Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1e5ziFxTEFPS1

Przedstawiciele grupy Rytm

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1922 – pierwsza wystawa na Salonie dorocznym Zachęty (przerwana zabójstwem prezydenta Narutowicza)

1925 – udział artystów w urządzaniu pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu

1929 – udział przedstawicieli Rytmu w organizacji działu sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu

1929 – IX wystawa Rytmu w Salonie Garlińskiego

1930 – udział 11 członków Rytmu w Salonie Listopadowym w Warszawie

1932 – udział w XVIII Biennale w Wenecji.

1932 – XI - ostatnia wystawa Rytmu zorganizowana na Salonie Wiosennym Instytutu Propagandy Sztuki

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000019
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

ROMnQHY0UQfC2

Pobierz załącznik

Scenariusz lekcji do pobrania.
Plik PDF o rozmiarze 85.98 KB w języku polskim
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000022

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

8. porównuje style i kierunki oraz ich wzajemne oddziaływania; uwzględnia źródła inspiracji, wpływ wydarzeń historycznych i kulturalnych oraz estetyki na cechy tych stylów;

9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

4. rozróżnia techniki sztuk plastycznych, jak:

b) w grafice: techniki druku wypukłego (drzeworyt, linoryt), techniki druku wklęsłego (miedzioryt, akwaforta, akwatinta), techniki druku płaskiego (litografia, sitodruk‑serigrafia),

d) techniki zdobnicze: emalia, intarsja i inkrustacja;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało;

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000030
Nauczysz się

charakteryzować działalność grupy Rytm;

wskazywać inicjatorów i najważniejszych przedstawicieli grupy;

identyfikować dzieła artystów;

rozpoznawać i opisywać najbardziej znane obrazy przedstawicieli Rytmu;

określać tematy podejmowane przez artystów;

dokonywać analizy porównawczej dzieł.

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000037

Geneza stowarzyszenia Rytm

Inicjatorami stowarzyszenia Rytm są artyści, którzy w 1921 r. spotkali się w Paryżu: poszukujący nowej stylistyki malarze – Eugeniusz ZakWacław Borowski, rzeźbiarz Henryk Kuna. Dołączył do nich cieszący się uznaniem, a preferujący estetykę nawiązującą do impresjonizmu, Tadeusz Pruszkowski. Wkrótce do grupy przystąpili związani z polską kolonią artystyczną w Paryżu: Zygmunt Kamiński, Roman Kramsztyk, Stanisław Rzecki, Władysław Skoczylas i Edward Wittig. Otwarta formuła i brak radykalnych haseł programowych przyciągały do ugrupowania kolejnych twórców. Jeszcze przed otwarciem w 1922 r. pierwszej wystawy w Zachęcie do stowarzyszenia przyłączyli się między innymi: Felicjan Szczęsny‑Kowarski, Tymon Niesiołowski, Stanisław Nowakowski, Irena Pokrzywnicka i Zofia Stryjeńska, a w następnych latach Maria Berezowska, Leopold Gottlieb, Rafał Malczewski, Władysław Roguski, Ludomir Sleńdziński, Wacław Wąsowicz. Wszystkich łączyły więzi towarzyskie oraz podobne poszukiwania estetyczne.

Oficjalnym zawiązaniem Stowarzyszenia Artystów Polskich Rytm jest wystawa w  Zachęcie1922 roku.

Rytm nigdy nie dążył do wypracowania jakiegoś konkretnego stylu. Nie sformułowano nawet programu, ani nie nadano mu, aż do 1930 roku, formalnej osobowości prawnej. W dziesięcioletniej historii grupa zorganizowała 11 wystaw, reprezentowała Polskę poza granicami kraju, wywarła wpływ na estetykę dwudziestolecia międzywojennego. Do najważniejszych wydarzeń i osiągnięć grupy należały: współudział w tworzeniu pawilonu polskiego na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w 3 Paryżu (1925), oprawa wizualna Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu (1929) oraz doprowadzenie do powołania Instytutu Propagandy Sztuki (1930). W 1926 r. Rytm założył w Warszawie Instytut Sztuk Plastycznych, który miał przygotowywać kandydatów na studia w Akademii Sztuk Pięknych. Wysoki poziom kształcenia zapewnił szkole status szkoły półwyższej. Program nauczania obejmował szeroki zakres przedmiotów: historię sztuki, malarstwo i rysunek, malarstwo ścienne, grafikę, kompozycję, scenografię, projektowanie wnętrz i elementy sztuki użytkowej.

