Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1bC5anjyPCSR1

Scenografia teatralna. Projektujemy mapę nieba do spektaklu "Gwiezdna podróż".

Gwiazdy w kosmosie, online-skills, CC BY 3.0
m3795f2c779477414_0000000000014
1

Scenariusz dla nauczyciela

RRL3rY1XN3NCJ1
Scenariusz lekcji do pobrania.
Źródło: online skills.
m3795f2c779477414_0000000000017

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

4) projektuje graficzne formy użytkowe (zaproszenie, okładka, plakat); kształtuje przestrzenne formy dekoracyjne i scenograficzne – indywidualnie i w zespole; umiejętności te wykorzystuje w przygotowywaniu imprez i uroczystości szkolnych, np. powiązanych z kalendarzem różnego typu świąt;

5) podejmuje próby integracji sztuk tworząc zespołowo teatr plastyczny (animacja form plastycznych w przestrzeni plus światło i dźwięk ) oraz realizując inne rodzaje kreacji z pogranicza plastyki i pokrewnych dziedzin jak pantomima, taniec, film animowany;

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

m3795f2c779477414_0000000000025
Nauczysz się

definować pojęcia: scenografia, rekwizyt, kostium, aranżacja, atrapa, charakteryzacja, perukarnia, rekwizytornia;

rozróżniać scenografię teatralną od scenografii filmowej;

rozpoznawać i nazywać elementy architektury teatralnej (kurtyna, rampa, widownia, loża);

wymieniać elementy obsługi scenografii (sztankiet, sznurownia, nadscenie);

wyjaśniać, na czym polega praca scenografa;

wymieniać rodzaje pomieszczeń, znajdujących się poza kulisami teatru, a także określić ich przeznaczenie.

m3795f2c779477414_0000000000031

Scenografia

Czym jest scenografia?

Scenografia to plastyczna oprawa przestrzeni, w której odbywa się przedstawienie teatralne, filmowe, operowe. Obejmuje zabudowę wnętrza sceny, dekoracje teatralne, oświetlenie, kostiumy i rekwizytyRekwizytrekwizyty.

Scenografia jest integralną częścią każdego widowiska. Wyróżnić możemy np. scenografie do spektaklu teatralnego, filmu, koncertu, festiwaluFestiwalfestiwalu, uroczystości, a także reklam.

Scenografia teatralna

m3795f2c779477414_0000000000045
classicmobile
Ćwiczenie 1
RiWDrNHHKb5a71
Zapoznaj się z opisem zdjęcia i odpowiedz na pytanie. Jaki rodzaj scenografii przedstawia fotografia? Możliwe odpowiedzi: 1. Scenografia filmowa, 2. Scenografia teatralna, 3. Scenografia koncertu rockowego.
Źródło: UMK.
static
RGO9T4jjJhMX11
Scenografia, flickr.com, CC BY-ND 2.0
m3795f2c779477414_0000000000067

Obejrzyj interaktywne zdjęcie sali teatralnej i zapoznaj się z nazwami wybranych elementów architektury teatralnej.

R1N8JAFP5pFaz1
Ilustracja przedstawia wnętrze teatru od strony widowni. Po lewej znajduje się scena zasłonięta czerwoną kotarą, dekorowana złotą ramą z motywem kwiatowym pośrodku. Na widowni ustawione są fotele, a w górnej części znajdują się owalne balkony. Sala oświetlona jest fantazyjnymi lampami. Punkt 1: Proscenium – inaczej przedscenie – część sceny znajdująca się przed kurtyną Punkt 2: Kurtyna – w teatrze to ruchoma zasłona (podnoszona lub rozsuwana), oddzielająca scenę od widowni Punkt 3: Rampa – rząd lamp oświetlających scenę, umieszczonych na jej brzegu Punkt 4: Widownia – część sali przeznaczona dla publiczności Punkt 5: Loża – małe, kilku - lub kilkunastoosobowe pomieszczenie wyodrębnione w teatrach, najczęściej na balkonie, czyli piętrze widowni teatralnej
Sala teatralna, online-skills, CC BY 3.0

A tak wygląda scena z perspektywy aktora. Przyjrzyj się tym elementom, które są niewidoczne z widowni, a które mają znaczenie przy technicznej obsłudze scenografii.

