Mapa samochodowa, zwana również drogową, to rodzaj mapy tematycznej, która przedstawia elementy niezbędne dla uczestników transportu drogowego. Mapy drogowe poszczególnych państw mogą się od siebie nieznacznie różnić, np. ze względu na odmienny podział dróg na kategorie, większość elementów jest jednak podobna.

Przed przystąpieniem do czytania mapy samochodowej, podobnie jak każdej innej, należy zapoznać się z jej legendą. Legenda zawiera bowiem wyjaśnienie wszystkich symboli (sygnatur), których użyto do oznaczania treści mapy. Znajomość sygnatur znacznie ułatwia późniejsze korzystanie z mapy.

Przyjrzyjmy się zatem legendzie oraz elementom treści mapy. Czytając mapę, należy zwrócić uwagę na:

Podział dróg ze względu na ich znaczenie oraz funkcje w sieci drogowej

Sieć drogowa w Polsce to wszystkie drogi przeznaczone do przemieszczania się po nich przy pomocy pojazdów kołowych. Korzystamy z nich każdego dnia. Jak pewnie wiesz, drogi są zróżnicowane pod względem np. liczby jezdni i pasów ruchu, ich szerokości oraz obecności pasów postojowych czy awaryjnych. Wszystkie te elementy pozwalają na wyróżnienie tzw. klas dróg. W obowiązujących w Polsce przepisach (stan na rok 2020) wyróżniono następujące klasy dróg, zaczynając od najważniejszych: autostrady, drogi ekspresowe, główne przyspieszone, główne, zbiorcze, lokalne oraz dojazdowe.

Sieć drogowa w Polsce jest dość gęsta, dlatego planując podróż między miejscowościami, możemy zwykle wytyczyć kilka wariantów trasy, biegnących różnymi klasami dróg.  Dlaczego ta informacja jest ważna? Wiedza na temat tego, jakimi klasami dróg będziemy się poruszać, jest istotna, ponieważ poszczególne klasy posiadają określone parametry techniczne, np. szerokość pasów ruchu na autostradzie powinna wynosić minimum 3,75 m, ale już na drodze lokalnej tylko 2,75 m, a dojazdowej zaledwie 2,5 m. Warto wiedzieć, że klasa drogi może wykluczać poruszanie się niektórych pojazdów po wybranych trasach. Ze względu na obowiązujące przepisy każdy ładunek, który ma szerokość większą niż 2,5 m, uważa się w Polsce za ponadnormatywny, stąd wymaga on już specjalnych pozwoleń transportowych.

Parametry techniczne dróg wpływają również na dopuszczalne prędkości poruszających się pojazdów. Wybierając przejazd autostradą lub drogą ekspresową, możemy zgodnie z przepisami jechać z większą prędkością niż na pozostałych drogach.

Klasa dróg decyduje również o warunkach połączeń między nimi, dopuszczalnych odstępach pomiędzy węzłamiwęzeł drogowy węzłami lub skrzyżowaniami. Pamiętaj, że drogi najwyższych klas, tj. autostrady i drogi ekspresowe, mają zapewniać płynny ruch samochodów, dlatego zjazdy i węzły znajdują się rzadko, co kilka lub kilkanaście kilometrów. Odstępy między węzłami na autostradach nie powinny być np. mniejsze niż 15 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta – nie mniejsze niż 5 km. Tylko w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne odległości mogą być mniejsze. Z tego powodu „przegapienie” zjazdu z autostrady oznacza konieczność kontynuowania podróży aż do kolejnego zjazdu, a to może wydłużyć trasę nawet o kilkanaście kilometrów. Korzystanie z autostrad czy dróg ekspresowych, chociaż na ogół podróż taka jest szybka, staje się również kłopotliwe w momencie wystąpienia utrudnień na drodze, np. po wypadkach. W przeciwieństwie do dróg niższych klas nie można łatwo zorganizować tu objazdu i przekierować ruchu na inne drogi. Pamiętaj również, że za przejazd niektórymi odcinkami autostrad pobierane są opłaty. Z tego względu część kierowców woli poruszać się bezpłatnymi drogami niższych klas.

R13IACQoqPrFi

Zdjęcie przedstawia widok z góry na węzeł autostradowy - jezdnie dróg krzyżują się na różnych poziomach. Wokół sieci dróg są pola i zabudowania. teren jest płaski.

RlOqARgJeK7S2

Zdjęcie przedstawia autostradę - jest czteropasmowa, czyli w jednym kierunku są dwa pasy ruchu. Na autostradzie znajduje się kilka samochodów. Po lewej i prawej stronie szosy rośnie trawa i drzewa.

RGUGmv6nEnTN9

Zdjęcie przedstawia punkt poboru opłat na autostradzie. Przed opuszczonym szlabanem - po lewej i prawej stronie zdjęcia - stoją ciężarówki. Nad punktem poboru opłat jest płaskie zadaszenie.

R13MV0rY1Fy8G

Zdjęcie przedstawia miejsce obsługi podróżnych. Po lewej stronie fotografii są drewniane zadaszone miejsca ze stolikami i ławkami. Stoją w jednym rzędzie obok siebie. Po prawej stronie zdjęcia jest zjeżdżalnia dla dzieci. Na pierwszym planie jest wąska jezdnia, na której znajduje się przejście dla pieszych. Teren jest zadbany, rosną na nim ozdobne krzewy, stoją latarnie.

Podział dróg ze względu na ich znaczenie oraz funkcje w sieci drogowej

Wiemy już, że drogi w Polsce dzielimy na klasy. Dodatkowo stosowanym podziałem dróg jest ich kategoryzacja ze względu na ich funkcje w sieci drogowej kraju. W Polsce wyróżniono cztery typy dróg w hierarchii ważności: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Informacja o tym znajduje się również w legendzie mapy samochodowej.

Najważniejszą rolę w komunikacji odgrywają drogi krajowe. Zaliczamy do nich wszystkie autostrady, drogi ekspresowe oraz niektóre drogi główne ruchu przyspieszonego. Zapewniają one spójność sieci komunikacyjnej kraju, łącząc największe miasta. Tę kategorię nadaje się również drogom o znaczeniu międzynarodowym, którymi odbywa się ruch tranzytowy. Rangę dróg wojewódzkich, powiatowych czy gminnych nadaje się odpowiednio do ich znaczenia w sieci komunikacyjnej jednostek administracyjnych. Kategoria, do której należą drogi, wskazuje również na ich zarządcę. Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Zarządzającymi drogami pozostałych kategorii są natomiast, odpowiednio: samorządy województw, powiatów lub gmin.

Należy pamiętać, że to do obowiązków zarządcy należy dbałość o stan nawierzchni dróg, np. wykonywanie remontów oraz utrzymanie ich przejezdności np. zimą. Hierarchia dróg, ich ważność dla ruchu drogowego decyduje o kolejności np. podczas odśnieżania. Można więc stwierdzić, że drogi krajowe i wojewódzkie są na ogół w lepszym stanie technicznym niż drogi powiatowe czy gminne.

R2KedA1zn2p1g

Zdjęcie przedstawia drogę krajową - to droga jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu, czyli po jednym w każdym kierunku. Droga biegnie przez teren pagórkowaty. Na fotografii świeci słońce.

RY4dZXAMQ84a3

Na zdjęciu jest droga jednojezdniowa. Wzdłuż drogi rosną buki. Tworzą nad szosą rodzaj tunelu.

Numeracja dróg według obowiązującego systemu

Planując trasę na podstawie mapy samochodowej, należy zwrócić uwagę nie tylko na klasę i kategorię dróg, ale również ich numerację. Każda droga publiczna posiada swój unikalny numer. Dla uporządkowania numeracji przyjęto, że drogi o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego (z zachodu na wschód) mają numerację parzystą, natomiast drogi o przebiegu zbliżonym do południkowego (z północy na południe) mają numerację nieparzystą.

Drogi krajowe numeruje się liczbami jedno lub dwucyfrowymi (od 1 do 99). W przypadku autostrad poprzedza się liczbę literą A, np. A1, a dróg ekspresowych literą S, np. S8. Dla przejrzystości dodatkowo oznacza się takie drogi na znakach białymi cyframi na czerwonym tle. Drogi wojewódzkie posiadają trzycyfrową numerację. Oznaczenia drogowe takich dróg opisuje się czarnymi cyframi na żółtym tle. Zwróć uwagę, że tę samą kolorystykę zastosowano w sygnaturach dróg. Drogi krajowe są zaznaczane na mapie czerwoną linią, a wojewódzkie żółtą.

Ponieważ sieć drogowa jest bardzo gęsta, wykonując mapy samochodowe, musimy dokonać generalizacji treści mapy i niektóre z jej elementów uogólnić. Z tego względu na mapach samochodowych zwykle nie oznacza się kategoryzacji dróg niższego rzędu. Drogi powiatowe czy gminne nie są na mapach numerowane i oznaczane najczęściej za pomocą jednej sygnatury.

Pamiętaj, że numer drogi umieszczany na znakach to najlepszy „drogowskaz”. Korzystają z niego zawodowi kierowcy. Ma to szczególne znaczenie podczas przejazdów tranzytowych przez duże miasta i aglomeracje miejskie, gdzie znajduje się wiele skrzyżowań oraz wiele tablic i drogowskazów. Numeracją dróg wygodniej kierować się także poza granicami kraju, łatwiej jest bowiem zapamiętać krótki numer niż nazwę miejscowości, zwłaszcza w obcym języku. 

RYnlMsNi78hKF

Na zdjęciu jest tablica przed wjazdem na autostradę. Wskazuje kierunki i drogi - przy jeździe na wprost leży Opole, numer drogi 45, w lewo znajduje się wjazd na autostradę A4 na Kraków, w prawo na autostradę A4 na Wrocław.

Odległości między miejscowościami

Na każdej mapie samochodowej znajduje się wiele liczb. Wiesz już, że część z nich to oznaczenia numeracji dróg krajowych czy wojewódzkich. Na mapach drogowych zapisuje się również odległości w obowiązujących jednostkach odległości. Ogólnie przyjętym jest zapis w kilometrach, ale w USA stosuje się również podawanie odległości w milach.

Na mapach samochodowych podawane są odległości między najbliższymi miejscowościami czy skrzyżowaniami z innymi kategoriami dróg. Odległości na dłuższych odcinkach są sumowane i zapisywane większą czcionką. Podczas odczytywania odległości należy zwrócić szczególną uwagę na rodzaj i lokalizację znaczników oznaczających początek i koniec odcinka, którego długość odczytujemy.

Informacje o dodatkowych usługach dla zmotoryzowanych podróżnych

Uzupełnieniem treści map samochodowych są inne przydatne dla podróżujących informacje, np. lokalizacje stacji benzynowych. Na niektórych mapach zamieszcza się również miejsca obsługi podróżnych (MOP)miejsce obsługi podróżnych (MOP)miejsca obsługi podróżnych (MOP) przy autostradach czy miejsc noclegowych. Na mapach drogowych mogą być również oznaczone atrakcje turystyczne: zabytki czy parki narodowe.

Mimo że tradycyjne mapy papierowe, ze względu na swoje rozmiary, są uważane za nieporęczne i niewygodne w użyciu, mają swoje zalety. W odróżnieniu od ich interaktywnych konkurentów możemy z nich korzystać niezależnie od wyczerpania baterii, problemów z łącznością satelitarną czy awaryjnością urządzeń technicznych. Czytanie mapy samochodowej kształci również uważność i spostrzegawczość oraz orientację przestrzenną jej użytkowników. Warto również pamiętać, że automatyczna nawigacja bywa zawodna, o czym przekonał się niejeden kierowca, który słuchając jej poleceń, został zwiedziony na manowce. Dlatego warto mieć w podróży i korzystać również z tradycyjnej mapy samochodowej.

Słownik