Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Funkcję, której dziedzina jest zbiorem skończonym o niewielu elementach, można opisać za pomocą grafu. Graf zbudowany jest z dwóch figur na płaszczyźnie. Najczęściej są to koła lub elipsy. W lewej elipsie umieszczone są argumenty x, a w prawej odpowiadające tym argumentom wartości funkcji fx. Strzałki pokazują sposób „działania” funkcji.

Poniżej przedstawiony jest przykład grafu opisującego funkcję f.

R6kzBphEbrHjE

Dziedziną funkcji jest zbiór X=1,2,3,4,5, a zbiorem wartości zbiór Y=2,4,6,8,10.

Czy każdy graf jest ilustracją funkcji?

R1YB46XhGSb2k

Ten graf nie jest ilustracją funkcji, ponieważ elementowi c ze zbioru X przyporządkowane są dwa elementy lm ze zbioru Y.

R1B5y8OJZahBU

Ten graf nie jest ilustracją funkcji, ponieważ nie każdemu elementowi ze zbioru X został przyporządkowany element zbioru Y.

W jaki sposób można przedstawiać funkcję za pomocą grafu, gdy znamy jej inny opis?

Pomogą nam poniższe przykłady.

Przykład 1

Funkcja f: -2,-113,-12, 0,1,212,3-1,-78,-12,-19,1,218,312
opisana jest za pomocą wzoru
fx=x22-1.
Narysujemy graf funkcji f.

Rozwiązanie:

RmGPrINF0AdQd
Przykład 2

Funkcja f opisana jest za pomocą tabelki. Narysujmy graf tej funkcji.

Wartości

x

-212

-114

-18

0

16

145

2

313

4

fx

-2

-412

-634

-7

-623

-325

-3

-13

1

Rozwiązanie:

R196CO9uzLBJ0
1
Przykład 3

Funkcja f przedstawiona jest za pomocą opisu słownego. Narysujmy graf tej funkcji.

Funkcja f każdej liczbie rzeczywistej nieujemnej x przyporządkowuje różnicę pierwiastka kwadratowego z liczby x i liczby pięć.

Rozwiązanie:

Dziedziną funkcji f jest zbiór nieskończony. Możemy narysować tylko graf częściowy. W tym celu wykonajmy najpierw tabelkę częściową funkcji.

Wartości

x

0

14

1

2

4

414

5

8

9

fx

-5

-412

-4

2-5

-3

17-102

5-5

22-5

-2

R11SsHSqlc5LH

Kolejnym sposobem opisywania funkcji jest przedstawienie funkcji za pomocą zbioru par uporządkowanych.

Zbiór par uporządkowanych jest to zbiór wszystkich par postaci x, fx, pierwszy element pary oznacza argument, drugi – wartość funkcji liczbowejfunkcja liczbowafunkcji liczbowej, która jest przyporządkowana danemu argumentowi. Np. para -3, 8 oznacza, że f-3=8.

Kolejne przykłady pomogą nam zastosować ten sposób opisu funkcji, gdy funkcja będzie zapisana za pomocą wzoru, tabelki, grafu lub przedstawiona w postaci wykresu czy też opisu słownego.

Przykład 4

Funkcja f każdej liczbie x ze zbioru
18, 14,  12, 1, 2, 4, 8
przyporządkowuje logarytm przy podstawie dwa  liczby x. Podamy wzór funkcji, narysujemy jej wykres oraz przedstawimy ją za pomocą zbioru par uporządkowanych.

Rozwiązanie:

Wzór funkcji: fx=log2x, gdy
x18, 14, 12, 1, 2, 4, 8.

RsWHJqKbRhM0L

Zbiór par uporządkowanych:

18, -3, 14, -2, 12, -1, 1, 0, 2, 1, 4, 2, 8, 3

Przykład 5

Funkcja f każdej liczbie naturalnej x ze zbioru 30, 45 przyporządkowuje sumę jej dzielników naturalnych  mniejszych od liczby x. Opiszemy tę funkcję za pomocą zbioru par uporządkowanych.

Rozwiązanie:

Wykonamy najpierw tabelkę pomocniczą.

x

Dzielniki liczby x

Suma dzielników liczby x

30

1, 2, 3, 5, 6, 10, 15

42

31

1

1

32

1, 2, 4, 8, 16

31

33

1, 3, 11

15

34

1, 2, 17

20

35

1, 5, 7

13

36

1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18

55

37

1

1

38

1, 2, 19

22

39

1, 3, 13

17

40

1, 2, 4, 5, 8, 10, 20

50

41

1

1

42

1, 2, 3, 6, 7, 14, 21

54

43

1

1

44

1, 2, 4, 11, 22

40

45

1, 3, 5, 9, 15

33

Po wykonaniu tabelki pomocniczej opiszemy funkcję f za pomocą zbioru par uporządkowanych.

{30, 42, 31, 1, 32, 31, 33, 15, 34, 20, 35, 13, 36, 55, 37, 1, 38, 22, 39, 17, 40, 50, 41, 1, 42, 54, 43, 1, 44, 40, 45, 33}

Przykład 6

Funkcja f jest opisana za pomocą wzoru
fx=2x+3x-5,
gdzie x-325, -237, -1, 0, 134, 418.

Wyznaczymy zbiór wartości tej funkcji i zapiszemy ją za pomocą zbioru par uporządkowanych.

Rozwiązanie:

Wyznaczamy zbiór wartości.

f-325= 2·-325+3-325 -5=-195-425=1942

f-237=2·-237+3-237-5=-137-527=14

f-1=2·-1+3-1-5=-16

f0=-35

f134=2·134+3134-5=264-134=-2

f418=2·418+3418-5=908-78=-907=-1267

ZWf=-1267, -2, -35, -16, 14, 1942

Zapisujemy tę funkcję za pomocą zbioru par uporządkowanych.

-325, 1942, -237, 14, -1, -16, 0, -35, 134, -2, 418, -1267

Słownik

funkcja liczbowa
funkcja liczbowa

funkcja, której dziedzina i zbiór wartości są zbiorami liczb rzeczywistych