Przeczytaj
System partyjny w Wielkiej Brytanii
Wielką Brytanię zaliczyć można do krajów o niedoskonałym systemie dwupartyjnymsystemie dwupartyjnym. Dwa główne ugrupowania, które ze sobą rywalizują, to Partia Konserwatywna (The Conservative Party) i Partia Pracy (The Labour Party). Istotną rolę w formowaniu i funkcjonowaniu systemu dwupartyjnego odegrał system wyborczy. Połączenie zasady większości względnej z sytuacją jednomandatowego okręgu wyborczego zmniejsza znacznie udział tzw. partii trzecichpartii trzecich. Jednak – inaczej niż np. w USA – odgrywają one pewną rolę polityczną i mają swoje reprezentacje w parlamencie.
Do partii trzecich należą m.in.:
Szkocka Partia Narodowa (The Scottish National Party);
Partia Walii (Plaid Cymru);
Liberalni Demokraci (The Liberal Democrats).
W latach 70. XX w. popularność dwóch głównych stronnictw zaczęła spadać, a w latach 1987–2010 poparcie dla Liberalnych Demokratów przekraczało 20%, co świadczyło o istnieniu w tym okresie systemu dwuipółpartyjnego. W XXI w. istotnie wzrosły z kolei wpływy Szkockiej Partii Narodowej, która stała się trzecią siłą polityczną w Izbie Gmin. To wszystko pozwala stwierdzić, że system partyjny Zjednoczonego Królestwa podlega ciągłej ewolucji.
Partia Konserwatywna
Partia Konserwatywna należy do najstarszych partii politycznych świata. Kontynuuje tradycje torysówtorysów, których korzenie sięgają 1689 r. Ogromna rola przypada w niej liderowi partii, ponieważ mianuje on jej najważniejszych funkcjonariuszy, określa jej program i zapewnia jego realizację. Doktryna współczesnej Partii Konserwatywnej opiera się na trzech kanonach – ewolucjonizmie, pragmatyzmie i organicyzmie.
nie wykluczać zmian, ale zmieniając, zabezpieczać. Wszelkie przeobrażenia muszą zostać poprzedzone kompleksową analizą korzyści dla państwa i społeczeństwa. Naczelną zasadą ustroju politycznego stało się dążenie do stabilizacji instytucji politycznych., Prgamatyzm Pragmatyzm działania u konserwatystów przejawiał się w niechęci do teorii oraz zwartego i spójnego systemu poglądów. Według tej doktryny partii konserwatywnej o wartości polityki nie decyduje jakość jej teoretycznych zasad, ale praktyczne skutki, jakie przynosi ona ludziom., Organicyzm Organicyzm natomiast wiąże się z realizowanym programem społecznym, w którym takie wartości, jak rodzina, naród i religia, odgrywają główną rolę. Właśnie w ramach tych ograniczonych części następuje najpełniejszy rozwój jednostki.
Ewolucjonizm
Istota ewolucjonizmu sprowadza się (według konserwatystów) do klasycznej formuły nie wykluczać zmian, ale zmieniając, zabezpieczać
. Wszelkie przeobrażenia muszą zostać poprzedzone kompleksową analizą korzyści dla państwa i społeczeństwa. Naczelną zasadą ustroju politycznego stało się dążenie do stabilizacji instytucji politycznych.
Prgamatyzm
Pragmatyzm działania u konserwatystów przejawiał się w niechęci do teorii oraz zwartego i spójnego systemu poglądów. Według tej doktryny partii konserwatywnej o wartości polityki nie decyduje jakość jej teoretycznych zasad, ale praktyczne skutki, jakie przynosi ona ludziom.
Organicyzm
Organicyzm natomiast wiąże się z realizowanym programem społecznym, w którym takie wartości, jak rodzina, naród i religia, odgrywają główną rolę. Właśnie w ramach tych ograniczonych części następuje najpełniejszy rozwój jednostki.
Niepodważalne jednak dla współczesnych konserwatystów jest ideowe credo partii (zaczerpnięte z filozofii Edmunda Burke’a i Benjamina Disraelego) uświęcające zasadę ochrony własności prywatnej jako podstawy istniejących stosunków społeczno‑politycznych. W programie partii mocno akcentuje się również idee „silnego państwa” oraz antyegalitaryzm (troskę o godność człowieka i zachowanie jego pełnej wolności).
Partia Pracy
Partia Pracy, utworzona w 1900 r. z organizacji robotniczych i związków zawodowych, wyróżnia się oryginalną strukturą wewnętrzną (luźna federacja stowarzyszeń społecznych i socjalistycznych oraz związków zawodowych). Najwyższym forum partyjnym jest Doroczna Konferencja Partii Pracy o szerokich uprawnieniach, jednak głównym ośrodkiem decyzyjnym pozostaje frakcja parlamentarna i jej lider.
Myśl polityczna Partii Pracy nawiązuje do trade‑unionizmu (ruchu związkowego), socjalizmu chrześcijańskiego czy radykalnego liberalizmu. W latach 50. i 60. dominowały w polityce partii rozwiązania pragmatyczne ukierunkowane na sukces wyborczy. W 1973 r. nastąpił jednak powrót do tradycyjnych ideałów ruchu laburzystowskiego. Po 1979 r. Partia Pracy pogrążyła się w doktrynalnych sporach i procesach przewartościowań.
