Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rfgnai2k7Qa1O1

Rzeźba i architektura jako sztuki wizualne.

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1904 – August Rodin tworzy rzeźbę pt. Myśliciel

1929 – stworzenie rzeźby przez Katarzynę Kobro, pt. Kompozycja przestrzenna 4

m08daaf1f9862f126_0000000000017
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RPt0fjwF9ManB1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.
m08daaf1f9862f126_0000000000021

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury (historycznej i współczesnej);

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.

m08daaf1f9862f126_0000000000028
Nauczysz się

wskazywać rzeźbę i architekturę jako dziedziny sztuk plastycznych;

omawiać funkcje rzeźby i architektury;

analizować cechy rzeźby oraz architektury;

określać role bryły w rzeźbie;

charakteryzować role bryły w architekturze

m08daaf1f9862f126_0000000000050

Rola bryły w rzeźbie

RzeźbaRzeźbaRzeźbaarchitekturaArchitekturaarchitektura są dziedzinami sztuk wizualnychSztuki wizualnesztuk wizualnych, których wytworami są trójwymiarowe bryłyBryłabryły w przestrzeni. Bryła w rzeźbie i architekturze określa ich kształt oraz formę. Zmieniała się ona w zależności od czasów, w jakich powstawała, gdyż każda epoka wykształciła swoje odrębne, charakterystyczne style kształtowania bryły, zarówno w rzeźbie, jak i w architekturze.

Podstawowe cechy rzeźby określa jej bryła, faktura oraz tworzywo, z jakiego rzeźba została wykonana. Może być zamknięta lub otwarta, zwarta lub rozczłonkowana, symetryczna lub asymetryczna, statyczna lub dynamiczna, frontalna lub wieloprofilowa (możliwa do oglądania z każdej strony). Może być także rytmiczna, uporządkowana lub swobodna. Bryła rzeźby może składać się z jednego lub z wielu elementów, jednej lub kilku postaci. Mogą w niej dominować kierunki pionowe, poziome lub skośne.

RV28AHYbmUSJi1
Agesander, Atenodor, Polidor, „Grupa Laokoona”, II wiek p.n.e - I wiek n.e., Muzea Watykańskie, online-skills, CC BY 3.0Polidor

Rzeźba klasyczna wykonana w marmurze, bryła otwarta, dynamiczna, z dominacją skosów, asymetryczna, wielopostaciowa, frontalna.

Rb1PcYBRZ0dnY1
Myron, "Dyskobol", V w. p.n.e., British Museum, Londyn, Wielka Brytania, online-skills, CC BY 3.0
RFOtXZh47KkfD1
Katarzyna Kobro, „Kompozycja przestrzenna 4”, 1929, Muzeum sztuki w Łodzi, culture.pl, CC BY 3.0

Rzeźba abstrakcyjna wykonana z metalu, bryła otwarta, ażurowa, statyczna, uporządkowana, asymetryczna, dominacja kierunków poziomych, wieloprofilowa.

RZdgfJZrE3m431
Barbara Hepworth, „Rodzina Człowiecza”, 1970, Yorkshire Sculpture Park, davidpotter2012.files.wordpress.com, CC BY 3.0

Bryła otwarta, ażurowa, rozczłonkowana, wieloelementowa, wieloprofilowa, statyczna, z dominacją kierunków pionowych, wieloprofilowa.

R124KW39CBaYv1
Marcel Duchamp, „Suszarka do butelek”, 1914, Francja Paryż, i.pinimg.com, CC BY 3.0

Bryła statyczna, ażurowa, symetryczna, jednoelementowa, dominacja kierunków skośnych, wieloprofilowa.

m08daaf1f9862f126_0000000000070

Rola bryły w architekturze

W architekturze bryła może być statyczna lub dynamiczna, monumentalna lub przysadzista, niska, zwarta, rozbita lub rozczłonkowana. Może być także lekka lub ciężka, symetryczna lub asymetryczna. Budowla może składać się z jednej lub wielu brył. Kształt budowli zależy w bardzo dużej mierze od planu, na jakim została wykonana: podłużnym, centralnym czy nieregularnym oraz od jej elementów konstrukcyjnych.