R1GZw9R5gDArv1
Ilustracja przedstawia scenę od wewnątrz. Duża, półokrągła scena jest pusta, na ścianie znajduje się oświetlona sznurownia. Za sceną widoczny jest fragment widowni z fotelami i balkonami. Punkt 1: Sztankiet – gruby, umocowany poziomo pręt metalowy, na którym zawieszane są dekoracje teatralne Punkt 2: Sznurownia – zespół urządzeń wyciągowych, służących do opuszczania dekoracji na scenę i podnoszenia ich Punkt 3: Nadscenie – przestrzeń nad sceną niewidoczna dla publiczności, w której zamontowane są urządzenia do wymiany podnoszonych dekoracji
Scena z perspektywy aktora, online-skills, CC BY 3.0

Zapoznaj się ze zdjęciami zrobionymi podczas przedstawienia. Klikając w oznaczone punkty, poznasz nazwy lub opisy wybranych elementów scenografii teatralnej.

RkiOT0VWJvoeG1
Ilustracja interaktywna przedstawia kadr przedstawienia teatralnego. Na scenie znajduje się sześć postaci. Cztery z nich w tle za głównymi aktorami trzyma za rogi białą tkaninę oświetlona ultrafioletowymi lampami. W powietrzu na desce surfingowej wznosi się kobieta. Z lewej strony stoją trzy osoby. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty wskazujące wybrane elementy scenografii teatralnej: Punkt 1: Kostium Punkt 2: Tło sceniczne Punkt 3: Rekwizyt Punkt 4: Element scenografii
Wybrane elementy scenografii teatralnej, online-skills, CC BY 3.0

Zapoznaj się ze zdjęciami zrobionymi podczas przedstawienia. Klikając w oznaczone punkty, poznasz nazwy lub opisy wybranych elementów scenografii teatralnej.

R8Xv4W0lGdlRO1
Ilustracja ukazuje kadr z przedstawienia. Na scenie tańczą postacie oświetlone z góry reflektorami. Z przodu pojawiają się efekty dymne przysłaniające postacie. W tle znajduje się złota kotara odbijająca światło i mieniąca się różnymi kolorami. Punkt 1: Kurtyna jako tło sceniczne stosowana w teatrach muzycznych, kabaretach, rewiach Punkt 2: Światła sceniczne Punkt 3: Efekty dymne
Wybrane elementy scenografii teatralnej, online-skills, CC BY 3.0

Zapoznaj się ze zdjęciem zrobionym podczas przedstawienia. Klikając w oznaczony punkt, poznasz rodzaj efektu zastosowanego w zamieszczonej poniżej scenografii teatralnej.

RZgfzXtFYdLWP1
Ilustracja interaktywna ukazuje kadr z przedstawienia teatralnego. Na scenie znajdują się trzy postacie odwrócone tyłem do widza, wpatrujące się w punkt w przestrzeni. Dekoracją jest wizualizacja wyświetlona w tle, ukazująca wybuchy fajerwerków. Przed nią znajdują się neonowe kontury zamku o kilku różnej wysokości wieżach. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Scenografia z wykorzystaniem efektów świetlnych i technik audiowizualnych opartych na komputerowych technikach graficznych
Efekty zastosowane w scenografii teatralnej, online-skills, CC BY 3.0

Scenografie teatralne tworzą przestrzeń i tło dla akcji spektaklu teatralnego. Architektura sceniczna, kostiumy i rekwizyty umożliwiają widzom rozpoznanie epoki, kręgu kulturowego, pomagają dookreślić postać bohatera, wskazując np. jego charakter, status społeczny czy zawód.

m3795f2c779477414_0000000000081
classicmobile
Ćwiczenie 2
R1UoiS0gd30Bc1
Odpowiedz na pytanie: Z jakim pojęciem związana jest następująca definicja? Plastyczna oprawa przestrzeni, w której odbywa się przedstawienie teatralne, filmowe, operowe. Obejmuje zabudowę wnętrza sceny, dekoracje teatralne, oświetlenie, kostiumy i rekwizyty.
Źródło: UMK.
static
ROfBuFr1pQW6H1
Scenografia, flickr.com, CC BY-ND 2.0
m3795f2c779477414_0000000000082
m3795f2c779477414_0000000000089

Scenograf i scenografia

Osoba odpowiedzialna za zaprojektowanie i stworzenie oprawy dla danego rodzaju widowiska to scenograf. Jest nim plastyk, który posługuje się wieloma środkami i technikami, np. malarskimi, rzeźbiarskimi, multimedialnymi.

