Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Kolejność wykonywania działań, prawa działań

Na pewno pamiętasz, że przekształcając wyrażenia arytmetyczne, uwzględniamy ustaloną kolejność wykonywania działań.

Ważne!

Kolejność wykonywania działań

Gdy w wyrażeniu arytmetycznym nie ma nawiasów, wykonujemy kolejno:

  • potęgowanie wraz z pierwiastkowaniem

  • mnożenie wraz z dzieleniem

  • dodawanie wraz z odejmowaniem

Jeśli w wyrażeniu występują nawiasy, to obliczenia rozpoczyna się od działań w nawiasach najbardziej wewnętrznych. Zatem działania w nawiasach wykonuje się przed pozostającymi poza nawiasami.

Przykład 1

Obliczymy wartość wyrażenia (10081+23)(326+26):6+528:22·3.

Postąpimy zgodnie z kolejnością wykonywania działań.

(10081+23)(326+26):6+528:22·3=

Najpierw wykonujemy działania w obu nawiasach.

114(300):6+528:22·3=

Potęgujemy.

114(300):6+528:4·3=

Dzielimy.

114(50)+132·3=

Mnożymy i dodajemy.

114(50)+396=560

Otrzymujemy wynik: wartość wyrażenia jest równa 560.

Przed wykonywaniem przekształceń wyrażeń algebraicznych, przypomnij sobie jeszcze prawa działań, z których będziesz korzystać.

Ważne!

Prawa działań

a+b=b+a

Przemienność dodawania

a·b=b·a

Przemienność mnożenia

(a+b)+c=a+(b+c)

Łączność dodawania

(a·b)·c=a·(b·c)

Łączność mnożenia

a·(b+c)=a·b+a·c

Rozdzielność mnożenia względem dodawania

Przykład 2

Obliczymy wartość wyrażenia [6(36)3(36)]:32·4·0,5.

Obliczenia wykonamy zgodnie z kolejnością wykonywania działań.

[6(36)3(36)]:32·4·0,5=

Wykonujemy mnożenie, korzystając z rozdzielności mnożenia względem dodawania (odejmowanie to dodawanie liczby przeciwnej).

(1863+18):32·4·0,5=

Wykonujemy działania w nawiasie.

(629):32·4·0,5=

Korzystamy ponownie z rozdzielności mnożenia względem dodawania oraz łączności i przemienności mnożenia. Odejmujemy.

62:39:32(40,5)=22322=3

Otrzymujemy wynik. Wartość wyrażenia jest równa -3.

Działania łączne na wyrażeniach algebraicznych

Wykonując działania łączne na wyrażeniach algebraicznych, korzysta się z poznanych praw działań oraz reguł dotyczących dodawania i odejmowania sum algebraicznych:

(a+b)+(cd)=a+b+cd

(a+b)(cd)=a+bc+d

Przykład 3

Zapiszemy wyrażenie (x+2)(x+1)(x1)(x+2)2x(x+1) w najprostszej postaci.

RS4rudMgBWl8i
Przykład 4

Obliczymy wartość liczbową wyrażeniawartość liczbowa wyrażenia algebraicznegowartość liczbową wyrażenia3a2-2(a-b)(a-1)+(a+b)2-b2:2, gdy a=5, b=5-1.

Sprowadzimy najpierw podane wyrażenie do najprostszej postaci. Wykonujemy najpierw działania w nawiasie kwadratowym. W iloczynie 2(ab)(a1) najpierw wykonamy mnożenie sum algebraicznych i dopiero pomnożymy przez 2. Wyrażenie (a+b)2 zapiszemy najpierw w postaci iloczynu.

3a2-2(a-b)(a-1)+(a+b)2-b2:2=

W nawiasie kwadratowym wykonujemy mnożenie.

3a2-2(a2-a-ab+b)+(a+b)(a+b)-b2:2=

Redukujemy wyrazy podobne w nawiasie kwadratowym.

{3a2[2a22a2ab+2b+a2+2ab+b2b2]}:2=

Wykonujemy działania w nawiasie kwadratowym.

[3a2(3a22a+2b)]:2=

Dzielimy przez 2.

(2a2b):2=ab

Obliczamy teraz wartość liczbową otrzymanego wyrażenia – w miejsce liter podstawiając dane liczby.

5(51)=1

Wartość liczbowa  wyrażeniawartość liczbowa wyrażenia algebraicznegoWartość liczbowa  wyrażenia jest równa 1.

Przykład 5

Wykażemy, że dla każdej liczby rzeczywistej a wyrażenie

[(a+1)(a2)(1a)+a(a1)(a1)]2a przyjmuje tę samą wartość liczbową.

Wykonamy najpierw działania w nawiasie kwadratowym.

[(a+1)(a2)(1a)+a(a1)(a1)]2a=

Mnożymy pierwsze dwa czynniki w każdym z iloczynów – wykorzystując rozdzielność mnożenia względem dodawania.

a22a+a21a+a2aa1-2a=

Zredukowaliśmy wyrazy podobne.

[(a2a2)(1a)+(a3a2a2+a)]2a=

Zamieniliśmy iloczyny na sumy algebraiczne – korzystając ponownie z rozdzielności mnożenia względem dodawania.

[(a2a3a+a22+2a)+(a32a2+a)]2a=

Opuszczamy nawiasy.

(2a2a3+a2+a32a2+a)2a=

Redukujemy wyrazy podobne.

2a22a=2

Po sprowadzaniu wyrażenia do najprostszej postaci otrzymujemy -2, zatem wyrażenie nie zawierające zmiennej a. Czyli niezależnie od tego, jaką liczbę podstawimy do wyrażenia w miejsce zmiennej a, wartość  liczbowa wyrażenia jest równa -2.

Słownik

wartość liczbowa wyrażenia algebraicznego
wartość liczbowa wyrażenia algebraicznego

liczba otrzymana w wyniku podstawiania do wyrażenia algebraicznego w miejsce liter danych liczb