Horacy – przyjaciel ważnych polityków

Ród Horacego nie należał do rzymskich elit. Ojciec poety był wyzwoleńcem, czyli człowiekiem, który został podniesiony ze stanu niewolnictwa do stanu wolnego i otrzymał część praw obywatelskich. Twórca kilka razy w swoich utworach podkreślał niskie pochodzenie – w zhierarchizowanym społeczeństwie mogło to wręcz uchodzić za ostentacyjne podkreślanie, że prestiż zawdzięcza nie rodzinnym koneksjom, ale talentowi literackiemu.

Status społeczny nie przeszkodził Horacemu w zdobyciu poetyckich laurów. Szczególne znaczenie miała jego przyjaźń z wpływowym i bogatym politykiem Gajuszem Cilniuszem Mecenasem (70–8 r. p.n.e.), który obdarował zdolnego poetę willą i farmą w Sabinum niedaleko Rzymu oraz ułatwił mu rozwinięcie talentu. Jednym z powodów, dla których Mecenas opiekował się artystami, była świadomość, że dzięki sztuce można propagować określone hasła polityczne.

R1A557FL0Send

Obraz przedstawia duże pomieszczenie pałacowe, po którym przechadzają się ludzie w togach i chitonach. Oglądają zgromadzone w sali rzeźby i obrazy. Rozmawiają ze sobą.

Podobne poglądy na twórczość miał Oktawian August, pierwszy władca w dziejach Rzymu, którego obwołano cesarzem.

Horacy jako autor Pieśni na stulecie

Jednym z dowodów na to, że Horacy stał się najważniejszym poetą swoich czasów, było zlecenie mu przez Oktawiana ułożenia Pieśni na stulecie (Carmen saeculare). Miała ona uwieńczyć w 17 r. p.n.e. państwowe obchody ludi saeculares, czyli szczególnie podniosłe i uroczyste obrzędy na cześć bogów rzymskich. Wykonując zlecenie władcy, twórca jednoznacznie opowiedział się po stronie Oktawiana oraz jego polityki odnowy moralnej i religijnej państwa. Ze strony cesarza było to natomiast podniesienie Horacego do godności narodowego wieszcza. Wielki sukces dzieła przyczynił się do powrotu poety po kilku latach przerwy do pisania tekstów lirycznych. Wówczas powstały utwory wchodzące w skład czwartej księgi Pieśni. Powtarzają się w nich motywy autotematycznemotywy autotematycznemotywy autotematyczne, a szczególnie przekonanie o unieśmiertelniającej mocy poezji. Twórca – zwracając się do Mecenasa – wspominał o własnej popularności:

Wielkie święto Rzymu

Konsekwentnie prowadzona polityka Oktawiana Augusta dążyła do skupiania w jego rękach coraz większej władzy, a przy tym do stabilizowania wewnętrznej i zewnętrznej sytuacji Imperium Rzymskiego. Potęgę państwa i władcy wysławiano m.in. w trakcie świąt (1–3 VI) w 17 r. p.n.e. Według wierzeń obywateli Rzymu rozpoczynały one nową epokę. Już w 44 r. p.n.e., niedługo po zamordowaniu Cezara, dostrzeżono kometę, którą uznano za zapowiedź wieku pomyślności. Jego źródłem miały być: przychylność bogów oraz odnowa moralna ludzi. Specjalna komisja dokonała obliczeń, które wskazały na rok 17 jako ten, od którego należy liczyć czas szczęśliwości. W związku z tym zorganizowano ludi saeculares, czyli święto stulecia (w rzeczywistości, zgodnie z kalendarzem rzymskim, wiek miał liczyć 110 lat).

Pełne patosupatospatosu obrzędy trwały trzy doby. Pierwszej nocy cesarz złożył ofiary Mojrom, czyli greckim boginiom losu, które Rzymianie utożsamiali z Parkami. Za dnia uhonorowano natomiast Jowisza, największego z bogów. Podczas kolejnej nocy czczono Ilityje, a więc boginki opiekujące się rodzącymi kobietami. Drugi dzień poświęcono z kolei Junonie, żonie Jowisza i patronce wszystkich przedstawicielek płci żeńskiej. Trzeciej nocy modlono się do Matki Ziemi, natomiast uroczystości zakończono, wychwalając Apollina i jego siostrę Dianę.

Wcześniejsze święta tego typu miały charakter przebłagalny, natomiast Oktawian August nakazał, by ludi saeculares zorganizować tak, by wskazywały na pomyślną przyszłość Rzymu.

Dla Horacego napisanie hymnu zamykającego obchody było nobilitacjąnobilitacjanobilitacją. Poeta zwracał się w nim do tych bogów, którym poświęcono modły i ofiary podczas trzech nocy i dni. Pieśń wykonano najpierw przed świątynią Apolla na Palatynie, później na wzgórzu Kapitol. Obie interpretacje były niezwykle uroczyste – utwór został odśpiewany przez chór złożony z 27 dziewcząt i 27 chłopców. Wybór młodych wykonawców miał symbolizować nadzieję na przyszłą pomyślność kraju pod rządami Augusta. Natomiast decyzja Horacego, by zastosować w hymnie strofę saficką, miała znaczenie nie tylko literackie. W ten sposób rzymski twórca odwoływał się do greckiej tradycji, w której ukształtował się typ zwrotki składającej się z czterech wersów, gdzie trzy pierwsze wersy są dłuższe od ostatniego wersu (w języku polskim przyjęto formę: 11 sylab, 11 sylab, 11 sylab, 5 sylab).

Słownik