Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RFdjse3l8Nvx11

Przede wszystkim w służbie ludzkości i władzy – architektura starożytnego Rzymu

Amfiteatr (Koloseum = Amfiteatr Flawiuszy w Rzymie, 72-80 n.e.), Wikimedia, CC BY 3.0

Ważne daty

753 p.n.e. – legendarna data założenia Rzymu podana przez Liwiusza. Uznawana za początek ery rzymskiej (ab Urbe condita)

509 p.n.e. – legendarna data upadku królestwa i początku republiki w Rzymie

146 p.n.e. – uzyskanie przez Rzym hegemonii w Śródziemnomorzu po ostatecznym pokonaniu Kartaginy i Macedonii

142 p.n.e. – zbudowanie pierwszego mostu przez Tybr (pons Aemilius/most Emiliusza)

27 p.n.e. – symboliczny początek istnienia – po upadku republiki – Cesarstwa Rzymskiego

72‑80 n.e. – wzniesienie Koloseum (amfiteatru Flawiuszów), największej tego typu budowli w Imperium, mogącej pomieścić 50 - 80 tys. Widzów

118‑133 n.e. – zbudowanie willi Hadriana w Tivoli pod Rzymem, największego kompleksu pałacowego Imperium.

395 n.e. – podział Cesarstwa Rzymskiego na wschodnie i zachodnie po śmierci Teodozjusza zw. Wielkim

476 n.e. – upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RQQmVctzyS09b

Pobierz załącznik

Scenariusz zajęć do pobrania.
Plik PDF o rozmiarze 84.24 KB w języku polskim

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.

1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:

b) starożytności (kultur: Mezopotamii, Egiptu, Grecji, Rzymu),

3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);

4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;

5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;

9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;

5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;

9. nazywa oznaczone na ilustracji elementy architektoniczne, właściwe dla poszczególnych stylów i tendencji, w tym:

b) dzieł antycznych greckich i rzymskich (a także powstałych w okresie renesansu, baroku i klasycyzmu, dla których antyk był inspiracją),

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.

Nauczysz się

przedstawiać informacje na temat sposobów budowania przez Rzymian;

przedstawiać innowacje wprowadzone przez Rzymian w architekturze;

rozróżniać typy obiektów i ich funkcje;

przedstawiać najważniejsze przykłady rzymskiej architektury;

analizować obiekty;

definiować pojęcia: limesLimeslimes, termyTermytermy, łuk triumfalnyŁuk triumfalnyłuk triumfalny, akweduktAkweduktakwedukt.

Obiekty rzymskiej architektury

Polecenie 1

Na podstawie mapy, informacji nauczyciela i słownika pojęć przedstaw informacje o rzymskim systemie drogowym. Zastanów się, jakie miał znaczenie dla Imperium.

R1b9pNED5MoNI
Na podstawie informacji nauczyciela, opisów ilustracji oraz słownika pojęć przedstaw informacje o rzymskich wodociągach. Zastanów się, jakie miały znaczenie dla Imperium.
Ri7MeZbAg8F8l
Ćwiczenie 1
Dopasuj do siebie informacje o obiektach z ich łacińskimi nazwami: A. burgus Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszy obóz umieszczony na limesie, 2. wieża strażnicza strzegąca limesu, 3. północna brama Trewiru powstała w latach 180-200, 4. duży obóz umieszczony na limesie B. Porta Nigra Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszy obóz umieszczony na limesie, 2. wieża strażnicza strzegąca limesu, 3. północna brama Trewiru powstała w latach 180-200, 4. duży obóz umieszczony na limesie castellum C. Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszy obóz umieszczony na limesie, 2. wieża strażnicza strzegąca limesu, 3. północna brama Trewiru powstała w latach 180-200, 4. duży obóz umieszczony na limesie D. castrum Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszy obóz umieszczony na limesie, 2. wieża strażnicza strzegąca limesu, 3. północna brama Trewiru powstała w latach 180-200, 4. duży obóz umieszczony na limesie