R1RtkQi835Ao21
Ilustracja interaktywna przedstawia piramidę Chefrena w Gizie. Piramida ma kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Składa się z kamiennych bloków. Jest w kolorze ciemnego piasku. W tle niebieskie niebo z kilkoma małymi białymi chmurkami. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Piramida Chefrena w Gizie, ok. 2,5 tys. lat p.n.e., Egipt, online-skills, CC BY 3.0
R1dods7f94RoW1
Ilustracja interaktywna przedstawia archikolegiatę NMP i św. Aleksego w Tumie pod Łęczycą. Jest to masywna budowla romańska o trzech nawach i układzie bazyliki właściwej. Zdjęcie ukazuje bryłę od strony wschodniej zakończonej absydą przy nawie głównej. Do nawy bocznej dostawiona jest absyda i okrągła wieża z małymi oknami. W części zachodniej znajduje się kwadratowa wieża dzwonnicza z oknami: w górnej części triforium, w dolnej biforium. Tłem budowli są drzewa i błękitne niebo. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Archikolegiata NMP i św. Aleksego w Tumie, XII w., online-skills, CC BY 3.0
R1RFv16VCosDh1
Ilustracja internatywna przedstawia Katedrę Notre-Dame w Paryżu.Ukazuje fasadę zachodnią z dwiema masywnymi wieżami i potrójnym portalem wejściowym. Wejście środkowe jest większe od bocznych; wszystkie dekorowane są tympanonem wypełnionym rzeźbą. Nad portalem środkowym znajduje się duże, okrągłe okno zwane rozetą. Nad bocznym nawami usytuowane są podwójne okna ze strzelistą dekoracją rzeźbiarską. Pomiędzy portalem a rozetą na całej szerokości fasady przebiega dekoracja królów. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Katedra Notre-Dame w Paryżu, XIV w., Francja, wikimedia.org, CC BY 3.0
RdpJYukLZ4aIf1
Ilustracja interaktywna przedstawia budowlę Donata Bramantego Tempietto czyli małą świątynie. Jest to budowla na planie koła, ustawiona na podwyższeniu składającym się z kilku stopni schodów, obiegających budynek. Dolną kondygnację otacza kolumnada, nad którą znajduje się balustrada dekorująca kondygnację wyższą. Świątynia zwieńczona jest kopułą z wysoką latarnią, na której znajduje się krzyż. Usytuowany jest w otoczeniu na tle innych obiektów architektonicznych. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Donato Bramante, Tempietto, 1502, Rzym, Włochy, historiasztuki.com.pl, CC BY 3.0
R1HvnG9MpE3sC1
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek Casa Mila w Barcelonie zaprojektowany przez Antonia Gaudiego. Budynek jest wielokondygnacyjny i ma falisty kształt. Balkony zdobią kute z żelaza balustrady przybierające kształt wodorostów. Ozdobą fasady są również ptaki, które sprawiają wrażenie szykujących się do odlotu. Dach przypomina skorupę żółwia. Budynek znajduje się na skrzyżowaniu ulic. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Antonio Gaudi, Casa Milà, 1910, Barcelona, Hiszpania, wikipedia.org, CC BY 3.0
R1TN6qvF7FDrz1
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek Bauhausu w Dessau. Ukazuje obiekt od strony bocznej. Na ścianie, po lewej stronie znajduje się pionowy napis "Bauhaus", prawą stronę zajmuje rząd również ułożonych w pionie okien. Prosta bryła oparta jest na geometrycznych układach gładkich płaszczyzn tynkowanego muru oraz kontrastujących z nimi przeszkleń. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Walter Gropius, Kompleks budynków Bauhaus, Dessau, 1926, Niemcy, dziennikarstwo.wroclaw.pl, CC BY 3.0
Polecenie 1

Wykonaj bryłę geometryczną, którą wykorzystuje się w architekturze. Potrzebne Ci będą: brystol, klej, taśma klejąca, farby, nożyczki, kredki, mazaki, bibuła, linijka, cyrkiel, ekierka.

