Scenariusz zajęć

III etap edukacyjny, zajęcia z wychowawcą, język polski

Temat: Rozumiem, co czujesz…

Treści kształcenia:

Uczeń:

1. Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość – język polski (II.4.3).

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Potrafi rozpoznać, nazwać i wyrazić swoje samopoczucie,

• Umie odegrać scenkę pantomimiczną i wejść w rolę,

• Współpracuje w grupie i przedstawia swoje pomysły na forum klasy,

• Zna pojęcie „empatia” i używa go ze zrozumieniem.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Umie wejść w rolę,

• Potrafi symbolicznie wyrazić uczucia i emocje,

• Rozpoznaje emocje i uczucia u innych ludzi,

• Twórczo wyraża wybrane treści poprzez żywą rzeźbę,

• Potrafi pracować w zespole.

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: słuchowisko Ziemia na horyzoncie!, karty pracy (Spotkanie z mamą oraz Żywe rzeźby),

• Słownik wyrazów obcych,

• Komputer z głośnikami,

• Tablica,

• Kolorowe przylepne kartki.

Metody nauczania:

• Podające: rozmowa, wyjaśnienia,

• Problemowe: aktywizujące – wejście w rolę, scenki pantomimiczne, dyskusja, drama: żywa rzeźba,

• Eksponująca: słuchowisko.

Formy pracy:

• Zbiorowa jednolita,

• W parach zróżnicowana,

• Grupowa zróżnicowana.

Przebieg zajęć:

1. Po przywitaniu się z klasą nauczyciel prosi dwie pary uczniów, u których zaobserwował wcześniej zdolności aktorskie, aby odegrały dwie pantomimiczne scenki z karty pracy Spotkanie z mamą. Wybrane osoby przygotowują scenki w ciągu pięciu minut.

2. W tym czasie prowadzący rozdaje kolorowe przylepne kartki pozostałym uczniom i poleca, aby określili (nazwali) swoje samopoczucie w tej chwili, np. zadowolenie, niepokój, ciekawość, smutek itp., oraz zapisali je na karteczce. Następnie młodzież przykleja kartki w wyznaczonym miejscu na tablicy, a wybrana osoba (może to być uczeń słabszy, mający trudności z wypowiedziami na forum klasy, który w ten sposób z pomocą nauczyciela może pokonać tę słabość) ma za zadanie pogrupować nazwane i zapisane emocje na pozytywne (z jednej strony) oraz negatywne (z drugiej strony).

3. Przygotowani do odegrania scenek uczniowie prezentują je na środku klasy, a pozostali obserwują.

4. Nauczyciel prowokuje dyskusję uczniów:

• Co przedstawiały scenki?

• Jakie uczucia wywołały w nich poszczególne sytuacje?

• Czym kierowało się dziecko w drugiej scence?

Zachęca uczniów do wypowiedzi na podstawie ich własnych doświadczeń i przemyślenia codziennych sytuacji rodzinnych. Moderuje dyskusją w taki sposób, aby uświadomić młodzieży zachowania, w których kierowała się empatią.

5. Następnie prowadzący kieruje uwagę uczniów na pogrupowane na tablicy kartki z określeniami uczuć i pyta, czy któreś z nich mogłyby odnosić się do sytuacji w scence pierwszej lub drugiej. Jeśli to możliwe, uczniowie grupują właściwe dla scenek nazwy uczuć i uzasadniają je. Wśród uczuć pozytywnych ujawniających się w drugiej scence powinna się znaleźć empatia.

6. Nauczyciel prosi ucznia (np. nieśmiałego, mającego trudności w sprawnym posługiwaniu się słownikiem, dając mu szansę pokonania słabości) o odszukanie i przeczytanie ze słownika wyrazów obcych definicji słowa „empatia”. Uczeń odczytuje definicję, a prowadzący zajęcia upewnia się, czy jest ona zrozumiała, prosząc chętną osobę, aby użyła tego słowa w zdaniu.

7. Kolejnym etapem jest wysłuchanie przez uczniów słuchowiska Ziemia na horyzoncie!.

Osobom z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami ze skupieniem się można wręczyć wydruk z tekstem słuchowiska, tak aby w trakcie odtwarzania materiału mogły w razie potrzeby jednocześnie śledzić tekst.

8. Prowadzący zajęcia dzieli klasę na pięć grup i w każdej wybiera lidera – ucznia wykazującego zdolności przywódcze oraz organizatorskie. Należy zwrócić uwagę, aby w grupach znaleźli się uczniowie utalentowani aktorsko, a także z deficytami społecznymi. Każdy zespół ma zaprezentować metodą dramy żywe rzeźby przedstawiające poszczególne fragmenty słuchowiska, uwzględniając uczucia bohaterów.

