Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

SCENARIUSZ zajęć „RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA”

Biologia, IV etap edukacyjny

Temat: Różnorodność biologiczna.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt 2.1 [uczeń] opisuje różnorodność biologiczną na poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym; wskazuje przyczyny spadku różnorodności genetycznej, wymierania gatunków, zanikania siedlisk i ekosystemów.

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ

określa warunki klimatyczne poszczególnych biomów;

wyjaśnia, od czego zależy rozmieszczenie roślin i zwierząt na kuli ziemskiej;

wskazuje przyczyny spadku różnorodności genetycznej, wymierania gatunków, zanikania siedlisk i ekosystemów;

rozumie znaczenie i konieczność ochrony przyrody;

przedstawia podstawowe motywy ochrony przyrody (egzystencjalne, ekonomiczne, etyczne i estetyczne);

prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych;

opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Nabywane umiejętności

UCZEŃ

rozumie ważność występowania różnorodności biologicznej na Ziemi;

wie, na czym polega różnorodność biologiczna na poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym;

zna pojęcia: biom, las równikowy, las podzwrotnikowy, sawanna, pustynia, step, las liściasty, tajga, tundra, pustynia lodowa;

wskazuje lokalizację biomów na kuli ziemskiej;

podaje przykłady roślin i zwierząt charakterystycznych dla poszczególnych biomów Ziemi.

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w języku ojczystym

  • myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

  • kompetencje informatyczne

  • umiejętność uczenia się

Etapy lekcji

  1. Wstęp:

Przypomnienie wiadomości dotyczących genów, gatunków i mechanizmów ewolucji. Część zajęć będzie się odbywać w terenie lub można zaplanować obserwację w terenie jako zadanie domowe.

  1. Przebieg zajęć:

Nauczyciel w rozmowie kierowanej określa trzy poziomy różnorodności biologicznej na Ziemi: genetyczny, gatunkowy i ekosystemowy.

Uczniowie wyszukują w dostępnych materiałach, w tym także w Internecie, źródła różnorodności na poszczególnych poziomach. Notują te informacje w zeszytach.

Nauczyciel, korzystając z przykładów w zestawie zdjęć „Bioróżnorodność na Ziemi”, omawia rozmieszczenie i charakterystykę stref klimatycznych Ziemi i przy pomocy uczniów wiąże je z pojęciem biomu.

W trakcie burzy mózgów uczniowie wraz z nauczycielem opracowują propozycję tabeli, w której zestawione zostaną najważniejsze cechy biomów: klimat, lokalizacja na kuli ziemskiej, charakterystyczne rośliny i zwierzęta itp.

Uczniowie dzielą się na zespoły, z których każdy zajmuje się innym biomem. Do zadań zespołu należy określenie klimatu, ilości opadów, wpływu prądów morskich, średnich temperatur, występowania pór roku, ukształtowania terenu, rodzaju gleby itd. Następnie gromadzą dane na temat liczby gatunków występujących w danym biomie w przeszłości i obecnie, czynników powodujących degradację środowisk, szybkości wymierania gatunków, działań podejmowanych na rzecz ochrony bioróżnorodności.

Uczniowie prowadzą obserwacje za pomocą narzędzi typu Google Map, Google Earth oraz wyszukują informacje w pracach naukowych udostępnionych w narzędziu Google Scholar (samouczek) terenów, na których znajdują się opracowywane przez nich biomy. Sięgają do danych statystycznych dotyczących wymierania gatunków, np.: Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych (www.iucnredlist.org).

Na podstawie zgromadzonych danych zespoły badają bioróżnorodność „swojego” biomu i występujące tam zagrożenia, które powodują zmniejszenie bioróżnorodności.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji (w terenie – przeprowadzona np. jako zadanie domowe)

  1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Bioróżnorodnością nazywamy rozmaitość form i struktur żywej materii na wszystkich poziomach jej organizacji – ekosystemy, gatunki i pule genów. Biocenoza natomiast to wielogatunkowy zespół organizmów żyjących na określonym terenie w tym samym czasie. Biocenozę tworzą populacje różnych gatunków, połączone siecią złożonych zależności funkcjonalnych.

  2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest udokumentowanie różnorodności biologicznej okolicznej biocenozy (las, park, łąka, boisko szkolne, trawnik, tereny zielone w mieście, rezerwat przyrody itp.) oraz zdiagnozowanie zagrożeń i zaproponowanie sposobów ich ograniczenia lub zlikwidowania.

  3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w terenie. Zajęcia mogą się odbywać na wycieczce szkolnej, w trakcie lekcji na terenie przyszkolnym lub po lekcjach na dowolnym terenie (mogą być potraktowane jako zadanie domowe). Po wybraniu terenu uczniowie wyszukują w dostępnych materiałach (również w Internecie) informacje o cechach danego środowiska (strefa klimatyczna, wysokość n.p.m., ilość opadów itp.).

  4. Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie posługują się aparatem fotograficznym, notatnikiem, linijką, centymetrem krawieckim, metrówką. Najpierw wytyczają teren, na którym będą prowadzone obserwacje i opisują jego cechy (wielkość, nasłonecznienie, nachylenie, odległość od terenów zabudowanych itp.). Następnie przystępują do szczegółowego badania występujących na danym terenie gatunków. Wykonują zdjęcia, pomiary i opisy.

  5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie uzupełniają tabelę różnorodności opracowaną wcześniej na potrzeby badania ziemskich biomów, przygotowują prezentację wybranego gatunku zagrożonego na danym terenie. Mogą korzystać z polskich czerwonych ksiąg (np.: http://www.iop.krakow.pl/pckz/default.asp), kluczy do oznaczania gatunków (np.: http://beebase.uni.torun.pl/key/apidae/colletinae.pdf) i innych tego typu pomocy. Opracowują dokumentację fotograficzną (tworzą np. galerię zdjęć wraz z opisami, za pomocą narzędzia Picasa) i rozpowszechniają wyniki obserwacji, np. na portalu społecznościowym.

  1. Podsumowanie:

Zestawienie danych z tabel poszczególnych zespołów. Wyciągnięcie wniosków dotyczących zmian bioróżnorodności w czasie i w zależności od miejsca na Ziemi.

Środki dydaktyczne

Metody nauczania

  • pogadanka

  • rozmowa kierowana

  • burza mózgów

  • praca z tekstem

  • obserwacja

Formy pracy

  • zbiorowa

  • indywidualna

Zadanie dla chętnych

Wybierz jeden z gatunków zagrożonych (lub wymarłych) na obserwowanym przez siebie terenie i przygotuj prezentację na temat tego gatunku.

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na III etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii oraz na III i IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania geografii.

REEMMUOgVrFkl

Pobierz załącznik

Plik ODT o rozmiarze 63.15 KB w języku polskim
RQ9imBe2Tn6ao

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 103.00 KB w języku polskim
R1Pf7KpDcRqn3