Podczas pracy możesz korzystać z szablonów dostępnych np. tutaj:
https://www.sosrodzice.pl/media/uploads/2012/07/szescian_prostopadloscian.jpg
https://www.sosrodzice.pl/media/uploads/2012/07/stozki.jpg
https://www.sosrodzice.pl/media/uploads/2012/07/walec_graniastoslup.jpg
https://www.sosrodzice.pl/media/uploads/2012/07/45.jpg

REP7KV2Uxs3Gr1
Ćwiczenie 1
Źródło: online-skills.
RAjnWvsVEzS8Z1
Ćwiczenie 2
Źródło: online-skills.
R1JTabuAeC1Rq1
Ćwiczenie 3
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym ilustracjom i dopasuj do nich najbardziej adekwatny opis bryły. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Lewa kolumna to cztery zdjęcia. Są ułożone w pionie. Zdjęcie przedstawia pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie. Wykonany z brązu, przedstawia polskiego kompozytora siedzącego pod drzewem. Gałęzie malowniczo pochylają się, jakby pod wpływem silnego wiatru. Nad głową Chopina układają się w kształt dłoni. Postać artysty wydaje się być zespolona z drzewem, poły jego płaszcza powiewają. Chopin został ukazany lekko odchylony, z przymkniętymi oczami, prawą rękę unoszący w powietrzu. Kolejne zdjęcie to strzelista budowla, fragment kościoła Sagrada Familia w Barcelonie. Widać cztery szpiczaste wieże oraz szerokie wejście u dołu kościoła wsparte na lekko pochylonych kolumnach. Kolejne ze zdjęć to rzeźba w białym kolorze przedstawiająca dwie osoby. Postacie są w ruchu lub rozmawiają. Jedna z osób stoi z wyciągniętą ręką w kierunku drugiej. Druga postać jest w pozycji siedzącej. Kolejne ze zdjęć to konstrukcja stojąca na trawniku na tle zieleni. Składa się z wielu elementów o zróżnicowanej fakturze.
RyPJuONdWa4Ph1
Ćwiczenie 4
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym ilustracjom i dopasuj do nich najbardziej adekwatny opis bryły. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Lewa kolumna to pięć zdjęć. Jedno ze zdjęć przedstawia kaplicę Donate Bramante, Tempietto. Kaplica jest okrągła, a u podstaw znajduje się kilka małych schodów. Centralny korpus, celle zawierającą relikwiarz, wieńczy kopuła i otacza pierścień kolumn. Korpus otaczają toskańskie kolumny. Kolejne zdjęcie to masywna budowla z białą elewacją i ciemnym nieregularnym dachem. Budynek ma wiele bardzo małych otworów okiennych. Kolejne zdjęcie to budowla kościelna o znacznej wysokości i wyglądająca na masywną. Zbudowana jest z cegły. Na pierwszym planie dwie wieże przylegające do budynku, stojące na jego krańcach. Jedna jest w prostokątna, zakończona zielonym dachem w kształcie ostrosłupa. Na jej szczycie umieszczony jest krzyż. Druga wieża jest okrągła, zakończona zielonym daszkiem w kształcie stożka. Na dalszym planie długi budynek, który w górnej części ma ciąg okien. Kościół zakończony półokrągłą absydą. Zakończony jest spadzistym zielonkawym dachem. Przed obiektem znajduje się pas trawy i wybrukowana droga. W tle po lewej i prawej stronie widać fragmenty drzew, a tłem jest niebieskie niebo z małymi białymi chmurami. Kolejne zdjęcie to rzeźba przypominająca kobietę o dość znacznej posturze w kolorze pomarańczowego piasku. Kobieta jest naga. Rzeźba jest zwarta, bez wyraźnych szczegółów. Nie widać elementów twarzy. Kolejne zdjęcie to rzeźba postaci o nieproporcjonalnie długich i cienkich nogach. Postać wydaje się jakby była w ruchu, ręce ma opuszczone wzdłuż tułowia. Prawa noga stawia krok, a lewa jest z tyłu.
RdNHW8FUglbhS1
Ćwiczenie 5
