Przeczytaj
W tym materiale pokażemy kilka ciekawych zastosowań wzoru skróconego mnożenia na kwadrat sumy oraz wzoru skróconego mnożenia na kwadrat różnicy dwóch wyrażeńwzoru skróconego mnożenia na kwadrat różnicy dwóch wyrażeń. Na początek więc przypomnienie tych wzorów.
Wzór na kwadrat sumy dwóch wyrażeń:
Kwadrat sumy dwóch wyrażeń jest równy sumie kwadratów tych wyrażeń i podwojonego iloczynu tych wyrażeń.
Wzór na kwadrat różnicy dwóch wyrażeń:
Kwadrat różnicy dwóch wyrażeń jest równy różnicy sumy kwadratów tych wyrażeń i podwojonego iloczynu tych wyrażeń.
Na przestrzeni wieków wielu matematyków pasjonowało się sposobami przedstawiania liczb naturalnych w postaci sumy kwadratów. W rozważaniach wykorzystywali zależności arytmetyczne – my wykorzystamy wzory skróconego mnożenia.
Przyda nam się jeszcze przypomnienie ważnego pojęcia – liczby kwadratowe.
Liczba kwadratowa, to liczba całkowita, która jest kwadratem liczby całkowitej.
Przykłady liczb kwadratowych:
W pierwszym przykładzie skorzystamy z ważnego twierdzenia, które z reguły wykorzystywane jest w związku z twierdzeniem Pitagorasa.
Równanie
ma nieskończenie wiele rozwiązań w liczbach naturalnych.
Każde rozwiązanie naturalne równania jest postaci
gdzie:
i
i , gdzie
Znajdziemy taką liczbę kwadratową , która jest sumą kwadratów dwóch kolejnych liczb naturalnych.
Na podstawie powyższego twierdzenia wnioskujemy, że takich liczb jest nieskończenie wiele.
Zatem podamy tylko przykłady czterech z nich.
Wykażemy, że równanie nie ma rozwiązań z zbiorze liczb naturalnych.
Przekształcamy równanie, korzystając ze wzoru skróconego mnożenia na kwadrat sumy dwóch wyrażeńwzoru skróconego mnożenia na kwadrat sumy dwóch wyrażeń.
Liczba .
Liczba kwadratowa w dzieleniu przez nigdy nie daje reszty . Zatem lewa strona równania nie równa się prawej – równanie nie ma rozwiązania w liczbach naturalnych, co należało wykazać.
Niech , , będą liczbami naturalnymi dodatnimi. Wykażemy, że jeżeli
,
to jest liczbą kwadratową.
Z równości wynika, że
Przekształcimy teraz wyrażenie , dodając i odejmując to samo wyrażenie.
Drugie z wyrażeń zastępujemy przez .
Prawą stronę równości „zwijamy” w kwadrat trójmianu, co kończy dowód.
Ze wzorów skróconego mnożenia warto skorzystać, uzasadniając, że dane wyrażenie przyjmuje wartości nieujemne.
Niech będzie dowolną liczbą rzeczywistą. Wykażemy, że
.
Przekształcimy tak lewą stronę nierówności, żeby zapisać ją w postaci sumy wyrażeń, które przyjmują tylko wartości nieujemne.
Wyrażenia w nawiasach zapisujemy jako kwadraty dwóch wyrażeń.
Dla każdej liczby rzeczywistej :
.
Zatem dla każdej liczby rzeczywistej
,
co należało wykazać.
W ostatnim przykładzie pokażemy związek liczb kwadratowych z ciągiem arytmetycznym.
Wykażemy, że jeżeli liczby , , tworzą w tej kolejności ciąg arytmetyczny, to liczby , , w tej kolejności, również tworzą ciąg arytmetyczny.
Liczby , , tworzą ciąg arytmetyczny, zatem różnica między kolejnymi wyrazami jest stała
Zbadamy różnice między kolejnymi wyrazami ciągu.
.
Porównujemy otrzymane wyrażenia.
Prawdziwość ostatniej równości wynika z równości . Różnica między kolejnymi wyrazami rozpatrywanego ciągu jest stała, zatem jest to ciag arytmetyczny, co należało wykazać.
Słownik
kwadrat sumy dwóch wyrażeń jest równy sumie kwadratów tych wyrażeń i podwojonego iloczynu tych wyrażeń
kwadrat różnicy dwóch wyrażeń jest równy różnicy sumy kwadratów tych wyrażeń i podwojonego iloczynu tych wyrażeń