Twórcą koncepcji zjednoczonej Europy był Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych, który w 1950 roku przedstawił plan współpracy Francji i Niemiec oraz integracji gospodarczej z innymi krajami europejskimi. Koncepcja ta została opracowana przez Jeana MonnetaJean MonnetJeana Monneta i zakładała ścisłą współpracę w zakresie produkcji stali, współdziałanie na płaszczyźnie gospodarczej i wspólną kontrolę wydobycia surowców strategicznych, jakimi wówczas były węgiel i rudy żelaza. W konsekwencji sześć krajów: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy w 1951 roku utworzyły Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Kraje te zniosły cłacłocła w handlu między sobą tymi surowcami. Określa się je mianem „założycielskiej szóstki”„założycielska szóstka”„założycielskiej szóstki”. Celem EWWiS było stopniowe znoszenie ceł we wzajemnym handlu, niższe ceny węgla i stali, rozwijanie wymiany handlowej i swoboda konkurencji na wolnym rynku.

RksSOzkydeDve1

Zdjęcie przedstawia Roberta Schumana. To łysiejący mężczyzna w średnim wieku. Nosi okulary. Subtelnie się uśmiecha. Ubrany jest w marynarkę, westę, białą koszulę oraz krawat.

Wymienione kraje w 1957 roku podjęły kolejne działania integracyjne, tworząc Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Do celów EWG należało systematyczne znoszenie ceł oraz ograniczeń ilościowych w handlu zagranicznym, powstanie wspólnej taryfy celnej i polityki handlowej względem innych państw, a także wspólna polityka transportowa. Z kolei Euratom służyła pokojowemu wykorzystaniu energii jądrowej. Integracja doprowadziła w 1968 roku do utworzenia wspólnej polityki rolnej, zniesienia ceł i prowadzonych razem badań nad wykorzystaniem energii atomowej. W wyniku coraz bardziej owocnej współpracy w 1973 roku do Wspólnoty dołączyły Dania, Irlandia i Wielka Brytania. Kilka lat później powstały instytucje europejskie (Rada Europejska i Parlament Europejski).

W 1981 roku EWG poszerzono o Grecję, a w 1985 roku o Hiszpanię i Portugalię. W 1985 roku w wyniku porozumienia w SchengenSchengenSchengen ustanowiono brak kontroli osób na granicach w czterech krajach członkowskich. Na mocy ustanowionego w 1987 roku Jednolitego Aktu Europejskiego pogłębiono integrację gospodarczą (powstało porozumienie o swobodnym przepływie towarów i kapitału), a także zaczęto integrację polityczną poprzez rozszerzenie uprawnień wspólnotowych Rady i Parlamentu Europejskiego. Poczyniono także reformy w zakresie polityki rolnej i środowiskowej.

RQw3CKafleos71

Zdjęcie przedstawia Jeana Monneta. Mężczyzna w średnim wieku uśmiecha się. Ma wysokie, łysiejące czoło, krótko przycięty wąs. Ubrany jest w marynarkę, białą koszulę oraz krawat. Patrzy na wprost.

W 1992 roku podpisano traktat z MaastrichtMaastrichtMaastricht, który wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. Ustanowił on Unię Europejską, w skład której weszły trzy wspólnoty: EWG (którą przekształcono wówczas we Wspólnotę Europejską), EWWiS oraz Euratom. Na jego mocy weszło porozumienie o swobodnym poruszaniu się ludzi oraz wyborze miejsca pracy i zamieszkania. Innym z jego postanowień było także ustanowienie obywatelstwa europejskiego. Nastąpiła likwidacja wszelkich przeszkód i barier w stosunkach między krajami, które miały w niedługim czasie przystąpić do organizacji. W 1995 roku do UE dołączyły Austria, Szwecja i Finlandia. Dwa lata później podpisano traktat amsterdamski, na mocy którego miało nastąpić wzmocnienie wspólnej obrony przed zagrożeniami zewnętrznymi (migracjami spoza Unii, walka z przestępczością), porozumienie we wspólnym rynku pracy, opiece społecznej i równouprawnienie. Przygotowywał on państwa do kolejnego, największego rozszerzenia.

Traktat nicejskiNiceanicejski podpisany w 2001 roku wprowadził nowy podział mandatów i wpływów pomiędzy państwami członkowskimi w głównych instytucjach europejskich, mając na uwadze planowane rozszerzenie UE. W 2002 roku w krajach unii walutowej pojawiły się banknoty i monety euro w powszechnym obiegu. Dla wszystkich krajów zaprojektowano jednakowe banknoty. Monety natomiast mają identyczny rewers (strona wspólna), informujący o ich wartości, lecz różny awers (strona narodowa). W 2004 roku do tzw. starej piętnastki„stara piętnastka”starej piętnastki (państw, które przystąpiły do UE przed 2004 r.) dołączyły Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta i Cypr. W tym samym roku podpisano traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy. W związku z brakiem ratyfikacji przez wszystkie strony umowa nie weszła w życie. W 2007 roku do Wspólnoty dołączyły Bułgaria i Rumunia.

