Ważne daty
753 p.n.e. – legendarna data założenia Rzymu podana przez Liwiusza. Uznawana za początek ery rzymskiej (ab Urbe condita)
509 p.n.e. – legendarna data upadku królestwa i początku republiki w Rzymie
146 p.n.e. – uzyskanie przez Rzym hegemonii w Śródziemnomorzu po ostatecznym pokonaniu Kartaginy i Macedonii
142 p.n.e. – zbudowanie pierwszego mostu przez Tybr (pons Aemilius/most Emiliusza)
27 p.n.e. – symboliczny początek istnienia – po upadku republiki – Cesarstwa Rzymskiego
72‑80 n.e. – wzniesienie Koloseum (amfiteatru Flawiuszów), największej tego typu budowli w Imperium, mogącej pomieścić 50 - 80 tys. Widzów
118‑133 n.e. – zbudowanie willi Hadriana w Tivoli pod Rzymem, największego kompleksu pałacowego Imperium.
395 n.e. – podział Cesarstwa Rzymskiego na wschodnie i zachodnie po śmierci Teodozjusza zw. Wielkim
476 n.e. – upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
b) starożytności (kultur: Mezopotamii, Egiptu, Grecji, Rzymu),
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;
5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;
9. nazywa oznaczone na ilustracji elementy architektoniczne, właściwe dla poszczególnych stylów i tendencji, w tym:
b) dzieł antycznych greckich i rzymskich (a także powstałych w okresie renesansu, baroku i klasycyzmu, dla których antyk był inspiracją),
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;
4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.
przedstawiać informacje na temat sposobów budowania przez Rzymian;
przedstawiać innowacje wprowadzone przez Rzymian w architekturze;
rozróżniać typy obiektów i ich funkcje;
przedstawiać najważniejsze przykłady rzymskiej architektury;
analizować obiekty;
definiować pojęcia: limeslimes, termytermy, łuk triumfalnyłuk triumfalny, akweduktakwedukt.
Obiekty rzymskiej architektury
Na podstawie mapy, informacji nauczyciela i słownika pojęć przedstaw informacje o rzymskim systemie drogowym. Zastanów się, jakie miał znaczenie dla Imperium.
Dopasuj do siebie informacje o obiektach z ich łacińskimi nazwami:
wieża strażnicza strzegąca limesu, mniejszy obóz umieszczony na limesie, północna brama Trewiru powstała w latach 180-200, duży obóz umieszczony na limesie
burgus | |
Porta Nigra | |
castellum | |
castrum |
Panteon w Rzymie
Zadania
Na podstawie przedstawionych zdjęć interaktywnych oraz posiadanej wiedzy określ elementy innowacyjne w architekturze Panteonu. Z pomocą nauczyciela zastanów się, jakie niedostatki, uzupełnione już w epoce bizantyńskiej posiadała konstrukcja tego obiektu.
Na podstawie e‑podręcznika, literatury dodatkowej oraz Internetu przedstaw działalność fundacyjną cesarza Hadriana (76‑138 n.e.). Zastanów się, jakie były największe osiągnięcia jego epoki w zakresie architektury.
Na podstawie e‑podręcznika, planu, literatury dodatkowej oraz Internetu stwórz katalog budowli znajdujących się na forach cesarskich w Rzymie. Opatrz listę metryczkami obiektów i dostępnymi ilustracjami.
Słownik Pojęć
wodociąg, kanał‑rurociąg, czasami z traktem komunikacyjnym, podziemny, naziemny lub wzniesiony na arkadach, doprowadzający wodę najczęściej z odległych źródeł. Monumentalne konstrukcje akweduktów – znanych wcześniej – pojawiły się dopiero w państwie rzymskim. Zob. np. Pont‑du‑Gard.
w starożytnym Rzymie budowla odkryta o kształcie eliptycznym lub okrągłym, przeznaczona do walk gladiatorów i walk z dzikimi zwierzętami. Składał się ze sceny i z widowni pnącej się schodkowo ku górze. Największym amfiteatrem w Rzymie było Koloseum.
w architekturze rzymskiej hala targowo – sądowa, znajdująca się na forum. Budynek prostokątny, podzielony kolumnami na nawy z trybuną dla sądu naprzeciw wejścia i galeriami nad nawami bocznymi.
obóz warowny, w wersji stałej otoczony murami. Na planie prostokąta z czterema bramami i dwiema przecinającymi się pod kątem prostym osiami – drogami (via principalis i decumanus). Niektóre castra dały początek współczesnym miastom (np. Vindobona – Wiedeń).
sieć dróg wybudowana przez rzymskich inżynierów. W pocz. III w. (w czasach Dioklecjana) osiągnęła długość prawie 80 tys. km. Najszersze dochodziły do 15 m, zwyczajowo, drogi o znaczeniu krajowym miały 3,5 – 5 m szerokości, aby umożliwić mijanie się dwóch wozów. Budowane z kilku warst różnych materiałów, często nawierzchnia wykładana kamiennymi, spajanymi ze sobą płytami.
rynek, odpowiednik greckiej agory, plac targowy i miejsce zgromadzeń obywateli. W Rzymie fora skupiały wiele gmachów państwowych i użyteczności publicznej. Za najsławniejsze można uznać Forum Romanum.
w okresie cesarstwa umocniona granica państwa. Jej trzon stanowiły obozy legionów (l.p. castrum) i mniejsze obozy (l.p. castellum), a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniały wieże strażnicze (l.p. burgus). Na niektórych, najbardziej zagrożonych odcinkach obozy były połączone wałem z palisadą i fosą. Najsławniejszy jest limes w Brytanii zw. Wałem Hadriana.
budowla – pomnik wznoszony dla upamiętnienia zasłużonych obywateli i ich czynów. Istnieją dwie podstawowe formy: łuki jednoprzelotowe (dwa filary połączone arkadą) i trójprzelotowe (cztery filary połączone trzema arkadami, z których środkowa jest najwyższa).
Czarna Brama, wybitny przykład rzymskiej architektury obronnej. Pn. brama Trewiru (Augusta Trevorum) zbudowana w 180‑200 r. n.e.
stosowany w kilkukondygnacyjnych budowlach rzymskich. Polegał na odpowiednim rozmieszczeniu innych porządków. Zwykle w kolejności od dołu do góry: dorycki lub toskański, joński, koryncki. Tak właśnie rozwiązano elewację Koloseum.
wykształcił się w Italii z porządku doryckiego, od którego różnił się wprowadzeniem do kolumn bazy oraz gładkim trzonem.
publiczne zakłady kąpielowe w Imperium Rzymskim w okresie cesarstwa. Ogromne, posiadające bogatą dekorację budowle, w których mieściły się szatnie, wanny, baseny z zimną i ciepłą wodą, boiska sportowe, sale gimnastyczne i odczytowe, a nawet biblioteki i bufety. Pierwsze, wzniesione staraniem Marka Wipsaniusza Agryppy na Polu Marsowym w Rzymie, otwarte zostały w 20 r. p.n.e. Największe, na 3 tys. osób zbudowano z polecenia ces. Dioklecjana w Rzymie przed 306 r. n.e.
jeden z rodzajów rzymskiego budownictwa mieszkalnego, obok insuli (miejskich, kilkupiętrowych domów czynszowych). Siedziba ludzi zamożnych, w wielu wypadkach kompleks budowli (willa Hadriana w Tivoli (118 – 133 r., pow. kompleksu ok. 120 ha). Centrum typowej willi było atrium, później perystyl.
Źródło:
encyklopedia.pwn.pl