RIp8tuJNo6cwC1
W. Borowski, Plakat I wystawy „Rytmu”, 1922, druk czarno-biały, źródło: „Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm”, 1922-1932: Katalog wystawy, red. K. Nowakowska-Sito, Warszawa 2001, s. 17, CC BY 3.0
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000061

Elementy klasycyzmu w malarstwie członków Rytmu

Elementy klasycyzmu są główną cechą charakterystyczną malarstwa w pracach założycielskiej grupy: Wacława Borowskiego, Henryka Kuny, Eugeniusza Zaka, a także w twórczości Romana Kramsztyka, Zygmunta Kamińskiego, Ludomira Sleńdzińskiego i Tymona Niesiołowskiego. Jednak ich prace różnią się od typowego znaczenia pojęcia.

R39tF1TCa93hW1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wacław Borowski w latach 1905‑09 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w pracowni Józefa Mehoffera. Po jej ukończeniu wyjechał do Paryża, gdzie zajmował się studiowaniem malarstwa dawnego i wykonywaniem kopii znanych dzieł. W latach 1911‑13 współtworzył polskie czasopismo Museion, propagujące tradycje klasyczne. Od najwcześniejszych lat twórczość Borowskiego kształtowała się więc pod wpływem malarstwa dawnego. W  jego pracach dominowała tematyka rodzajowa i alegoryczna. Tworzył również portrety i pejzaże. Operował uproszczonymi, niekiedy nawet nieznacznie zgeometryzowanymi, harmonijnymi formami. Scenom figuralnym nadawał cechy monumentalne, dzięki czemu osiągał efekt odrealnienia, charakterystyczny dla klasycznych przedstawień mitologicznych. Posługiwał się płytką perspektywą i delikatnym modelunkiem światłocieniowym, osiągając efekt płaszczyznowej dekoracyjności i jednolitej, zamkniętej kompozycji. Używał wąskiej palety barw o niskim nasyceniu - przeważnie zieleni, błękitów, różów, szarości i bieli - którą z upływem czasy jeszcze mocniej zawężał. Klasyczne inspiracje czerpał prawdopodobnie z podróży do Włoch, gdzie zetknął się z antykiem i dziełami renesansu. W 1914 r. malarz wykonał polichromiePolichromiapolichromie w kaplicy Kościelskich w Miłosławiu (Wielkopolska) inspirowane malarstwem włoskiego renesansu. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się Złożenie do grobu – obraz łączący cechy renesansu i manieryzmu.

RxnZgZiQ9LOhk1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Wacława Borowskiego pt. „Złożenie do grobu”. Dzieło pochodzi z 1921 roku. Obraz zawartości się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Został wykonany techniką olej na płótnie. Na obrazie przedstawiającym się kilka osób składających się na ciało Jezusa Chrystusa do grobu. Mężczyzna jest nagi. Ma ciało złożone z trzech białych, które są obsługiwane przez trzy Maryje złożone trójkąt. Na twarzach postaci możemy dostrzec smutek oraz rozpacz. Kobiety ubrane są w długie szaty wraz z nakryciami głowy. Autorem pracy jest polski malarz, grafik oraz scenograf. Zajmował się popularnym malarstwem sztalugowym, a także monumentalnym. Na ilustracji umieszczone są cztery aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Twardy modelunek światłocieniowy podkreśla bryłowatość postaci, nadając im rzeźbiarski charakter. Punkt 2: Kompozycja obrazu jest harmonijna, zrównoważona i zwarta. Punkt 3: Trzy Marie tworzą trójkąt, w którego centrum znajduje się ciało Chrystusa. Punkt 4: Stonowana kolorystyka oddaje nastrój sceny. Punkt 1: Twardy modelunek światłocieniowy podkreśla bryłowatość postaci, nadając im rzeźbiarski charakter. Punkt 2: Kompozycja obrazu jest harmonijna, zrównoważona i zwarta. Punkt 3: Trzy Marie tworzą trójkąt, w którego centrum znajduje się ciało Chrystusa. Punkt 4: Stonowana kolorystyka oddaje nastrój sceny.
Wacław Borowski, „Złożenie do grobu”, 1921, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

