Czym jest demokracja wewnętrzna?

Pierwszy rozdział ustawy o partiach politycznych rozpoczyna artykuł zawierający definicję partii politycznej, według której jest ona:

Trybunał Konstytucyjny, opierając się na przepisach Konstytucji RP, wyraził pogląd, iż partia powinna oprzeć swoją organizację wewnętrzną, członkostwo i strukturę na zasadach równości i dobrowolności, a więc na normach demokratycznych. Partia, aby nie narazić się na zarzut sprzeczności jej celów z konstytucją, powinna w statucie lub innym dokumencie sformułować cel swojego istnienia w obszarze wpływu na kształtowanie polityki państwa. Sam cel oraz określone na jego realizację środki działania powinny być demokratyczne. W rezultacie można uznać, że postulat „demokratycznych metod” odnosi się nie tylko do działalności „zewnętrznej” partii, a więc głównie do sfery jej aktywności politycznej, ale również działalności „wewnętrznej”, stosującej się do jej struktury i zasad członkostwa.

Czy partia musi startować w wyborach?

RNEQURHPnN5Jf1

Zdjęcie przedstawia półokrągłą salę z ławami poselskimi. Zasiadają w niej liczni posłowie. Pośrodku sali znajduje się stół marszałka Sejmu i mównica. Za nimi, na ścianie wisi polska flaga.

Cel określony w ustawie, nie nakłada na partię obowiązku uczestniczenia w wyborach. Analogicznie zasady działania partii nie muszą być rozumiane jako udział w wyborach.

Uczestnictwo w wyborach nie jest niezbędnym warunkiem utrzymania statusu jako partii. Jednak nieobecność ugrupowania w elekcji do parlamentu skutkuje brakiem możliwości otrzymania dotacji celowej i dotacji podmiotowej. Cel oraz zasady działania powinny być określone w statucie partii, ponieważ jest to obligatoryjny element jego treści. Kształtując swoje cele i zasady działania, partie ponoszą współodpowiedzialność za kształtowanie kultury politycznej zarówno obywateli, jak i państwa.

Członkowstwo

Zgodnie z art. 2 Ustawy o partiach politycznych, do partii mogą należeć jedynie osoby, które ukończyły 18 lat. Członkami partii nie mogą być osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego. Takie unormowanie wyklucza możliwość przystąpienia do partii cudzoziemcom o określonej przynależności państwowej oraz bezpaństwowcom. W myśl ustawy członkami partii mogą zostać tylko osoby fizyczne, jednocześnie uniemożliwia ona uczestnictwo w strukturach partii osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej.

Kto nie może być członkiem partii?

Art. 2 ust. 2 określa ogólną normę, iż o zakazie przynależności do partii politycznych, co w istocie sprowadza się do wymogu apartyjności określonych osób, stanowią odrębne ustawy. Wiąże się z tym zakaz prowadzenia działalności politycznej oraz określonej działalności publicznej. Obok wymienionych ograniczeń można napotkać w ustawodawstwie np. zawieszenie członkostwa lub działalności w partii przez osobę wykonującą określoną funkcję.

Wymóg apartyjności urzędów w Polsce

Obowiązek zawieszenia członkostwa w partii dotyczy żołnierzy w okresie odbywania czynnej służby wojskowej, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Wymóg zawieszenia działalności w partii dotyczy natomiast członków Rady Polityki Pieniężnej.

Ustawodawca podtrzymał w mocy zakaz posiadania przez partie jednostek organizacyjnych w zakładach pracy. Jednak zapis ten nie stanowi, iż nie mogą tam istnieć żadne „powiązania” z partiami politycznymi. Artykuł ten nie zakazuje pracownikom członkostwa w partii oraz wyrażania przez nich swoich poglądów politycznych. Niefunkcjonowanie partii w zakładach pracy odnosi się głównie do braku możliwości pomocy finansowej (materialnej) ze strony zakładu dla partii. Partia nie powinna naruszać także regulaminu pracy i funkcjonowania zakładu. W ten sposób ustawodawca wyraził depolityzację sfery ekonomicznej i zwrócił uwagę, że partie powinny opierać się przede wszystkim na więzach terytorialnych, co przyczynia się do rozwoju partii typu parlamentarnego, bez względu na ich program politycznyprogram politycznyprogram polityczny.

Struktura i statut

Artykuł 8 ustawy określa, iż partie kształtują swoją strukturę oraz działanie zgodnie z zasadami demokracji. Zapis ten nasuwa wniosek o wkraczanie ustawy w wewnętrzne zasady działania partii. W szczególności wprowadzając wymagania:

• zgodności struktur i zasad działania partii z zasadami demokracji;

• jawności struktur;

• powołania organów partii w drodze wyborów;

• podejmowania uchwał większością głosów.

Ustawodawca, regulując w ten sposób kwestie struktury i zasad działania, pozbawił partie pełnej swobody w określeniu wewnętrznej organizacji oraz reguł swojego funkcjonowania. Kwestie struktury i zasad działania partii reguluje statut, który powinien być uchwalony przez zgromadzenie ogólne członków partii lub zgromadzenie ich demokratycznie wybranych przedstawicieli (art. 9 ust. 2).

R1cRoHuWg9by21

Grafika przedstawia logotyp Prawa i Sprawiedliwości, czyli napis PiS, a nad nim głowa orła w koronie. pod logotypem widnieje napis Statut Prawa i Sprawiedliwości.

Artykuł 9 ust. 1 precyzuje elementy, jakie powinien zawierać statut. Są to:

1. nazwa, skrót nazwy i siedziba partii;

2. sposób nabywania i utraty członkostwa;

3. prawa i obowiązki członków;

4. organy partii, w tym te reprezentujące ją na zewnątrz oraz uprawnione do zaciągania zobowiązań majątkowych, ich kompetencje oraz czas trwania ich kadencji;

5. tryb dokonywania wyboru organów partii i uzupełniania składów tych organów;

6. sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, uzyskania środków finansowych oraz sporządzania i zatwierdzania informacji o działalności finansowej partii;

7. zasady tworzenia i znoszenia terenowych jednostek organizacyjnych partii;

8. zasady dokonywania zmian statutu;

9. sposób rozwiązania partii oraz tryb połączenia z inną partią lub innymi partiami.

Słownik