Panteon w Rzymie

R1ZHwzo1RJW6n1
Ilustracja interaktywna przedstawia kopię z ok. XII w. mapy Tabula Peutingeriana - mapy rzymskiej sieć dróg w późnym Cesarstwie Rzymskim. Dodatkowo na mapie znajduje się interaktywny punkt: 1. Każdy, kto miał okazję podróżować po dawnym obszarze Imperium Rzymskiego jest zadziwiony skalą aktywności budowlanej jego mieszkańców. Nawet po upływie ponad półtora tysiąca lat od upadku tego państwa, przetrwało mnóstwo świadectw rozwoju architektury na olbrzymim obszarze objętym granicami Imperium Romanum. Chociaż pod wieloma względami słuszna jest maksyma: Graecia victa victorem vicit (Grecja zwyciężona, zwyciężyła zwycięzców), to jednak w dziedzinie architektury, Rzymianie wykazali się inwencją, która przewyższyła osiągnięcia Hellenów.
Tabula Peutingeriana, euratlas.net, CC BY 3.0
R1mEl7QLUgbzM1
Ilustracja interaktywna przedstawia mapę starożytnego miasta Rzym. Dodatkowo na mapie znajduje się interaktywny punkt: 1. Oto przybywamy do Wiecznego Miasta i stajemy w jego centrum, na Polu Marsowym, przed imponujących rozmiarów rotundą, poprzedzoną portykiem kolumnowym. Tak, to Panteon – świątynia wszystkich bogów. Budowlę ukończono zapewne ok. 125 r. n.e. Co prawda pierwsza świątynia w tym miejscu została zbudowana ponad 100 lat wcześniej z polecenia wybitnego wodza i fundatora, Marka Wipsaniusza Agryppy, jednak boski cesarz Hadrian nakazał na jej miejscu wznieść zupełnie nowy obiekt. Nie jest wykluczone, że zadanie zlecono wybitnemu architektowi greckiego pochodzenia Apollodorosowi z Damaszku, który wcześniej wsławił się choćby budową nieodległego Forum Trajana.
Mapa Rzymu, Wikipedia, CC BY 3.0
RYXObF3B7UEZD1
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment Panteonu w Rzymie. Cały kadr wypełnia wnętrze portyku, ujęte z boku. Większą część ilustracji wypełniają potężne kolumny, podtrzymujące strop, którego fragment znajduje się na ilustracji. Fotografia wykonana jest z perspektywy żabiej - takie ujęcie, waz z ludźmi stojącymi między trzema rzędami kolumn - wzmacnia wrażenie wielkości portyku. Dodatkowo na ilustracji znajdują się dwa interaktywne punkty: 1. Monumentalny portyk, wysoki wraz z tympanonem na 25 m, składa się z trzech rzędów kolumn, z których pierwszy zawiera osiem kolumn, następne zaś po dwie mniej. Monolityczne kolumny mają 11.9 m wysokości, 1.5 m średnicy i ważą, każda 60 ton. Wieńczą je potężne korynckie kapitele., 2. Tympanon portyku posiadał zachowaną do lat 30 XVII w. bogatą, wykonaną z brązu dekorację, która została zdjęta i przetopiona na polecenie papieża Urbana VIII (z rodu Barberini), chcącego uzyskać materiał do odlewu baldachimu nad konfesją św. Piotra w bazylice św. Piotra na Watykanie. Dało to rzymianom powód do stworzenia kalamburu: Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini (Czego nie zniszczyli barbarzyńcy, zniszczyli Barberini).
Panteon, Wikipedia, CC BY 3.0
RPP0HzO3qPvnG1