Borowski podejmował także tematy mitologiczne. Diana z 1927 roku ukazuje rzymską boginię łowów i przyrody, płodności. Temat podejmowany w renesansie i znany z malarstwa Szkoły Fontaibleau został u Borowskiego przedstawiony w statycznej formie, wyważonej kompozycji i rytmicznych, powtarzających się układów.

RZiBpAuE16H3I1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Wacława Borowskiego pt. „Diana łowczyni”. Dzieło zastosowania z 1927 roku. Obraz mieści się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na obrazie przedstawiona jest półnaga kobieta. Jej piersi są nagie, w pasie ma założony fragment białego materiału. Kobieta ma twarz odwróconą w lewą stronę. Obok postaci możemy dostrzec trzy psy. Na głowie jednego z nich trzyma rękę kobieta. Za postacią widoczne są liczne drzewa oraz krzewy. Drugą ręką Diana obejmuje jedno z drzew. Autorem pracy jest polski malarz, grafik oraz scenograf. Zajmował się popularnym malarstwem sztalugowym, a także monumentalnym. Na ilustracji umieszczono pięć aktywnych punktów zawierających dodatkowe informacje: Punkt 1: Do ręki łowczyni przywiązane jest przewieszone przez gałąź trofeum. Punkt 2: Diana zamieszczona jest w centrum obrazu w towarzystwie łowczych psów. Punkt 3: Światło delikatnie modeluje bryłę, nadając jej kształtu zbliżonego do subtelnie połyskującej rzeźby... Punkt 4: Kolorystyka jest przytłumiona, dominują pastelowe odcienie brązów i zieleni. Punkt 5: Cechą obrazu są powtarzające się, płynne, łukowate linie, nadające dziełu płynności.
Wacław Borowski, „Diana”, 1927, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

Eugeniusz Zak studiował w paryskiej École des Beaux‑Arts i Académie Colarossi. Podróżował do Włoch, studiował także w Monachium. W 1904 wrócił do Paryża, ale cały czas utrzymywał kontakty z krajem. Malarz często podejmował tematy pastoralne, sielankowe, fêtes champêtresFêtes champêtresfêtes champêtres, czy idylliczne. Widoczne są w nich melancholijne nawiązania do pejzaży Poussina oraz Watteau, a zgeometryzowana forma przypomina bryłowatość Cézanne’a. Krajobraz Zaka, mimo, że sielankowy, jest jednocześnie niespokojny: spiętrzone skały, groźne niebo, złowieszcze lub tajemnicze nagie drzewa tworzą efekt melancholii i niepewności, łączą sentymentalizm z obawą. Malarz nadaje swoim pejzażom wymiaru egzystencjalnego.

RI7HhuR6UjC8Y1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Eugeniusza Zaka pt. „Idylla”. Dzieło korzysta z 1920 roku. Obraz mieści się w Muzeum Narodowym w Kielcach. Został wykonany techniką olej na tekturze. Na obrazie przedstawiono dwoje ludzi na łonie natury. Kobieta w długich, jasnych włosach leży na ziemi. Nad nią pochyla się mężczyzna w brązowym ubraniu. Postacie mają zamknięte oczy. W oddali widoczne są dwa nagie amory ze strzałami. Jeden z nich ma kapelusz na głowie. Dookoła postaci widoczne są drzewa. Natura została wykonana w zgeometryzowanych formach. Autorem pracy był polski malarz i rysownik. Zak zajmujący się tworzeniem obrazów dostępnych z wyobraźni. Na ilustracji umieszczone są trzy aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Idylliczno-sielankowy nastrój uzyskany został zarówno przez elementy natury, jak i miłosną scenę na jej łonie. Punkt 2: Malarz połączył wątek klasyczny w postaci amora z motywem wiejskim (nagi chłopiec w kapeluszu). Punkt 3: Natura została przedstawiona w zgeometryzowanych formach.
Eugeniusz Zak, „Idylla”, 1920/1921, olej na tekturze, Muzeum Narodowe, Kielce, Polska, artyzm.com, CC BY 3.0