Dopiero Tony’emu Blairowi udało się dostosować Partię Pracy do wymogów współczesności. Pozbył się on ideologicznego balastu, który skutecznie ograniczał podejmowanie pragmatycznych działań. Przesunięcie Partii Pracy na prawo nie oznacza jednak porzucenia przez laburzystów tradycyjnej dla nich lewicowej wrażliwości. W dalszym ciągu opowiadają się za sprawiedliwością społeczną, ale raczej przez stwarzanie równych szans niż przez wyrównywanie dochodów. Zmiany zapoczątkowane przez Blaira przyniosły Partii Pracy spektakularne zwycięstwo wyborcze (rok 1997) – największe na przestrzeni całego XX w.
Znaczenie związków zawodowych
Obok partii politycznych istotną rolę w systemie politycznym Wielkiej Brytanii odgrywają inne ugrupowania, wśród których na szczególną uwagę zasługują związki zawodowe. Większość nich jest zrzeszona w centrali TUC (Trades Union Congress) i afiliowana przy Partii Pracy. Sytuacja taka zmusza więc funkcjonariuszy partyjnych do respektowania interesów związkowych. Z drugiej jednak strony dominacja związków zawodowych w Partii Pracy przez wiele lat uniemożliwiała przeprowadzenie w niej reformy programowej i organizacyjnej.
Cechy rządu Wielkiej Brytanii
Do charakterystycznych cech rządu Wielkiej Brytanii należy hierarchiczna struktura. Podstawowy skład osobowy członków rządu tworzą senior minister i junior ministers (pozostali ministrowie młodsi). Członków rządu grupuje się w pewne kategorie:
Urzędy historyczne
Do osobliwości w strukturze egzekutywy w Wielkiej Brytanii zaliczyć trzeba ministrów sprawujących urzędy historyczne. Są to np. Skarbiec Jej Królewskiej Mości, założony w 1192 r. czy Biuro Krajowe z 1782 r.
Gabinet
Węższym organem egzekutywy, działającym na zasadzie kolegialności, jest gabinetgabinet. Stanowi on pośrednie ogniwo między parlamentem a resortami. Jego działalność ma charakter polityczno‑rządowy i wykonawczo‑administracyjny. Zgodnie z tradycją do podstawowych funkcji gabinetu należą:
-
określanie podstawowych kierunków polityki państwa;
-
koordynowanie zadań i pracy resortów;
-
sprawowanie zwierzchniej kontroli nad administracją.
Rola premiera
Kluczowa rola w systemie władzy wykonawczej w Wielkiej Brytanii przypada premierowi. Kieruje on bowiem rządem i gabinetem, a tym samym kontroluje całość administracji publicznej. Premier ustala też każdorazowo skład osobowy gabinetu (zwykle spośród partii zwycięskiej). Łączy on w jednej osobie funkcję lidera partii rządzącej (i przywódcy frakcji tej partii w parlamencie) z urzędem szefa rządu. Ponadto premier obejmuje stanowisko Pierwszego Lorda SkarbuLorda Skarbu (First Lord of the Treasury) i ministra do spraw służby cywilnej administracji państwowej (Civil Service). Dodatkowo umacnia jego pozycję charakter brytyjskich wyborów parlamentarnych. W Wielkiej Brytanii wyborca ma bowiem świadomość, że głosując w okręgu na kandydata danej partii, oddaje równocześnie swój głos za powierzeniem urzędu premiera liderowi tej partii.
Szczególną rolę w zespole uprawnień premiera odgrywa tryb kierowania pracami egzekutywy. W szczególności określa on zasady funkcjonowania gabinetu, dokonując swobodnie zmian w składzie rządu, powołując komitety gabinetu (koordynują one w sposób stały bądź ad hoc pracę poszczególnych ministerstw). Premier może także doprowadzić do rozwiązania Izby Gmin, a tym samym spowodować dymisję rządu.
Początki parlamentu w Anglii
Słownik
organ kolegialny władzy wykonawczej w Wielkiej Brytanii; w jego skład wchodzi brytyjski premier oraz najważniejsi ministrowie – łącznie ok. 20 osób; wywodzi swe uprawnienia od Tajnej Rady Wielkiej Brytanii
(z ang. Lord High Treasurer); dawny angielski wielki urzędnik państwowy, trzeci w hierarchii; stał on na czele skarbu monarchii
system partyjny występujący w państwach najczęściej demokratycznych, charakteryzujący się polaryzacją sympatii wyborców, przez co na scenie politycznej danego państwa są widocznie jedynie dwie partie; nie oznacza to, iż inne partie nie istnieją: są one po prostu zmarginalizowane przez dwóch potentatów, wskutek czego ich poglądy ulegają zradykalizowaniu (np. Libertarian Party lub Constitution Party w USA)
ciało doradcze władcy Zjednoczonego Królestwa; członkowie byli najbliższymi i najbardziej wpływowymi doradcami monarchy
angielskie ugrupowanie polityczne powstałe w końcu XVII w.; wyraziciele interesów ziemiaństwa, dworu, Kościoła; w opozycji do wigów
zgodnie z definicją słownikową to angielskie stronnictwo powstałe w XVII w., którego celem było popieranie supremacji parlamentu, przeciwstawianie się absolutyzmowi i zwalczanie torysów; od XIX w. stronnictwo liberalne
w systemie dwupartyjnym partia, która staje się trzecią siłą polityczną pod względem poparcia