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze Panteonu w Rzymie. Kadr zawiera widok od strony wejścia: świadczy o tym fragment drzwi ujęty w silnym skrócie perspektywicznym. Wysokie wnętrze jest oświetlone od góry szerokim strumieniem białego światła. To jedyne źródło światła naturalnego w pomieszczeniu, poza tym, wpadającym przez otwór drzwiowy. Naprzeciw wejścia jest wnęka flankowana dwiema kolumnami, zwieńczona półkoliście. Ściany świątyni są podzielone gzymsami na dwie kondygnacje: niższa zawiera niewielkie portyki z posągami, wyższa – ślepe otwory w kształcie pionowych prostokątów zwieńczonych trójkątnymi tympanonami, naprzemiennie z płaskimi prostokątami. Jeszcze wyżej znajduje się fragment kopuły, która rozpościera się nad całym wnętrzem, a na fotografii wypełnia połowę kadru. Na całej wewnętrznej powierzchni kopuły znajdują się kasetony, umieszczone obok siebie, w regularnie powtarzających się odległościach W świątyni znajduje się wielu ludzi. Dodatkowo na ilustracji znajdują się cztery punkty interaktywne: 1. Znajdujemy się w olbrzymiej rotundzie, w której zmieściłaby się sfera o średnicy 43,3 m (czyli 150 rzymskich stóp). Inaczej mówiąc, od podłoża do szczytu obiekt ma 43,3 m wysokości, a średnica jego wnętrza wynosi tyle samo. Zwróćmy uwagę, że oprócz wejścia i oculusa (górnego świetlika o średnicy ok. 8 m) Panteon nie ma żadnego innego oświetlenia naturalnego. Decydują o tym względy inżynieryjne. Istniała bowiem obawa, że przeprute otworami ściany nie udźwigną ciężaru kopuły. Poza tym, jak zauważył Gilbert-Charles Picard, miało to działanie wymiar symboliczny. Wnętrze Panteonu skonstruowano jako zamkniętą całość odciętą od świata zewnętrznego, co było symbolicznym obrazem świata przykrytego sklepieniem niebieskim, z którego pada światło słoneczne. Wyrażała się w tym ideologia cesarska, przedstawiająca władcę jako zesłańca Opatrzności, uszczęśliwiającego ludzkość. 2. Opierająca się na potężnym cylindrze ścian o wysokości 21,72 m, co równa się promieniowi sfery wpisanej we wnętrze, sferyczna kopuła jest bardzo ciężka. Jej waga wynosi 4535 ton. Budowniczowie stanęli więc przed nie lada zadaniem, aby stworzyć konstrukcję wytrzymałą. Co w tym celu zrobili? Po pierwsze, wzmocniono konstrukcję stanowiącego podstawę kopuły cylindra, co odzwierciedla przekrój. Po drugie, odpowiednio ukształtowano samą kopułę. Ta odlana z rzymskiego betonu w tak z zwanym opus caementicium struktura, do dziś największa tego typu na świecie, u podstawy ma 6,4 m, zaś ku zwieńczeniu zwęża się, osiągając przy oculusie grubość zaledwie 1,2 m. Co więcej, inny jest materiał budowlany poszczególnych sfer kopuły. W jej górnej partii w beton wtopiono sporo lekkiego materiału, a mianowicie pumeks, a nawet niewielkie puste garnki. Zwróćmy też uwagę, że wewnętrzną przestrzeń kopuły stanowi 5 zawierających po 28 kasetonów pierścieni. One też obniżają ciężar konstrukcji, równocześnie stanowiąc jej stabilizator w wypadku ruchów tektonicznych. Mimo wszystko, to nie był jeszcze ten moment, że architekci potrafili koncentrować ciężar kopuły czy sklepienia w wybranych punktach. Na to przyszła dopiero pora, gdy Antemios z Tralles i Izydor z Miletu zaprojektowali kościół Hagia Sofia w Konstantynopolu, a więc nieco ponad 400 lat później. 3. Są dwie ilustracje: jedna przedstawia widok kopuły od dołu, w centrum fotografii znajduje się oculus, a wokół promieniście układające się kasetony. Gra światła i cienia powoduje, że całość wygląda jak rozeta ze białym, okrągłym środkiem i regularnych, coraz większych im dalej od środka, prostokątnych pól częściowo pogrążonych w cieniu – przy czym wszystkie w ten sam sposób, w tych samych miejscach. Druga ilustracja przedstawia czarno-biały przekrój Panteonu: portyku oraz wnętrza, w którym została namalowana przezroczysta niebieska kula pokazująca, że wnętrze wraz z kopułą można wpisać w kulę. 4. Przedstawia schemat: widok konstrukcji ściany i kopuły.
Panteon, Wikipedia, CC BY 3.0
RQLcmojti0Yyk1
Ilustracja interaktywna przedstawia aktualny widok na miasto Rzym wykonany z perspektywy: na planie pierwszym, górującą nad pozostałymi zabudowaniami, widzimy kopułę Panteonu. Cały kadr wypełniony jest zwartą zabudową miasta, nad którą w oddali znajduje się wąski pas błękitnego nieba. Kopuła wydaje się lekko spłaszczona – to wrażenie potęgują obręcze znajdujące się u jej podstawy oraz jej ścięty wierzchołek – miejsce otworu (oculus). Dodatkowo na ilustracji znajduje się pięć interaktywnych punktów: 1. Oto jesteśmy na zewnątrz Panteonu. Zwróćmy uwagę, że kopuła u podstawy ma siedem stabilizujących pierścieni. W przeciwieństwie do bogato dekorowanego i artykułowanego wnętrza, elewacje budynku są surowe. Gdy się jednak dobrze przyjrzeć, widać w ścianach cylindra arkady konstrukcyjne utrzymujące budowlę. 2. W ramach podsumowania spójrzmy jeszcze na plan obiektu. Panteon zbudowano na planie koła z aneksem w postaci prostokątnego portyku. Nie jest to w zasadzie rozwiązanie niezwykłe dla antyku. Zwróćmy jednak uwagę, jak zasadniczo różni się ta realizacja od typowych świątyń grecko-rzymskich. Odwołajmy się jeszcze raz do opinii Gilberta-Charlesa Picarda. Badacz ten napisał: Każdego uderzyć musi, że ta budowla jest całkowitym przeciwieństwem świątyni greckiej. Świątynia grecka przeznaczona jest do oglądania z zewnątrz, natomiast zewnętrzne mury Panteonu ukazują tylko surową masę, której monotonię przerywa jedynie ciężka kolumnada przedsionka. Ta surowość bardziej jeszcze uwidacznia teatralny przepych wnętrza. 3. Konstrukcja architektoniczna splata się z wymiarem symbolicznym budowli. To kolejny przejaw niezwykłości Panteonu, czołowej, ale nie jedynej wybitnej realizacji sakralnej powstałej na polecenie cesarza Hadriana. 4. Współczesna Ilustracja przedstawia fragment Rzymu: niewielki plac z obeliskiem podtrzymywanym przez słonia stojącym na wysokim cokole. W prześwicie między zabudowaniami wokół placu widać fragment Panteonu. 5. Ilustracja przedstawia czarno-biały plan Panteonu: koło (wnętrze) z zaznaczonymi grubymi ścianami, w których zaznaczone są wnęki oraz prostokąt (portyk) styczny do koła dłuższym bokiem z zaznaczonymi kolumnami oraz wejściem do świątyni.
Panteon, Wikipedia, CC BY 3.0

Zadania

R9K9n3KQwCrOt
Ćwiczenie 2
Polecenie do zadania brzmi: „Zestaw w pary ilustracje obiektów z ich nazwami.”. Należy połączyć ze sobą obie kolumny.
HS‑029‑Z3
Źródło: UMK, licencja: CC0.
R197ZVuBQ38JS1
Ćwiczenie 3
Uzupełnij zdanie: "Porządek toskański..." W tym celu wybierz jedną z trzech odpowiedzi: 1. wykształcił się w Italii z porządku korynckiego, od którego różnił się wprowadzeniem do kolumn bazy oraz gładkim trzonem. 2. wykształcił się w Italii z porządku doryckiego, od którego różnił się wprowadzeniem do kolumn głowicy wolutowej oraz kanelurowanym trzonem. 3. wykształcił się w Italii z porządku doryckiego, od którego różnił się wprowadzeniem do kolumn bazy wolutowej oraz gładkim trzonem.
Rfm70QSQWzkwm
Ćwiczenie 4
Wskaż informacje, które opisują akwedukt. Możliwe odpowiedzi: 1. Wodociąg, kanał-rurociąg, czasami z traktem komunikacyjnym, podziemny, naziemny lub wzniesiony na arkadach., 2. Doprowadza wodę najczęściej z odległych źródeł., 3. Dochodzi do 15 m długości i 3,5 – 5 m szerokości.
RGYoX1oPUextd
Ćwiczenie 5
Z poniższych stwierdzeń wskaż te, które są fałszywe. Możliwe odpowiedzi: 1. Porta Nigra jest wybitny przykład rzymskiej architektury obronnej., 2. Termy wykształciły się w Italii z porządku doryckiego., 3. Upadek królestwa i początku republiki w Rzymie nastąpił w 509 r. p.n.e., 4. W 450 r. n.e. nastąpił upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego.
RVwOXM0qIToJp
Ćwiczenie 6
Wskaż symboliczną datę powstania Cesarstwa Rzymskiego. Możliwe odpowiedzi: 1. 47 r. p.n.e., 2. 37 r. p.n.e., 3. 27 r. p.n.e.
R1Vq840qqlu82
Ćwiczenie 7
Wskaż rok, w którym Łuk Konstantyna Wielkiego został wystawiony w Rzymie. Możliwe odpowiedzi: 1. 315 roku n.e., 2. 320 roku n.e., 3. 325 roku n.e.
Polecenie 2

Na podstawie przedstawionych zdjęć interaktywnych oraz posiadanej wiedzy określ elementy innowacyjne w architekturze Panteonu. Z pomocą nauczyciela zastanów się, jakie niedostatki, uzupełnione już w epoce bizantyńskiej posiadała konstrukcja tego obiektu.

R1C3WZcW35CIt
Na podstawie opisów zdjęć oraz posiadanej wiedzy określ elementy innowacyjne w architekturze Panteonu. Z pomocą nauczyciela zastanów się, jakie niedostatki, uzupełnione już w epoce bizantyńskiej posiadała konstrukcja tego obiektu.
Polecenie 3

Na podstawie e‑podręcznika, literatury dodatkowej oraz Internetu przedstaw działalność fundacyjną cesarza Hadriana (76‑138 n.e.). Zastanów się, jakie były największe osiągnięcia jego epoki w zakresie architektury.

RbHkuZi0FAaby
Na podstawie e‑podręcznika, literatury dodatkowej oraz Internetu przedstaw działalność fundacyjną cesarza Hadriana (76‑138 n.e.). Zastanów się, jakie były największe osiągnięcia jego epoki w zakresie architektury.
Polecenie 4

Na podstawie e‑podręcznika, planu, literatury dodatkowej oraz Internetu stwórz katalog budowli znajdujących się na forach cesarskich w Rzymie. Opatrz listę metryczkami obiektów i dostępnymi ilustracjami.

RcjdXAeSCWsP8
Na podstawie e‑podręcznika, opisu planu, literatury dodatkowej oraz Internetu stwórz katalog budowli znajdujących się na forach cesarskich w Rzymie.

Słownik Pojęć

Akwedukt
Akwedukt

wodociąg, kanał‑rurociąg, czasami z traktem komunikacyjnym, podziemny, naziemny lub wzniesiony na arkadach, doprowadzający wodę najczęściej z odległych źródeł. Monumentalne konstrukcje akweduktów – znanych wcześniej – pojawiły się dopiero w państwie rzymskim. Zob. np. Pont‑du‑Gard.

Amfiteatr rzymski
Amfiteatr rzymski

w starożytnym Rzymie budowla odkryta o kształcie eliptycznym lub okrągłym, przeznaczona do walk gladiatorów i walk z dzikimi zwierzętami. Składał się ze sceny i z widowni pnącej się schodkowo ku górze. Największym amfiteatrem w Rzymie było Koloseum.

Bazylika
Bazylika

w architekturze rzymskiej hala targowo – sądowa, znajdująca się na forum. Budynek prostokątny, podzielony kolumnami na nawy z trybuną dla sądu naprzeciw wejścia i galeriami nad nawami bocznymi.

Castrum romanum
Castrum romanum

obóz warowny, w wersji stałej otoczony murami. Na planie prostokąta z czterema bramami i dwiema przecinającymi się pod kątem prostym osiami – drogami (via principalis i decumanus). Niektóre castra dały początek współczesnym miastom (np. Vindobona – Wiedeń).

Drogi rzymskie
Drogi rzymskie

sieć dróg wybudowana przez rzymskich inżynierów. W pocz. III w. (w czasach Dioklecjana) osiągnęła długość prawie 80 tys. km. Najszersze dochodziły do 15 m, zwyczajowo, drogi o znaczeniu krajowym miały 3,5 – 5 m szerokości, aby umożliwić mijanie się dwóch wozów. Budowane z kilku warst różnych materiałów, często nawierzchnia wykładana kamiennymi, spajanymi ze sobą płytami.

Forum
Forum

rynek, odpowiednik greckiej agory, plac targowy i miejsce zgromadzeń obywateli. W Rzymie fora skupiały wiele gmachów państwowych i użyteczności publicznej. Za najsławniejsze można uznać Forum Romanum.

Limes
Limes

w okresie cesarstwa umocniona granica państwa. Jej trzon stanowiły obozy legionów (l.p. castrum) i mniejsze obozy (l.p. castellum), a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniały wieże strażnicze (l.p. burgus). Na niektórych, najbardziej zagrożonych odcinkach obozy były połączone wałem z palisadą i fosą. Najsławniejszy jest limes w Brytanii zw. Wałem Hadriana.

Łuk triumfalny
Łuk triumfalny

budowla – pomnik wznoszony dla upamiętnienia zasłużonych obywateli i ich czynów. Istnieją dwie podstawowe formy: łuki jednoprzelotowe (dwa filary połączone arkadą) i trójprzelotowe (cztery filary połączone trzema arkadami, z których środkowa jest najwyższa).

Porta Nigra
Porta Nigra

Czarna Brama, wybitny przykład rzymskiej architektury obronnej. Pn. brama Trewiru (Augusta Trevorum) zbudowana w 180‑200 r. n.e.

Porządek spiętrzony
Porządek spiętrzony

stosowany w kilkukondygnacyjnych budowlach rzymskich. Polegał na odpowiednim rozmieszczeniu innych porządków. Zwykle w kolejności od dołu do góry: dorycki lub toskański, joński, koryncki. Tak właśnie rozwiązano elewację Koloseum.

Porządek toskański
Porządek toskański

wykształcił się w Italii z porządku doryckiego, od którego różnił się wprowadzeniem do kolumn bazy oraz gładkim trzonem.

Termy
Termy

publiczne zakłady kąpielowe w Imperium Rzymskim w okresie cesarstwa. Ogromne, posiadające bogatą dekorację budowle, w których mieściły się szatnie, wanny, baseny z zimną i ciepłą wodą, boiska sportowe, sale gimnastyczne i odczytowe, a nawet biblioteki i bufety. Pierwsze, wzniesione staraniem Marka Wipsaniusza Agryppy na Polu Marsowym w Rzymie, otwarte zostały w 20 r. p.n.e. Największe, na 3 tys. osób zbudowano z polecenia ces. Dioklecjana w Rzymie przed 306 r. n.e.

Willa
Willa

jeden z rodzajów rzymskiego budownictwa mieszkalnego, obok insuli (miejskich, kilkupiętrowych domów czynszowych). Siedziba ludzi zamożnych, w wielu wypadkach kompleks budowli (willa Hadriana w Tivoli (118 – 133 r., pow. kompleksu ok. 120 ha). Centrum typowej willi było atrium, później perystyl.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

mf2d404c1a40bf493_0000000000226

Galeria dzieł sztuki