Do włoskiego quattrocenta Zak nawiązał w Dziewczynie w różowym kapeluszu, w którym widoczne są echa pobytu we Włoszech. W portrecie zastosował rozwiązania charakterystyczne dla malarstwa Botticellego. Wizerunek z głową odwróconą w stronę widza należy do nietypowych dzieł z tego okresu – inne portrety zazwyczaj zostały ujęte z profilu.

RhiMVrCQL5XdN1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Eugeniusza Zaka pt. „Dziewczynie w różowym kapeluszu”. Dzieło powstało w latach 1917-1921. Obraz mieści się w kolekcji Józefa Wolfingera. Na obrazie widzimy postać kobiety. Ma ona długie, faliste włosy. Na głowie kobiety widzimy różowy kapelusz z czarnym pasem. Ubranie postaci jest różowo-czarne. Na twarz bohaterki możemy dostrzec melancholijny nastrój. Autorem pracy był polski malarz i rysownik. Zak zajmujący się tworzeniem obrazów dostępnych z wyobraźni. Na ilustracji umieszczono trzy aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Subtelna i dekoracyjna się linia włosów przypomina styl Botticellego. Punkt 2: Zak oddał melancholijny nastrój dziewczyny. Punkt 3: Równomierne oświetlenie twarzy, podkreślające urodę dziewczyny przypomina światłocień mistrza włoskiego quattrocenta.
Eugeniusz Zak, „Dziewczyna w różowym kapeluszu”, 1917-1921, Kolekcja Józefa Wolfingera, rynekisztuka.pl. CC BY 3.0

Twórczość Tymona Niesiołowskiego dzieli się na kilka dość klarownych faz. W początkowym okresie malarz pozostawał pod wpływem młodopolskiej stylistyki Wyspiańskiego, którą dzięki poznanemu już w Zakopanem Ślewińskiemu wzbogacił o niektóre rozwiązania formalne zaczerpnięte z twórczości Gauguina i Muncha. Po pobycie w Paryżu kontaktem z pracami Cézanne'a zaczął upraszczać formy, osiągając w okresie formistycznym charakterystyczną geometryzację i rytmikę kompozycji. Klasyczne są kompozycje figuralne Tymona Niesiołowskiego z okresu Rytmu. W Trzech Gracjach z 1925 roku malarz sięgnął po antyczny temat, podejmowany często przez artystów renesansowych, barokowych czy klasycystycznych. Znanym z obrazów Rafaela, Rubensa, czy rzeźb Canovy lub Thorvaldsena postaciom Niesiołowski nadał odmienny charakter – jego akty zostały przysłonięte draperią, a Gracje prowadzą rozmowę, ukazane są nie jak boginie, lecz jak zwykłe kobiety.

R1VpXDDBLCWKg1
lustracja interaktywna przedstawia obraz Tymona Niesiołowskiego pt. „Trzy Gracje”. Dzieło powstało w 1925 roku. Na obrazie znajdują się trzy, młode kobiety. Dwie z nich odwrócone są przodem do odbiorcy, jedna odwrócona jest tyłem. Kobieta odwrócona tyłem przyodziana jest w białą szatę. Pozostałe kobiety są nagie. Bohaterki mają ciemne, długie włosy. Twarze kobiet są powściągliwe, nie wyrażają żadnych uczuć. Autorem pracy był polski malarz oraz grafik. Zajmował się sztuką użytkową. Na ilustracji umieszczono cztery aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Twarze nie wyrażają uczuć, są powściągliwe. Punkt 2: Pozy stojących kobiet są statyczne i spokojne, są odzwierciedleniem klasycznego ideału piękna. Punkt 3: Twardy modelunek światłocieniowy nadaje postaciom bryłowatości. Punkt 4: Szaty kobiet, a zwłaszcza pejzaż w tle są zgeometryzowane (nawiązanie do Cézanne’a).
Tymon Niesiołowski, „Trzy Gracje”, 1925, Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm, 1922-1932: Katalog wystawy, red. K. Nowakowska-Sito, Warszawa 2001, s. 190, CC BY 3.0
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000077