• Wersja 1: Marynarze, mimo trudów żeglugi, nie ustają w wysiłkach, licząc na nagrodę – roczną pensję o zawrotnej wysokości.

• Wersja 2: Każdy codziennie wytęża wzrok, a Rodrigo, pełniąc wachtę w bocianim gnieździe, dostrzega ziemię.

• Wersja 3: Radość Rodriga.

• Wersja 4: Zdziwienie i rozczarowanie Rodriga, gdy okazało się, że Kolumb pierwszy dostrzegł światło lądu i ma świadków.

• Wersja 5: Niepogodzenie się z niesprawiedliwością, załamanie się Rodriga.

Liderzy grup losują różne wersje karty pracy Żywe rzeźby. Na przygotowanie inscenizacji zespoły mają pięć minut. Uczniowie zdolni kierują formowaniem rzeźby w taki sposób, aby wyrażała wybrany fragment słuchowiska.

9. Po upływie wyznaczonego czasu następuje prezentacja „rzeźb”, a oglądający poszczególne żywe obrazy uczniowie komentują je i oceniają, w jakim stopniu udało się przedstawić uczucia postaci.

10. Na zakończenie nauczyciel pyta uczniów:

• Czy poprzez ustawienie swoich rzeźb zrozumieliście zachowanie Rodriga?

• Czy potraficie określić te uczucia?

• Jak zachowalibyście się na jego miejscu?

Zachęca do wypowiedzi i podsumowania zarówno uczniów z deficytem społecznym, co może im pomóc w przełamaniu oporu w mówieniu o własnych emocjach, jak i zdolnych, liderów grup, którzy mogą również powiedzieć, z czym mieli trudności podczas pracy z zespołem.

Refleksja prowadzić ma do uświadomienia uczniom, że na zajęciach pogłębili rozumienie pojęcia empatia. Nauczyciel może dodatkowo wskazać na niebezpieczeństwa poczucia, że kogoś „w pełni rozumiem”, ponieważ empatia jest nie tyle rozumieniem kogoś, ile próbą zrozumienia: czasem jesteśmy bliżej, a czasem dalej tego zrozumienia, ale należy wstrzymywać się z utożsamianiem swoich uczuć z cudzymi.

Uwagi:

Tekst słuchowiska Ziemia na horyzoncie! do wydrukowania dla uczniów z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami z koncentracją.

Ziemia na horyzoncie!

Wyprawa Krzysztofa Kolumba trwała już wiele miesięcy. Marynarze mimo trudów żeglugi nie ustawali jednak w wysiłkach. Co ich motywowało? Dziesięć tysięcy maravedí. Władcy Kastylii ustanowili bowiem nagrodę dla członka załogi, który pierwszy zobaczy ląd. Miał on do końca życia dostawać roczną pensję w zawrotnej wysokości.

Każdy codziennie wytężał wzrok. Dwunastego października 1492 roku wachtę w bocianim gnieździe na Pincie pełnił Rodrigo de Triana. W nocy, około godziny drugiej, zawołał: „Terra! Terra! Ziemia na horyzoncie!”. W słabym świetle księżyca ukazał się brzeg wyspy, którą nazwano San Salvador.

Radość Rodriga nie miała granic. Nie dość, że jako pierwszy Europejczyk dostrzegł Amerykę, to jeszcze dzięki królewskiej pensji nie musiał się martwić o swoją przyszłość.

Jakież było jego zdziwienie, gdy okazało się, że odkrycie Nowego Świata nie zostało mu przypisane. Kolumb w dzienniku kapitańskim zanotował bowiem, że już o godzinie dwudziestej drugiej, stojąc na rufie Santa Marii, zauważył dziwne światło. Błysnęło i znikło, a potem drugi raz. Dowódca wyprawy miał dwóch świadków: Pedra Gutiérreza i Rodriga Sáncheza de Segovię. Pierwszy z nich utrzymywał, że również widział światło, drugi – nie. Jednak zapis w dzienniku sprawił, że to właśnie Kolumba uznano za pierwszego, który dostrzegł nowy ląd.

Rodrigo de Triana nie mógł się pogodzić z niesprawiedliwością, jaka go spotkała. Podobno po powrocie z wyprawy udał się do Afryki, przyjął islam i walczył po stronie Maurów. Inni twierdzą, że z rozpaczy powiesił się na grotmaszcie Pinty.