Dokończ poniższe zdania. Wykorzystaj zamieszczone odpowiedzi. Zdanie pierwsze: Sztuka projektowania, wznoszenia i artystycznego kształtowania budowli to ... . Do dyspozycji masz trzy odpowiedzi: 1. bryła. 2. architektura. 3. rzeźba. Zdanie drugie: Kształt przestrzenny w architekturze i rzeźbie to ... . Do dyspozycji masz trzy odpowiedzi: 1. bryła. 2. architektura. 3. rzeźba. Zdanie trzecie: Jedna z dziedzin twórczości, której wytworem jest trójwymiarowe dzieło sztuki to ... . Do dyspozycji masz trzy odpowiedzi: 1. bryła. 2. architektura. 3. rzeźba.
Źródło: online-skills.
Ry9d7vUKVOTGf
Ćwiczenie 6
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj imię i nazwisko twórcy do jego dzieła. Przesuń szare prostokąty z napisami pod odpowiednie zdjęcia. Szare prostokąty są pod zdjęciami. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Jedno ze zdjęć to abstrakcyjna rzeźba z brązu pt. „Rodzina Człowiecza”. Są to trzy posągi. Każdy z nich składa się z czterech części przypominających duże kamienie. Są one w różnych kształtach i wielkościach. Niektóre z nich mają otwory różnej wielkości. Konstrukcja stoi na ułożonym z płyt podeście. Kolejne zdjęcie to budynek. Jest wielokondygnacyjny i ma nieregularny kształt. Okna są duże, a fasada budynku przypomina fale morskie. Wygląda ciężko i monumentalnie choć wzniesiona jest z cienkich wapiennych płyt. Balkony zdobią kute z żelaza balustrady przybierające kształt dzikich chaszczy. Ozdobą fasady głównej są również specjalnie rozmieszczone ptaki, które maja sprawiać wrażenie szykujących się do odlotu. Jedno ze zdjęć to abstrakcyjna rzeźba z metalu. Kompozycja składa się z prostokątnych fragmentów w różnych kolorach i o różnej wielkości połączonych między sobą jedną krawędzią. Prostokąty są w kolorach żółtym, czarnym, czerwonym i niebieskim. W centralnej części jest jeden fragment który został wygięty w kształcie odwróconej litery j. Jest w kolorze białym. Jedno ze zdjęcie to metalowa konstrukcja składająca się z sześciu okręgów o różnej wielkości połączonych ze sobą. Okręgi układają się poziomo. Na spodzie jest największy okrąg, a kolejne są coraz mniejsze. Koła połączone są czterema wygiętymi, metalowymi listwami stojącymi w pionie. Z okręgów, za wyjątkiem pierwszego wystają metalowe pręty, które przypominają wieszaczki. Są umiejscowione w odstępach dookoła okręgu.
RPMogcErcb70f
Ćwiczenie 7
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się rzeźbie i dopasuj do niej najbardziej adekwatny opis. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których, należy wybrać prawidłowe. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
m08daaf1f9862f126_0000000000190

Słownik pojęć

Architektura
Architektura

sztuka projektowania, wznoszenia i artystycznego kształtowania budowli.

Bryła
Bryła

kształt przestrzenny w architekturze i rzeźbie.jedna z dziedzin twórczości, której wytworem jest trójwymiarowe dzieło sztuki.

Rzeźba
Rzeźba

to jedna z dziedzin sztuki, której wytworem jest trójwymiarowe dzieło.

Sztuki wizualne
Sztuki wizualne

termin na określenie różnych dziedzin twórczości artystycznej odbieranych wzrokowo. Obejmuje architekturę, rzeźbę, malarstwo, grafikę, rzemiosło artystyczne, a także nowe zjawiska w sztuce, np. instalacja, performance.

Źródła:

krzyzowka.net/haslo‑do‑krzyzowki/Architektura

pl.glosbe.com

gp2plastyka.jimdo.com/lekcje/sztuki‑plastyczne

krakinform.com.pl/hurtownia/sztuka/rzezba‑rzemioslo‑artystyczne

m08daaf1f9862f126_0000000000217

Galeria dzieł sztuki