Zobacz, jak wygląda wizualizacjaWizualizacjawizualizacja sceny z tłem plastycznym do spektaklu Otello. Projekt, w formie przestrzennego modelu, wykonał w 1895 roku scenograf Marcel Jambon.

Rl4aZNY2VqwCe1
Wizualizacja sceny z tłem plastycznym do spektaklu „Otello”, wikimedia.org, domena publiczna

Zobacz, jak wygląda projekt sceny do spektaklu Przytulaki. Porównaj go ze zdjęciem dokumentującym przedstawienie.

m3795f2c779477414_0000000000098
R1ZYwALFJ51kB1
Krzysztof Białowicz, projekt scenografii, 2011, online-skills, CC BY 3.0
R2eEGabcMH8op1
Magdalena Kujawa, „Przytulaki”, Teatr Baj Pomorski, Toruń, 2011, online-skills, CC BY 3.0
m3795f2c779477414_0000000000112

Projekt scenografii, wykonany techniką komputerową, i zdjęcie z przedstawienia pokazują przestrzeń podobną do pokoju zabaw lub interaktywnej galerii sztuki współczesnej dla dzieci. Przytulne i kolorowe otoczenie zaprojektowano tak, by dzieci czuły się w nim bezpiecznie.

Przyjrzyj się projektom rekwizytów do spektaklu Przytulaki, wykonanym za pomocą narzędzi programu komputerowego.

Porównaj je z wykonanymi rekwizytami widocznymi na zdjęciu dokumentującym przedstawienie.

m3795f2c779477414_0000000000121
classicmobile
Ćwiczenie 3
R3XWyUdBDuZEL1
Wskaż element, który nie jest związany z przedstawieniem teatralnym. Możliwe odpowiedzi: 1. Reflektor, 2. Scena, 3. Kamera, 4. Rekwizyt, 5. Dekoracja.
Źródło: UMK.
static
m3795f2c779477414_0000000000133

Scenografia teatralna

Za kulisamiKulisykulisami teatru znajdują się dodatkowe pomieszczenia, w których przechowuje się materiały potrzebne do przygotowania scenografii, wykonania charakteryzacji.

Zapoznaj się w z terminami perukarniaPerukarniaperukarniarekwizytorniaRekwizytorniarekwizytornia, a nastepnie rozwiąż ćwiczenie.

classicmobile
Ćwiczenie 4
R1Er4uQ5sdUK61
Odpowiedz na pytanie. Z których pomieszczeń może korzystać scenograf? Możliwe odpowiedzi: 1. magazyn butów, 2. magazyn kostiumów, 3. rekwizytornia, 4. perukarnia.
Źródło: UMK.
static

Oglądając przedstawienia teatralne, zauważamy, że w jednych spektaklach scenografiaScenografiascenografia jest bardzo rozbudowana, złożona z wielu rekwizytów, dynamicznej oprawy świetlnej i bogatych kostiumów, a w innych minimalistyczna. Może się także zdarzyć, że koncepcja reżysera związana z wyobrażeniem scenografii obejmuje jedynie samych aktorów i oświetlenie.

m3795f2c779477414_0000000000147
classicmobile
Ćwiczenie 5
RYo9zA0Fjf9ob1
Po zapoznaniu się z opisem ilustracji, odpowiedz na pytanie. Czym charakteryzuje się scenografia z ilustracji? Możliwe odpowiedzi: 1. jest rozbudowana i złożona z wielu rekwizytów, 2. aktorzy mają na sobie bogate, różnobarwne kostiumy, 3. tło sceniczne jest scalone kolorystycznie z kostiumami aktorów.
Źródło: UMK.
static
RgoRxxTtsgqIp1
Scenografia, flickr.com, CC BY-NC-ND 2.0
m3795f2c779477414_0000000000150

Znaczącymi elementami scenografii są rekwizyty, czyli przedmioty sceniczne, którymi aktor manipuluje w czasie gry. Obok pełnienia funkcji ilustracyjnej (jako element teatralnego wnętrza) są one w znaczący sposób związane z akcją sztuki.