Motywy ludowe w malarstwie i grafice

Przedstawiciele Rytmu nawiązywali do motywów sztuki ludowej, przedstawiając sceny zżycia wsi lub tworząc dzieła oparte na twórczości ludowych artystów. Jednocześnie nawiązania ze sztuką ludową służyły eksponowaniu motywów narodowych, podkreślały odrębność w niepodległym państwie. Władysław Skoczylas, związany z Zakopanem i sztuką podhalańską, założył w 1910 r. stowarzyszenie Kilim, które miało upowszechniać motywy podhalańskie w sztuce użytkowej. Jego dorobek artystyczny obejmuje przede wszystkim twórczość drzeworytniczą. Zainspirowany rodzimą sztuką ludową przedstawiał wyidealizowane sceny zbójnickie, ilustrował góralskie legendy, portretował ludność żyjącą u podnóża Tatr. W drzeworytach upraszczał, a nawet prymityzował formę, nawiązując do stylistyki ludowej. W odróżnieniu od większości współczesnych mu drzeworytników, za pomocą drobnego szrafowania, uzyskiwał efekty światłocieniowe i wyrazisty modelunek brył.

R12bFuLpd6j7f1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1IkwXstWIB1S1
Władysław Skoczylas, „Pochód zbójników”, 1920, drzeworyt, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

Od samego początku motywy ludowe pojawiały się w twórczości Zofii Stryjeńskiej. Pierwszy sukces artystka odniosła, wystawiając w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych 18 kartonów zawartych w cyklu Polskie bajdy na tle opowieści ludowych. Sięgała również po tematykę religijną i słowiańską mitologię. Za największe osiągnięcie Stryjeńskiej uważa się 6 przedstawień z alegoriami miesięcy, wkomponowanych w architekturę głównego hallu pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (1925). Główne motywy swych prac czerpała ze świata mitologii i folkloru słowiańskiego. Nie sięgała jednak bezpośrednio do rzeczywistych form rodzimej sztuki ludowej, a  traktowała ją jako inspiracje dla własnych fantastycznych wizji. Stryjeńska w swoich pracach geometryzowała formy, przejaskrawiała paletę barw, rytmizowała kompozycję. Często nadawała scenom alegorycznym charakter narracyjny z elementami humorystycznymi.

RoyhRuV8MIgZy1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RBvMCiAFUXa2O1
Zofia Stryjeńska, „Pory roku. Lipiec-Sierpień” (fragmentem panneau dekoracyjnego na Wystawę Światową w Paryżu), 1925, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
R1UXAsWgxbRHx1
Zofia Stryjeńska, „Pory roku. Listopad-Grudzień” (fragmentem panneau dekoracyjnego na Wystawę Światową w Paryżu), 1925, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000092

Rzeźbiarski klasyk – Henryk Kuna

Zainteresowanie antykiem w twórczości Henryka Kuny pojawiło się podczas pobytu w Paryżu w latach 1911‑13, gdy w stolicy Francji dokonywał się zwrot ku klasycyzmowi. Podczas działalności w  Rytmie artysta tworzył przede wszystkim kobiece przedstawienia całopostaciowe, torsa i głowy. Stylistyka jego prac odwoływała się do klasycznej rzeźby antycznej oraz stylu wczesnego renesansu włoskiego. Kuna, wzorował się na sztuce greckiej, ale upraszczał formę bryły. Pozy, gesty i mimikę utrwaloną w jego pracach cechuje elegancja i powściągliwość, a uroda postaci jest idealizowana i pozbawiona emocji. Cechą właściwą dla stylu artysty jest operowanie łukowymi płaszczyznami. Fascynacje antykiem obecne są w rzeźbach Jutrzenka II oraz Rytm, znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

