Przeczytaj
Opinia publiczna
Do głosu ludu odwoływano się już w starożytności, na rolę niepisanych praw zwracał uwagę Platon. Niccolo Machiavelli w KsięciuKsięciu z 1514 roku sformułował tezę, że władca musi unikać wszystkiego, co by mogło wywołać gniew lub pogardę ludu, dbając o jego poparcie.
Jako pierwszy pojęcia opinia publicznaopinia publiczna użył francuski uczony Michel de Montaigne w 1588 roku. Jednak dopiero pod koniec XVII wieku John Locke w jednym ze swoich traktatów stwierdził, że mężczyzna jest podmiotem trzech ustaw: prawa Bożego, cywilnoprawnego oraz prawa opinii lub reputacji. Locke uważał, że człowiek pod wpływem niekorzystnych opinii musi się dostosować do obowiązujących norm społecznych.
Tak więc miarą tego, co wszędzie jest uważane za cnotę czy za występek i co tak jest nazywane, jest aprobata lub dezaprobata, pochwała lub nagana, która upowszechnia się i ugruntowuje w różnych społecznościach (…) na całym świecie na podstawie ukrytej i milczącej zgody, wskutek czego te lub owe postępki znajdują uznanie albo zostają potępione.
Źródło: John Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1, ks. II, Warszawa 1955, s. 501.
Jean‑Jacques Rousseau stwierdził, że opinia publiczna (z fr. opinion publique) reprezentuje niezakłócony i zdrowy rozsądek i jest formą niewidzialnej władzy. Rousseau uważał, że opinia wszystkich ludzi nie będzie opinią ogółu, ponieważ część osób podporządkowuje się opinii większości.
Czynniki kształtujące opinię publiczną
Opinia publiczna to pewien zespół przekonań dotyczących poglądów na świat w danej zbiorowości, kształtowany pod wpływem różnych czynników:
interesów jednostek, czyli kierowania się tym, co dla nas jest dobre; głosujemy na osoby, po których spodziewamy się największych korzyści, czy to dla państwa, czy dla społeczeństwa;
identyfikacja z grupą powoduje, że przyjmujemy poglądy grupy, np. partii politycznej;
środków masowego przekazu, które wpływają na nasze poglądy i opinie, kształtując je przez ich nagłaśnianie;
liderów opinii publicznej, czyli osób, ze zdaniem których się liczymy;
marketingu politycznego polegającego na tworzeniu takiego wizerunku kandydatów startujących w wyborach, by wyborcy oddali na nich głos.
Od 1935 roku możemy mówić o naukowym podejściu do badania opinii publicznejbadania opinii publicznej. Wtedy w USA amerykański socjolog Georg Horacy Gallup utworzył Instytut Badania Opinii, który nazwano jego nazwiskiem. Stał się on prekursorem badań opinii publicznej, którego metody naśladowano na całym świecie. Obecnie funkcjonuje wiele różnych organizacji badających opinię publiczną i prezentujących swoje wyniki badań.
Funkcje opinii publicznej
Opinia publiczna pełni kilka podstawowych funkcji w społeczeństwie, które można określić jako:
wyznacznik społeczeństwa obywatelskiegospołeczeństwa obywatelskiego;
element kontroli społecznej;
element tożsamości jednostki;
element integracji społeczeństwa;
formę legitymizacji władzy;
formę kształtowania się elektoratów.
Interpretacja wyników badań opinii publicznej
Przeprowadzenie sondażusondażu opinii na określony temat to dopiero część problemu; wyniki badania należy w odpowiedni sposób zaprezentować i przeanalizować. Przykładem mogą być sondaże, które przeprowadzono przed wyborami prezydenckimi z 2020 roku w Polsce.
Odpowiedzi badanych deklarujących zamiar głosowania w wyborach prezydenckich (N=1101). Lista elementów: Andrzej Duda; Wartość: 48,6%Rafał Trzaskowski; Wartość: 16,2%Szymon Hołownia; Wartość: 10,7%Władysław Kosiniak-Kamysz; Wartość: 4,3%Krzysztof Bosak; Wartość: 4,2%Robert Biedroń; Wartość: 1,8%Marek Jakubiak; Wartość: 0,2%Paweł Tanajno; Wartość: 0,2%Stanisław Żółtek; Wartość: 0,1%Mirosław Piotrowski; Wartość: 0,1%Inny kandydat; Wartość: 0,3%Nie wiem/trudno powiedzieć; Wartość: 10,7%Odmowa odpowiedzi; Wartość: 2,7%.
Na którego z kandydatów zamierza Pan(i) głosować w nadchodzących wyborach prezydenckich?