Poniżej zamieszczono zdjęcie fotela będącego nie tylko elementem aranżacji teatralnego wnętrza, lecz także rekwizytem.

m3795f2c779477414_0000000000164
classicmobile
Ćwiczenie 6
R1McsX51BbzFC1
Odpowiedz na pytanie. Jaką funkcję pełni rekwizytornia?
Źródło: UMK.
static
R1Ht2sOuudaIR1
Scenografia, flickr.com, CC BY-ND 2.0
m3795f2c779477414_0000000000165
m3795f2c779477414_0000000000179
classicmobile
Ćwiczenie 7
RfKr8rJWwLj3V1
Odpowiedz na pytanie. Jaką rolę w grze aktorskiej odgrywają rekwizyty? Możliwe odpowiedzi: 1. utrudniają jego pracę, 2. pomagają w odegraniu roli, 3. nie mają wpływu na grę.
Źródło: online skills.
static
RsRkMSh01oeNv1
Scenografia, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
m3795f2c779477414_0000000000181

We współczesnych sztukach teatralnych duże znaczenie odgrywa symboliczna, umowna koncepcja elementów scenograficznych. Oznacza to, że rekwizyt nie musi być wierną imitacją przedmiotu – można zastosować symbol będący znakiem, przedmiotem, pojęciem zastępującym inne przedmioty lub pojęcia. Symboliczne użycie elementów scenografii wprowadza do spektaklu tajemnicę, niedopowiedzenia, wieloznaczności. Konieczność samodzielnego nadawania znaczeń uruchamia wyobraźnię widza.

m3795f2c779477414_0000000000224

Tworzenie interaktywne

Polecenie 1

Obejrzyj zdjęcie przedstawiające wnętrze zaaranżowane za pomocą umownych elementów scenograficznych. Jeden z uczniów, nie znając zamysłu scenografa, tak zinterpretował ich znaczenie:

Akcja spektaklu dzieje się w ogrodzie zoologicznym. Jesteśmy w  ptaszarni. Opiekun sali opowiada, że na ekspozycji widzimy kilkanaście mew, że są to doskonali lotnicy, że w powietrzu potrafią szybować i wirować, a latając, pokonują długie dystanse. A te mewy nawet nie poruszają skrzydłami....

RyAELMLaGwbH81
Scenografia, flickr.com, CC BY 2.0

Zastanów się, co jeszcze mogą symbolizować przedstawione na zdjęciu elementy scenografii. Pamiętaj, że każdy może mieć zupełnie inny pomysł. Opisz go kilkoma zdaniami.

RVk1VXXIP98HC
Zapoznaj się z opisem ilustracji i interpretacją ucznia. Czy twoim zdaniem są one spójne?
Polecenie 2

Zaprojektuj mapę nieba do scenografii teatralnej za pomocą narzędzi programu Mini Paint.

Możesz zainspirować się poniżej zamieszczonymi fotografiami.

Projekt mapy nieba:

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
Polecenie 3

Wymień materiały i narzędzia, za pomocą których wykonasz scenografię do spektaklu Gwiezdna podróż klasycznymi technikami plastycznymi.

R1EfnNkVvkgF3
Opowiedz, jak twoim zdaniem powinno wyglądać niebo na dekoracji.
Polecenie 4

Za pomocą narzędzi programu Mini Paint zaprojektuj plakat informujący o spektaklu Gwiezdna podróż.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
Polecenie 5

Za pomocą narzędzi programu Mini Paint zaprojektuj zaproszenie na spektakl Gwiezdna podróż.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
m3795f2c779477414_0000000000248

Słownik pojęć

Festiwal
Festiwal

impreza artystyczna, często cykliczna i połączona z konkursem, prezentująca utwory, wykonawców z różnych dziedzin sztuki.

Kulisy
Kulisy

część teatru za sceną, niewidoczna dla widzów.

Perukarnia
Perukarnia

warsztat, w którym wykonywane są peruki, czyli nakrycia głowy wykonane z włosów naturalnych lub sztucznych, z już ułożoną fryzurą.

Rekwizyt
Rekwizyt

przedmiot potrzebny w przedstawieniu teatralnym lub na planie filmowym, związany z akcją sztuki albo filmu.

Rekwizytornia
Rekwizytornia

pomieszczenie wykorzystywane do gromadzenia i przechowywania rekwizytów.

Scenografia
Scenografia

plastyczna oprawa przestrzeni, w której odbywa się przedstawienie teatralne, filmowe, operowe. Obejmuje zabudowę wnętrza sceny, dekoracje teatralne, oświetlenie, kostiumy i rekwizyty.

Wizualizacja
Wizualizacja

przedstawienie czegoś za pomocą obrazu.

Źródło:

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki