający najczęściej na celu prowadzenie działalności gospodarczej
częściowe albo całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych