Występowanie i charakterystyka gór wulkanicznych Góry wulkaniczne tworzą się na lądach lub istnieją jako wyspy. Ich występowanie na Ziemi (por. mapa w Grafice interaktywnej) jest ściśle związane:
ze strefami subdukcji płyt litosfery ,
ze strefami spreading u płyt litosfery , zarówno w obrębie oceanów, jak i kontynentów,
z plamami (punktami, pióropuszami) gorąca (z ang. hot spots ), czyli miejscami przedostania się szczególnie gorącej magmy przez płytę litosfery pod wpływem wyjątkowo wysokich temperatur panujących w zewnętrznej warstwie płaszcza Ziemi. Ich występowanie jest niezależne od granic płyt litosfery.
W wyniku erupcji linijnych lawa i inne produkty erupcji wydobywają się przez szczeliny. Ta forma erupcji występuje między innymi na Islandii. Erupcja przez górę wulkaniczną i krater jest nazywana erupcją centralną . Jest ona zdecydowanie bardziej powszechna niż erupcja liniowa. Wulkany występują zarówno w miejscach dawnej, jak i współczesnej działalności wulkanicznej.
RlmKY0zaps58a Na przekroju poprzecznym przez warstwy ziemi przedstawiono, jak z głębi ziemi magma dostaje się do kominów wulkanicznych. Na powierzchni terenu są wzniesienia - wulkany.
Góry wulkaniczne
Źródło: J. Wójcik Geografia 1. Ziemia , Warszawa 2002.
Wiesz już ponadto, że wulkany różnią się budową, kształtem, produktami i przebiegiem erupcji.
strefy ryftowe w obrębie oceanów
strefy ryftowe w obrębie kontynentów
stożki wulkaniczne z lawą kwaśną i zasadową
Przykłady gór wulkanicznych
Przejdź do poprzedniej ilustracji
Przejdź do następnej ilustracji
R1DdwjtMzTSjj Na zdjęciu jest wulkan położony nad morzem. Na szczycie wulkanu widoczny jest krater, z którego unosi się cienka smuga dymu.
Stromboli w archipelagu Wysp Liparyjskich
Źródło: By Patrick Nouhailler CC BY-SA 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/patrick_nouhailler/9348902303.
R15NsNia1e2ku Zdjęcie przedstawia dwa wzniesienia wulkaniczne położone blisko siebie. Ich powierzchnia jest szara. Na zboczach w kilku miejscach leżą płaty śniegu. U podnóża wulkanów pasą się konie.
Bláhnjúkur na Islandii
Źródło: By Jerzy Strzelecki CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bl%C3%A1hnj%C3%BAkur01(js).jpg.
R1N7n6deiSxB0 Zdjęcie przedstawia stożek wulkaniczny. Na pierwszym planie jest tafla wody, a dalej brzeg z zapalonymi latarniami.
Mayon na Filipinach
Źródło: By Archie Binamira, Pexels License , https://www.pexels.com/photo-license/, dostępny w internecie: https://www.pexels.com/photo/mayon-volcano-990871.
R1eO2mSgyRgl2 Na zdjęciu znajduje się skaliste wzniesienie. W niektórych miejscach skały mają kolor pomarańczowy. U podnóża góry teren jest zielony - rośnie trawa i drzewa. Jest ścieżka, stoją drewniane ławki. W oddali przechadzają się ludzie. Na fotografii niebo jest bezchmurne.
Shōwa-shinzan na Hokkaido
Źródło: By 663highland, CC BY 2.5, https://creativecommons.org/licenses/by/2.5, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=28872807.
R1Lpi4Uud2aXe Na zdjęciu w oddali jest wulkan. Tylko szczyt jest ośnieżony. Na pierwszym planie jest płaski teren pokryty ciemnymi grudami zastygłej lawy. Niebo nad wulkanem jest bezchmurne.
Mauna Kea na Hawajach
Źródło: By pedrik CC BY 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/, dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/pedrik/31642083920.
R16x5TUfRPA7T Zdjęcie przedstawia stożkowatą, ośnieżoną górę. Z jej szczytu unosi się biały dym. Na pierwszym planie jest sucha trawa rosnąca w równoległych do siebie rzędach. Pomiędzy rzędami trawy są pasma pokryte śniegiem.
Kluczewska Sopka na Kamczatce
Źródło: By Natalia_Kollegova CC0, https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/, dostępny w internecie: https://www.needpix.com/photo/1079832/volcano-klyuchevskaya-sopka-the-eruption-a-plume-of-ash-train-kamchatka-mountain-plateau-height-tundra.
Słownik kopuła lawowa kopuła lawowa
wulkan efuzywny o stromych stokach i spłaszczonym szczycie, zbudowany głównie z lawy kwaśnej
stożek żużlowy stożek żużlowy
wulkan eksplozywny o stromych stokach, mniejszy od stratowulkanu, zbudowany z materiałów piroklastycznych
stratowulkan stratowulkan
wulkan, w którym erupcje gazów i materiałów powstałych z odłamków skał, pyłu itp. występują na przemian lub jednocześnie z wylewami lawy (sjp.pwn.pl)