Odpowiedzi badanych deklarujących zamiar głosowania w wyborach prezydenckich (N=1101)
-
Label : Andrzej Duda
Value : 48,6%
-
Label : Rafał Trzaskowski
Value : 16,2%
-
Label : Szymon Hołownia
Value : 10,7%
-
Label : Władysław Kosiniak-Kamysz
Value : 4,3%
-
Label : Krzysztof Bosak
Value : 4,2%
-
Label : Robert Biedroń
Value : 1,8%
-
Label : Marek Jakubiak
Value : 0,2%
-
Label : Paweł Tanajno
Value : 0,2%
-
Label : Stanisław Żółtek
Value : 0,1%
-
Label : Mirosław Piotrowski
Value : 0,1%
-
Label : Inny kandydat
Value : 0,3%
-
Label : Nie wiem/trudno powiedzieć
Value : 10,7%
-
Label : Odmowa odpowiedzi
Value : 2,7%
Oprac. na podst.: Wybory prezydenckie – deklarowany udział i poparcie dla kandydatów, CBOSNEWS 17/2020, cbos.pl [dostęp: 20.08.2020].
Ostateczne wyniki pierwszej tury wyborów prezentuje poniższy wykres badania opinii publicznej, które wytypowało zwycięzców I tury wyborów prezydenckich w osobach Andrzeja Dudy i Rafała Trzaskowskiego.
Wyniki głosowania w pierwszej turze
-
Label : Andrzej Duda
Value : 43,5%
-
Label : Rafał Trzaskowski
Value : 30,5%
-
Label : Szymon Hołownia
Value : 13,9%
-
Label : Krzysztof Bosak
Value : 6,8%
-
Label : Władysław Kosiniak-Kamysz
Value : 2,4%
-
Label : Robert Biedroń
Value : 2,2%
-
Label : Stanisław Żółtek
Value : 0,2%
-
Label : Marek Jakubiak
Value : 0,2%
-
Label : Paweł Tanajno
Value : 0,1%
-
Label : Waldemar Witkowski
Value : 0,1%
-
Label : Mirosław Piotrowski
Value : 0,1%
Ustalenie w 100% wyników wyborów przy użyciu sondaży opinii publicznej jest mało prawdopodobne, zawsze należy uwzględnić margines błędu wynikający z faktu, że respondenci mogą w ostatniej chwili zmienić swoje stanowisko, grupa reprezentatywna może być źle dobrana, pytanie zostało niewłaściwie sformułowane lub też wyniki stronniczo zinterpretowane.
Czego możemy się dowiedzieć z sondaży opinii publicznej w Polsce
Na podstawie wyników badania przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej w dniach 15–25 czerwca 2020 roku na reprezentatywnej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski sporządzono komunikat nr 71/2020 o notowaniach rządu na przełomie maja i czerwca, według którego:
zadowolenie z faktu, że premierem jest Mateusz Morawiecki, deklaruje 50% ankietowanych, co oznacza spadek o 2 punkty procentowe w stosunku do wcześniejszego badania z marca 2020 r., dezaprobatę zaś wyraża 37% i jest to wzrost o 3 punkty procentowe, 13% nie ma na ten temat zdania;
poparcie dla rządu Morawieckiego wyraziło 44% badanych, co oznacza wzrost o 2 punkty procentowe, 32% stanęło w opozycji (wzrost o 5 punktów procentowych), 20% ankietowanych wyraziło obojętność wobec rządu, co oznacza spadek o 8 punktów procentowych, 4% badanych wybrało odpowiedź „trudno powiedzieć”;
efekty pracy rządu docenia 52% respondentów (spadek o 3 punkty procentowe), 37% krytykuje poczynania rządu, co oznacza wzrost o 5 punktów procentowych, odpowiedź „trudno powiedzieć” wybrało 11% respondentów.
Analizując wyniki badań prowadzonych przez uprawnione do tego instytucje, możemy poznać stanowisko i poglądy społeczeństwa na dany temat i budować własne poglądy na podstawie tego, co sądzi społeczeństwo.
Oczywiście zalewa nas mnogość badań wykonywanych przez różne instytuty i ośrodki, co może powodować różne wyniki podobnych badań, ale należy pamiętać, że każde z nich jest indywidualne, przeprowadzane na innej grupie respondentów z rozmaicie sformułowanymi pytaniami.
Słownik
działalność prowadząca do poznania poglądów społeczeństwa na określony temat dzięki wykorzystaniu specjalnych technik badawczych; jest prowadzone przez wyspecjalizowane ośrodki badania opinii publicznej
poglądy społeczeństwa na określony temat, wyrażające stan świadomości społecznej w danej kwestii
pojęcie szersze od opinii publicznej, niewiążące się z polityką, tylko szeroko rozumianymi problemami społecznymi
jeden ze sposobów badania opinii publicznej
społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej