Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑pink

Zwierzęta gospodarskie w Polsce – grupy technologiczne

Grupy zootechniczne (zamiennie technologiczne) gatunków zwierząt gospodarskich stosowane w statystykach podzielone są na płeć, wiek czy pełnione funkcje. Poniżej w tabeli znajdują się wybrane przykłady grup i ich cech.

Bydło

buhaje

samce do rozpłodu

krowy

samice dorosłe używane rozpłodowo

jałówki

samice powyżej 6 m‑cy przed pierwszym cieleniem

bydło opasowe

bydło przeznaczone na mięso

cielęta

młode bydła domowego do 6 m‑ca

Trzoda chlewna

knury

samce do rozpłodu

lochy (maciory)

samice dorosłe używane rozpłodowo

warchlaki

młode od 2 do 4 m‑ca

prosięta

młode do 2 m‑ca

tuczniki

świnie od 4 m‑ca, które są tuczone, a następnie przeznaczone na ubój

loszki

dorastające osobniki żeńskie przed pierwszym rozpłodem

knurki

dorastające osobniki męskie przed pierwszym rozpłodem

Konie

ogiery

dorosłe, niekastrowane samce do rozpłodu

klacze

samice powyżej 3 roku

wałachy

dorosłe, wykastrowane konie

źrebaki

młode powyżej 6 m‑ca

źrebięta

młode do 6 m‑ca

Owce

tryki

dorosłe samce do rozpłodu (powyżej 1,5 roku)

owce

dorosłe samice do rozpłodu (powyżej 1,5 roku)

jagnięta

młode do 3,5 m‑ca

jarlaki

młode od 3,5 m‑cy do 1,5 roku

Kozy

kozy matki

samica

koźlęta

młode do 1,5 roku

Drób kurzy

kury nioski

samice do produkcji jaj

kurczęta brojlery

młode do produkcji mięsa

bg‑pink

Produkcja zwierzęca

Bydło

Chów bydła w Polsce jest przede wszystkim w celu uzyskania mleka i mięsa. Jeżeli chodzi o dynamikę zmian produkcji mleka, to pokrywa się ona ze zmianami pogłowiapogłowie zwierzątpogłowia bydła w naszym kraju. W ostatnich latach obserwuje się powolny wzrost pogłowia, mimo że zmniejsza się liczba gospodarstw rolnych prowadzących chów tych zwierząt. Ponadto wyniki spisów rolnych pokazują zmniejszającą się liczbę krów przy jednoczesnym wzroście produkcji mleka. Oznacza to, że wzrasta udój mleka od jednej krowy. Obecnie wynosi ok. 6218 litrów z jednej krowy mlecznej.

RQLTM81r1lAlC
Produkcja mleka na tle pogłowia bydła w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Kierunek mięsny bydła ma mniejsze znaczenie niż kierunek mleczny, jednakże w ostatnich latach obserwuje się zwiększanie chowu bydła w kierunku mięsnym ze względu na stabilne ceny żywcażywiec rzeźny żywca wołowego.

R1YZMSNn0IeZI
Produkcja wołowiny na tle pogłowia bydła w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Trzoda chlewna

Chów trzody chlewnej w Polsce jest przede wszystkim ukierunkowany na produkcję mięsa. W ostatnich latach obserwuje się zmniejszenie liczby gospodarstw prowadzących chów trzody chlewnej, jak i samo ich pogłowie, do czego przyczynia się niska opłacalność chowu. Wzrasta natomiast ilość produkowanego mięsa wieprzowego. Powoduje to wzrost ilości uzyskiwanej wieprzowiny z jednej świni.

RSigJcb8q2LP0
Produkcja wieprzowiny na tle pogłowia trzody chlewnej w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Drób

Polecenie 1

Przeanalizuj poniższy wykres, a następnie udziel odpowiedzi na poniższe pytania.

Przeanalizuj opis wykresu, a następnie udziel odpowiedzi na poniższe pytania.

1. Który rodzaj drobiu dominuje w strukturze jego pogłowia?

2. Jakie są obecne tendencje zmian struktury pogłowia drobiu?

RAoCnaR9IVVZ9
Struktura pogłowia drobiu w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Chów drobiu w Polsce przede wszystkim ukierunkowany jest na produkcję mięsa i jaj. W ostatnich latach, po nasileniu się epidemii ptasiej grypy, pogłowie drobiu wzrasta. Spowodowane jest to głównie znalezieniem przez producentów nowych rynków zbytu, tj. Hongkongu w 2016 roku. Należy pamiętać, że od 2002 roku w statystykach ujmuje się drób w wieku powyżej 2 tygodni (wcześniej ujmowano drób w wieku powyżej 6 m‑cy) - stąd ten nagły wzrost linii na wykresie. Wzrasta również produkcja mięsa drobiowego.

RmAxKixQOPsFf
Produkcja mięsa drobiowego na tle pogłowia drobiu w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Wraz ze wzrostem pogłowia drobiu rośnie także masa produkowanych jaj. Wyjątek stanowił kilkuletni okres kryzysu w latach 90. XX w. Było to związane z ograniczonym dostępem do pasz, które były importowane.

RarPKrovlJDWJ
Produkcja jaj na tle pogłowia drobiu w Polsce w latach 1961-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Owce i kozy

W latach 90. XX w. miał miejsce bardzo znaczący spadek zarówno pogłowia owiec i kóz, jak i produkcji mięsa z tych zwierząt. W ostatnich latach wykazują one powolną tendencję malejącą. Wśród przyczyn tych tendencji należy upatrywać małą mleczność tych zwierząt, zmniejszenie zapotrzebowania na te rodzaje mięsa oraz znaczne obniżenie cen wełny na rynkach światowych i nieopłacalność jej produkcji, która wynika z dużej konkurencji. Podobne tendencje wykazuje produkcja wełny i skór.

RQ5yIV62x9y0F
Produkcja baraniny i koziny na tle pogłowia owiec i kóz w Polsce w latach 1990-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.
RLr8B2Tn48xnO
Produkcja wełny i skór na tle pogłowia owiec i kóz w Polsce w latach 1990-2018
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych FAOStat.

Produkcja mięsa

Wraz ze wzrostem liczby ludności produkcja mięsa również wzrasta. Obecnie w Polsce produkuje się rocznie niemal 4,5 mln t mięsa. W historii zdarzały się kilkuletnie okresy spadku tej wartości (np. kryzys gospodarczy lat 80. XX w., choroba BSEchoroba szalonych krów BSE w latach 90. XX w., ptasia grypa na początku XXI w.). Zmianie ulega struktura tej produkcji. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w strukturze produkcji mięsa dominowała wieprzowina - ze względu na tradycję jej spożywania, krótki czas chowu i znaczne walory smakowe. Jednakże ważną rolę odgrywała również wołowina. Jej znaczenie spadło w latach 90. XX w. w wyniku upadku PGR‑ów (w których prowadzono chów bydła), spadku opłacalności chowu, wysokich wymagań związanych z przechowywaniem mleka oraz wzrostu zachorowań zwierząt na chorobę BSEchoroba szalonych krów BSE. Obecnie, oprócz mięsa wieprzowego, bardzo duże znaczenie ma produkcja drobiu, zwłaszcza kurzego. Wpłynęły na to:

  • popularyzacja zdrowej żywności z niską zawartością tłuszczu, np. mięsa drobiowego,

  • popularność sieci fast food serwujących dania z drobiu,

  • względnie niskie ceny mięsa drobiowego.

RY9aHQElv1xHe
Struktura produkcji mięsa w Polsce w latach 1960-2015.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Opracowanie własne na podstawie danych.

Słownik

choroba szalonych krów 
choroba szalonych krów 

(gąbczasta encefalopatia bydła, ang. Bovine Spongiform Encephalopathy, BSE) - zakaźna choroba ośrodkowego układu nerwowego występująca głównie u krów; u ludzi może wywołać chorobę Creutzfeldta‑Jakoba

pogłowie zwierząt
pogłowie zwierząt

liczba zwierząt danego gatunku na określonym obszarze (np. w gospodarstwie rolnym), przedstawiana najczęściej w skali państw, regionów itd.

żywiec rzeźny
żywiec rzeźny

zwierzęta przeznaczone na rzeź (sjp.pwn.pl)