W 2009 roku w wyniku wejścia w życie traktatu lizbońskiego wprowadzono zmiany w funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Nastawiono ją na większą demokratyczność, bezpieczeństwo i zwiększenie jej znaczenia na arenie międzynarodowej. Zwiększono możliwość działania Wspólnoty w wielu dziedzinach, m.in. wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, a także jakości życia. Wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych oraz wprowadzono inicjatywę prawodawczą dla mieszkańców UE. W 2013 roku do Unii dołączyła Chorwacja. Obecnie (według stanu na marzec 2020 roku), po opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię, czyli od 1 lutego 2020 r., organizacja ta liczy 27 członków.

R9UdHG34k3XFd

Mapa Europy z zaznaczeniem państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej. Rok 1957: Francja, Niemcy Zachodnie, Belgia, Holandia, Włochy, Luksemburg. 1973 rok: Dania, Irlandia, Wielka Brytania. 1981 rok: Grecja. 1986 rok: Hiszpania, Portugalia. 1995: Austria, Szwecja, Dania. 2004 rok: Polska, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Węgry, Cypr, Malta, Słowenia. 2007: Rumunia, Bułgaria. Rok 2013 Chorwacja. W 2020 roku z Unii Europejskiej wystąpiła Wielka Brytania.

• Stworzenie jednego organu politycznego prowadzącego wspólną politykę zagraniczną.

• Promowanie postępu na płaszczyźnie społecznej i ekonomicznej.

• Wyrównywanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego między poszczególnymi regionami.

• Utwierdzanie w poczuciu równości, sprawiedliwości i solidarności,

• Wzrost poziomu życia ludności.

• Kształtowanie postawy obywatelskiego społeczeństwa europejskiego.

W wyniku porozumienia z Schengen od 1995 roku niemal na całym obszarze UE nie ma kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. Obecnie (w 2020 roku) obejmuje ona 26 państw. Wśród krajów będących członkami Wspólnoty jest jeden, który nie należy do strefy Schengenstrefa Schengenstrefy Schengen – jest nim Irlandia. Do 1 lutego, obok Irlandii, była to również Wielka Brytania. Bułgaria, Chorwacja, Rumunia i Cypr są krajami kandydującymi. Natomiast Norwegia, Islandia, Liechtenstein i Szwajcaria, które nie należą do UE, podpisały porozumienie.

RHT4l1BbsXTGO

Na mapie Europy zaznaczono różne państwa. To państwa należące do UE i strefy Schengen: Finlandia, Szwecja, Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Dania, Węgry, Słowenia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Portugalia, Belgia, Luksemburg, Monako, Grecja, Malta, Holandia. Państwa nienależące do UE, ale należące do strefy Schengen: Islandia, Norwegia, Szwajcaria. Państwa należące do UE i kandydujące do strefy Schengen: Chorwacja, Rumunia, Bułgaria. Państwa należące do Unii, ale nienależące do strefy Schengen: Irlandia.

Państwa, które należą do Wspólnoty, ale nie są w strefie eurostrefa euro strefie euro, to Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Polska, Rumunia, Szwecja i Węgry. Z kolei Monako, Watykan i San Marino, są położone w tej strefie, ale nie są członkami UE. Czarnogóra i Kosowo używają euro, choć nie są oficjalnie w strefie euro.

R2clxjXBYqH99

Mapa Europy z poszczególnymi państwami. Państwa należące do Unii i do strefy euro: Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Portugalia, Hiszpania, Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Włochy, Słowacja, Austria, Słowenia, Grecja, Irlandia. Państwa nienależące do Unii, ale używające euro: Czarnogóra, Kosowo. Państwa należące do Unii, ale nienależące do strefy euro: Szwecja, Dania, Polska, Czechy, Rumunia, Chorwacja, Węgry, Bułgaria.

Kraje należące do Wspólnoty cechują się swobodą przepływu osób, co oznacza, że każdy obywatel Unii ma prawo do edukacji, pracy i świadczenia usług w innych krajach członkowskich, a dyplomy ukończenia szkoły wyższej są uniwersalne i obowiązują na terenie całej organizacji. Każdy obywatel ma także prawo do składania petycji w sprawach znajdujących się w zakresie obowiązków Unii. Przysługuje mu opieka dyplomatyczna i konsularna w każdym z krajów Wspólnoty, nawet jeśli państwo to nie posiada właściwej placówki dyplomatycznej. Ma swobodny dostęp do dokumentów unijnych. Ma prawo wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz do głosowania i kandydatury w wyborach lokalnych w kraju. Nie jest wymagane wówczas obywatelstwo – wystarczy tam mieszkać.

Słownik