Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Powiemy, że wektory uv są przeciwne, gdy mają równe długościdługość wektoradługości, ten sam kierunekkierunek wektorakierunek, ale przeciwne zwroty.

Wektor przeciwny do wektora u oznaczamy -u.

W związku z powyższym u=-v oznacza, że wektory uv są przeciwne.

Możemy zapisać: u=-vu=vuvu i v o przeciwnych zwrotach

Wektory przeciwnewektory przeciwneWektory przeciwne, tak jak w przypadku każdego innego wektora, możemy zaczepić w dowolnym punkcie, co oznacza, że możemy wybrać dowolny, wygodny do obliczeń punkt rozpatrywanej przestrzeni, do którego przesuniemy wektor. Punkt zaczepienia będzie stanowił początek badanego wektora.

Wektory ABBA są wektorami przeciwnymi, co ilustruje poniższy rysunek. Możemy zanotować AB=-BA.

R1ZShqhtQaSm1
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zwróćmy uwagę, że jeśli wektory ABCD są przeciwne, to AB-CD są wektorami równymi, a zatem AB=-CD.

Przykład 1

Wypiszemy teraz kilka par wektorów przeciwnych wyznaczonych przez wierzchołki równoległoboku. Wektorami przeciwnymi są na przykład ABCD, BADC, ADCB, DABC. Możemy zapisać ten fakt z użyciem znaków równości: AB=-CD, BA=-DC, AD=-CB, DA=-BC.

R8vwYW9vMp6wh
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przykład 2

Rozważmy sześciokąt foremny ABCDEF. Punkt przecięcia dłuższych przekątnych sześciokąta oznaczmy literą G. Z własności sześciokąta foremnego wynika, że odcinki AB, FC, ED są równoległe. Tę samą własność mają odcinki AF, BE, CD. Równoległe są również odcinki BC, ADFE. Ponadto wiadomo, że każdy z trójkatów ABG, BCG, CDG, DEG, EFGFAG jest równoboczny i przystający do pozostałych.

RAJ6Wq0OBQrRA
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wówczas:

  • wektory ADCB nie są przeciwne, ponieważ mają różne długości, pomimo że mają ten sam kierunek i przeciwne zwroty,

  • wektory ABED nie są przeciwne, ponieważ mają zgodne zwroty, pomimo że mają ten sam kierunek i tę samą długość,

  • wektory AGGB nie są przeciwne, ponieważ wektory mają różne kierunki, pomimo że mają tę samą długość.

Przykład 3

Dany jest czworokąt wypukły ABCD. Niech K, L, M, N będą odpowiednio środkami boków AB, BC, CD, DA tego czworokąta. Uzasadnimy, że wektory KLMN są przeciwne.

RkXBI1WYYhdyE
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Uzasadnienie

Zauważmy, że odcinek KL jest linią środkową trójkąta ABC (łączy środki boków ABBC trójkąta ABC), zaś odcinek MN jest linią środkową trójkątalinia środkowa trójkątalinią środkową trójkąta ACD (łączy środki boków ADCD trójkąta ACD). Z twierdzenia o linii środkowej trójkąta wiemy, że jest ona równoległa do trzeciego boku trójkąta i jej długość jest połową długości trzeciego boku. Ponieważ każdy z odcinków MNKL jest równoległy do odcinka AC i ich długości są równe połowie długości odcinka AC, więc wektory KLMN są zawarte w równoległych odcinkach. Mają więc ten sam kierunek oraz równe długości. Z uporządkowania punktów KL oraz NM widzimy, że zwroty wektorów KLMN są przeciwne. Zatem wektory KLMN są przeciwne.

Przykład 4

Uzasadnimy, że wybrane pary wektorów są parami wektorów przeciwnych.

RHIuoWyCi3S42
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zauważmy, że aby przemieścić się z punktu A do punktu B wystarczy przesunąć się o dwie jednostki w lewo i trzy jednostki w dół. Dokładnie taki sam ruch pozwala przemieścić się z punktu B do punktu C. Oznacza to, że wektory ABBC są równoległe (mają to samo nachylenie do poziomych lini siatki) i mają równe długości (wynika to np. z twierdzenia Pitagorasa lub przystawania odpowiednich trójkątów prostokątnych). Kierunki ruchu od punktów początkowych do końcowych wskazują też, że te wektory mają takie same zwroty. Zatem wektory ABBC są równe, a wektory ABCB są przeciwne.

Zwróćmy uwagę, że aby dostać się z punktu A do punktu H możemy wykonać przesunięcie o trzy jednostki w prawo i jedną jednostkę w dół. Dokładnie taka sama sekwencja ruchów pozwala przemieścić się z punktu D do punktu E oraz z punktu B do punktu F. Argumenty analogiczne jak w poprzednim przypadku pozwalają stwierdzić, że wektory AH, DEBF są równe. Wynika stąd, że wektor ED jest przeciwny do wektorów AHBF.

Zauważmy jeszcze, że wektory FEFG są wektorami przeciwnymi - z powodów podobnych do powyższych.

Przykład 5

Romb ABCD i trapez EGHJ można podzielić na przystające trójkąty równoboczne ABD, DBC, EFJ, FHJ, FGH. Wypiszemy przykładowe pary wektorów przeciwnych.

RnwWAJeqNxpE8
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zauważmy, że przeciwne są m. in. wektory w następujących parach:

  • ADJE

  • ABFE

  • ACAC

  • ACHE

  • DBFJ

  • BDHG

  • DCGF.

Słownik

wektory przeciwne
wektory przeciwne

wektory, które mają ten sam kierunek, równe długości i przeciwne zwroty

kierunek wektora
kierunek wektora

prosta, na której leżą początek i koniec niezerowego wektora

długość wektora
długość wektora

odległość początku wektora od jego końca

linia środkowa trójkąta
linia środkowa trójkąta

odcinek łączący punkty będące środkami dwóch boków trójkąta, linia środkowa trójkąta jest równoległa do trzeciego boku trójkąta, a jej długość jest równa połowie długości tego boku