Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Występowanie i charakterystyka gór wulkanicznych

Góry wulkaniczne tworzą się na lądach lub istnieją jako wyspy. Ich występowanie na Ziemi (por. mapa w Grafice interaktywnej) jest ściśle związane:

  • ze strefami subdukcji płyt litosfery,

  • ze strefami spreadingu płyt litosfery, zarówno w obrębie oceanów, jak i kontynentów,

  • plamami (punktami, pióropuszami) gorąca (z ang. hot spots), czyli miejscami przedostania się szczególnie gorącej magmy przez płytę litosfery pod wpływem wyjątkowo wysokich temperatur panujących w zewnętrznej warstwie płaszcza Ziemi. Ich występowanie jest niezależne od granic płyt litosfery.

W wyniku erupcji linijnych lawa i inne produkty erupcji wydobywają się przez szczeliny. Ta forma erupcji występuje między innymi na Islandii. Erupcja przez górę wulkaniczną i krater jest nazywana erupcją centralną. Jest ona zdecydowanie bardziej powszechna niż erupcja liniowa. Wulkany występują zarówno w miejscach dawnej, jak i współczesnej działalności wulkanicznej.

RlmKY0zaps58a
Góry wulkaniczne
Źródło: J. Wójcik Geografia 1. Ziemia, Warszawa 2002.

Wiesz już ponadto, że wulkany różnią się budową, kształtem, produktami i przebiegiem erupcji.

występowanie

typy wulkanów

strefy subdukcji

stratowulkanystratowulkanstratowulkany z kwaśną lawą, stożki żużlowestratowulkanstożki żużlowe, kopuły lawowekopuła lawowakopuły lawowe

strefy ryftowe w obrębie oceanów

wyspy wulkaniczne

strefy ryftowe w obrębie kontynentów

stożki wulkaniczne z lawą kwaśną i zasadową

pióropusze gorąca

wulkany tarczowe

Przykłady gór wulkanicznych

Słownik

kopuła lawowa
kopuła lawowa

wulkan efuzywny o stromych stokach i spłaszczonym szczycie, zbudowany głównie z lawy kwaśnej

stożek żużlowy
stożek żużlowy

wulkan eksplozywny o stromych stokach, mniejszy od stratowulkanu, zbudowany z materiałów piroklastycznych

stratowulkan
stratowulkan

wulkan, w którym erupcje gazów i materiałów powstałych z odłamków skał, pyłu itp. występują na przemian lub jednocześnie z wylewami lawy (sjp.pwn.pl)