R1NPSv0Lg8pbb1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1LkwjugnP0DE1
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Henryka Kuna pt. „Jutrzenka II”. Dzieło powstało w 1924 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na ilustracji widzimy rzeźbioną kobietą - Jutrzenki. Znajduje się ona w pozycji klęczącej. Głowę ma skierowaną na wprost odbiorcy obrazu, jednocześnie ciało widoczne jest bokiem. Jedną ręką Jutrzenka zakrywa piersi. Drugą ręką trzyma na głowie. Autorem pracy był polski rzeźbiarz oraz malarz. W czasie wojny tworzył akwarele, tworzą o treści martyrologicznej. Na ilustracji umieszczono dwa aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Alegoria Jutrzenki przedstawiona jest w pozycji klęczącej. Głowę ma skręconą w prawo. Punkt 2: Wyidealizowane ciało o gładkiej fakturze nawiązuje do sposobu opracowania materiału na wzór Grecji klasycznej.
Henryk Kuna, „Jutrzenka II”, 1921, Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
R17Dn83V7aymO1
lustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Henryka Kuna pt. „Rytm”. Dzieło powstało w 1921 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na ilustracji widzimy rzeźbioną postać nagiej kobiety. Znajduje się ona w pozycji stojącej na wprost odbiorcy obrazu. Postać pochyla głowy w dół. Obie ręce ma uniesione lekko ku górze. Po jej ciele spływa szata, która dodaje kobiecie elegancji. Autorem pracy był polski rzeźbiarz oraz malarz. W czasie wojny tworzył akwarele, tworzą o treści martyrologicznej. Na ilustracji umieszczone są trzy aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: Punkt 1: Gestykulacja i mimika podkreśla tajemniczość przedstawienia. Punkt 2: Szata miękko spływa wzdłuż stojącej postaci, dodaje jej elegancji i zrytmizowana jest z postawą kobiety, w której powtarzają się łuki (szaty, włosów). Punkt 3: Kobieta ustawiona jest w postawie kontrapostu.
Henryk Kuna, „Rytm”, 1921, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
RFs4qjJuzlM5B1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R11I5EwMI3ssv1
Henryk Kuna, „Studium kobiety w płaszczu”, 1920, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000152

Zadania

classicmobile
Ćwiczenie 1
R1XF1lkYNhVbH1
Polecenie do zadania brzmi: Rozpoznaj autorów dzieł. Poniżej umieszczone są trzy ilustracje. Pierwsza ilustracja przedstawia obraz pt. „Złożenie do grobu”. Dzieło pochodzi z 1921 roku. Obraz znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Został wykonany techniką olej na płótnie. Na obrazie znajduje się kilka osób składających ciało Jezusa Chrystusa do grobu. Mężczyzna jest nagi. Jego ciało zostało ułożone na białym płótnie, które podtrzymywane jest przez trzy Maryje tworzące trójkąt. Na twarzach postaci możemy dostrzec smutek oraz rozpacz. Kobiety ubrane są w długie szaty wraz z nakryciami głowy. Autorem pracy jest polski malarz, grafik oraz scenograf. Zajmował się głównie malarstwem sztalugowym, a także monumentalnym. Druga ilustracja przedstawia obraz pt. „Pory roku. Listopad-Grudzień” (fragment panneau dekoracyjnego na Wystawę Światową w Paryżu). Dzieło powstało w 1925 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na obrazie znajduje się kilka postaci. Postacie ubrane są w różnorodne stroje. Z lewej strony widoczny jest mężczyzna w długim, niebieskim płaszczu. Na ramieniu trzyma nagie dziecko w kapeluszu. Kolejno widoczny jest powóz zaprzęgnięty w jelenia oraz niedźwiedzia. Na powozie znajduje się kobiet w długiej, żółtej sukni. Obok widzimy mężczyznę grającego na rogu. W dłoni trzyma łuk. Autorem pracy była polska malarka, grafik oraz ilustratorka. Nazywana była „księżniczką sztuki polskiej”. Głównie zajmowała się temperą, litografią, rysunkiem i plakatami, projektowała zabawki, tkaniny dekoracyjne, była autorką ilustracji książkowych. Trzecia ilustracja przedstawia obraz pt. „Idylla”. Dzieło pochodzi z 1920 roku. Obraz znajduje się w Muzeum Narodowym w Kielcach. Został wykonany techniką olej na tekturze. Na obrazie znajduje się dwoje ludzi na łonie natury. Kobieta w długich, jasnych włosach leży na ziemi. Nad nią pochyla się mężczyzna w brązowym ubraniu. Postacie mają zamknięte oczy. W oddali widoczne są dwa nagie amory ze strzałami. Jeden z nich ma kapelusz na głowie. Dookoła postaci widoczne są drzewa. Natura została przedstawiona w zgeometryzowanych formach. Autorem pracy był polski malarz i rysownik. Zak zajmował się tworzeniem obrazów głównie z wyobraźni. Pod każdą ilustracją znajduje się puste pole, w które należy wpisać poprawną odpowiedź. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
Rgj9XC4tekFDS1
Polecenie do zadań brzmi: Uzupełnij dane o poniższym dziele. Poniżej umieszczona jest ilustracja. Na obrazie przedstawiają się kilku mężczyzn. Są to zbójnicy ubrani w białe koszule oraz czerwone spodnie. Każdy z mężczyzn ma założony w pasie szeroki brązowy pas. Na głowach mężczyzn znajdują się czerwone cylindry. Obejmują trzymają w rękach różne przedmioty. Dwóch z nich podpiera się na ciupagach. Jeden gra na trąbce. Jeden trzyma strzelbę. Autorem pracy był polski malarz, grafik, rzeźbiarz. Uważany był za twórcą polskiej szkoły drzeworytu. Podaj imię i nazwisko autora opisanego powyżej dzieła.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
RZBQvxhUxsM8V1
Polecenie do zadania brzmi: Rozpoznaj dzieła. Podaj ich tytuły. Poniżej umieszczone są trzy ilustracje. Pierwsza ilustracja przedstawia rzeźbę Henryka Kuna. Dzieło powstało w 1921 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na ilustracji widzimy rzeźbę młodej, nagiej kobiety. Znajduje się ona w pozycji stojącej skierowana na wprost odbiorcy obrazu. Postać pochyla głowę do dołu. Obie ręce ma uniesione lekko ku górze. Po jej ciele spływa szata, która dodaje kobiecie elegancji. Autorem pracy był polski rzeźbiarz oraz malarz. W czasie wojny tworzył akwarele, zazwyczaj o tematyce martyrologicznej. Druga ilustracja przedstawia obraz Tymona Niesiołowskiego. Dzieło powstało w 1925 roku. Na obrazie znajdują się trzy, młode kobiety. Dwie z nich odwrócone są przodem do odbiorcy, jedna odwrócona jest tyłem. Kobieta odwrócona tyłem przyodziana jest w białą szatę. Pozostałe kobiety są częściowo nagie. Bohaterki mają ciemne, długie włosy. Twarze kobiet są powściągliwe, nie wyrażają żadnych uczuć. Autorem pracy był polski malarz oraz grafik. Zajmował się sztuką użytkową. Trzecia ilustracja przedstawia obraz Wacława Borowskiego. Dzieło pochodzi z 1927 roku. Obraz znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na obrazie znajduje się półnaga kobieta. Jej piersi są nagie, natomiast w pasie ma założony fragment białego materiału. Kobieta ma twarz odwróconą w lewą stronę. Obok postaci możemy dostrzec trzy psy. Na głowie jednego z nich kobieta trzyma rękę. Za postacią widoczne są liczne drzewa oraz krzewy. Drugą ręką Diana obejmuje jedno z drzew. Autorem pracy jest polski malarz, grafik oraz scenograf. Zajmował się głównie malarstwem sztalugowym, a także monumentalnym. Pod każdą ilustracją znajduje się puste pole, w które należy wpisać poprawną odpowiedź. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
R5h946zevMkv21
Polecenie do zadania brzmi: Wskaż źródło tematu w poniższych obrazach. Poniżej umieszczone są dwie ilustracje. Pierwsza ilustracja przedstawia obraz Wacława Borowskiego pt. „Złożenie do grobu”. Dzieło pochodzi z 1921 roku. Obraz znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Został wykonany techniką olej na płótnie. Na obrazie znajduje się kilka osób składających ciało Jezusa Chrystusa do grobu. Mężczyzna jest nagi. Jego ciało zostało ułożone na białym płótnie, które podtrzymywane jest przez trzy Maryje tworzące trójkąt. Na twarzach postaci możemy dostrzec smutek oraz rozpacz. Kobiety ubrane są w długie szaty wraz z nakryciami głowy. Autorem pracy jest polski malarz, grafik oraz scenograf. Zajmował się głównie malarstwem sztalugowym, a także monumentalnym. Druga ilustracja przedstawia obraz Tymona Niesiołowskiego pt. „Trzy Gracje”. Dzieło powstało w 1925 roku. Na obrazie znajdują się trzy, młode kobiety. Dwie z nich odwrócone są przodem do odbiorcy, jedna odwrócona jest tyłem. Kobieta odwrócona tyłem przyodziana jest w białą szatę. Pozostałe kobiety są częściowo nagie. Bohaterki mają ciemne, długie włosy. Twarze kobiet są powściągliwe, nie wyrażają żadnych uczuć. Autorem pracy był polski malarz oraz grafik. Zajmował się sztuką użytkową. Pod każdą ilustracją znajduje się puste pole, w które należy wpisać poprawną odpowiedź. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1G1NAJ8ctl9v1
Wybierz inicjatorów Rytmu. Możliwe odpowiedzi: 1. Eugeniusz Zak, 2. Wacław Borowski, 3. Stanisław Rzecki, 4. Edward Wittig, 5. Władysław Skoczylas, 6. Henryk Kuna
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1Oy7wQLYUF0y1
Uzupełnij tekst. W dziesięcioletniej historii Rytmu zorganizował TU UZUPEŁNIJ wystawy, reprezentował Polskę poza granicami kraju, wywarł wpływ na estetykę TU UZUPEŁNIJ międzywojennego. Do udziału w wydarzeniach i osiągnięciach grupy należnej: współudział w tworzeniu Pawilonu polskiego na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w TU UZUPEŁNIJ , oprawa wizualna Powszechnej Wystawy Krajowej w TU UZUPEŁNIJ oraz doprowadzenie do powołania Instytutu Propagandy Sztuki. w 1926 roku Rytm założył w TU UZUPEŁNIJ Instytut Sztuk Plastycznych.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 1
RsP5dAbB1l4gB1
Podaj funkcję Rytmu.
Źródło: online-skills.
static
Polecenie 1

Porównaj poniższe dzieła. Zwróć uwagę na zastosowane przez artystów środki artystyczne, sposób realizacji tematu.

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000162
RAMJIMVJJxjA31
Wacław Borowski, „Złożenie do grobu”, 1921, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
R1JCxzTINeqr71
Jacopo Pontormo, „Złożenie do grobu”, 1528, Cappella Capponi, Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R1DNkpc00BeZN
(Uzupełnij).
m9f75df1a5cb75d5b_0000000000178

Słownik pojęć

Drzeworyt
Drzeworyt

najstarsza technika graficzna wypukła (grafika), także nazwa odbitki.

Fêtes champêtres
Fêtes champêtres

[fet szãpẹtr; fr.], scena pasterska, przedstawienie sielankowych scen pasterskich.

Polichromia
Polichromia

gr. polýchrōmos ‘wielobarwny’], szt. plast. wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli.

Szrafowanie
Szrafowanie

w konserwacji malarstwa także kreskowe uzupełnianie oryginału.

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000207

Galeria dzieł sztuki

m9f75df1a5cb75d5b_0000000000211

Bibliografia

M. Treter, Estetyka Rytmu, Wiadomości Literackie, 1924, nr 20, s. 4.

M. Weinzieher, Nasz Przegląd, 1929, nr 343

„Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm”, 1922‑1932: Katalog wystawy, red. K. Nowakowska‑Sito, Warszawa 2001