Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisem ilustracji i wskazanymi na niej urzędami, a następnie wykonaj kolejne polecenia.
Zapoznaj się z opisem ilustracji i wskazanymi na niej urzędami, a następnie wykonaj kolejne polecenia.
RA8DfhV0S6jfZ1
Ilustracja interaktywna prezentująca stary drzeworyt, na którym przedstawiony został Aleksander Jagiellończyk w otoczeniu wielu duchownych i dostojników państwowych oraz dworzan. Wokół całej ilustracji poumieszczane są liczne herby. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. KRÓL monarcha i władca państwa, choć miał najwyższą władzę w państwie, musiał się liczyć z decyzjami i zdaniem m.in. przedstawicieli szlachty czy duchowieństwa, 2. KANCLERZ jeden z najwyższych urzędników państwa, kierujący kancelarią króla; jego zastępcami byli podkanclerze, 3. MARSZAŁEK WIELKI jeden z najwyższych w Polsce urzędników dworskich, odpowiedzialny za dwór, ale także sądownictwo w miejscu pobytu króla, 4. PODSKARBI najwyższy urzędnik zarządzający skarbem państwa, 5. PODKANCLERZY jeden z wyższych urzędników państwowych, zastępujący kanclerza i pracujący w królewskiej kancelarii; miał podobny zakres obowiązków co kanclerz, 6. MARSZAŁEK NADWORNY jeden z wyższych urzędników w państwie, zastępca marszałka wielkiego, do jego obowiązków należało nadzorowanie dworu.
Król Aleksander Jagiellończyk w otoczeniu dostojników stanowiących senat według drzeworytu ze Statutów Łaskiego, wydanych w roku 1506.
Źródło: na podstawie Wikimedia Commons, domena publiczna.
1
Polecenie 2

Dopasuj kompetencje do urzędników. Wpisz numery wymienionych kompetencji (lista pod schematem) w kółkach przy danym urzędzie. Możesz to zrobić, wykorzystując przycisk Edytuj i wpisując numery kompetencji w odpowiednich miejscach.

R2Q9bQFcZr8IL1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Urzędy
    • Elementy należące do kategorii Urzędy
    • Nazwa kategorii: Kanclerz i podkanclerzy
      • Elementy należące do kategorii Kanclerz i podkanclerzy
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Koniec elementów należących do kategorii Kanclerz i podkanclerzy
    • Nazwa kategorii: Podskarbi
      • Elementy należące do kategorii Podskarbi
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Koniec elementów należących do kategorii Podskarbi
    • Nazwa kategorii: Marszałek wielki i nadworny
      • Elementy należące do kategorii Marszałek wielki i nadworny
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Koniec elementów należących do kategorii Marszałek wielki i nadworny
      Koniec elementów należących do kategorii Urzędy
R1gKzHzKMZLyG
(Uzupełnij).
1
  1. zarządzał codzienną pracą dworu

  2. prowadzenie korespondencji dyplomatycznej

  3. mistrz ceremonii

  4. ogólnopaństwowy zarząd nad skarbem

  5. sądownictwo w miejscu bieżącego pobytu władcy

  6. kontrola nad dochodami i rozchodami skarbu

  7. piecza nad insygniami władzy królewskiej

  8. pieczętowanie aktów, przywilejów i nadań królewskich

  9. zarząd nad dworem

  10. pilnował przestrzegania zasad etykiety w środowisku królewskim

  11. nadzór i sądownictwo nad dworzanami

  12. przewodniczenie sądowi asesorskim (sąd królewski funkcjonujący bez króla)

  13. prowadzenie Metryki Koronnej (spis dokumentów)

  14. nadzór nad mennicą

  15. od XV w. ustanawianie cen żywności w miejscach pobytu władcy

  16. centralny organ administracji Korony

  17. nadzór nad archiwum państwowym

  18. badanie zgodności z prawem koronnym wszystkich wychodzących z kancelarii dokumentów

  19. sporządzanie list wydatków królewskich

1
Polecenie 3

Do kompetencji króla dopasuj fragmenty przywilejów, a następnie wyjaśnij, w jaki sposób ograniczyły one władzę króla.

A

przywilej koszycki z 1374 r. art. 6

Chcemy zadowolić się tym tylko, aby corocznie na św. Marcina wyznawcę (11 listopada) nam i następcom naszym na znak najwyższego panowania i uznania korony Królestwa Polskiego płacono po dwa grosze zwykłej monety, w królestwie obieg mającej, których czterdzieści osiem idzie na grzywnę polską, z każdego osiadłego i dzierżonego łanu lub jego części.

koszycki Źródło: przywilej koszycki z 1374 r. art. 6.

B

przywilej koszycki z 1374 r. art. 8

Jeśli podczas panowania naszego lub następców naszych potrzeba nam będzie wyruszyć na wyprawę poza granice Królestwa Polskiego i jeśli szlachcie polskiej w naszej obecności lub bez nas z jakimkolwiek nieprzyjaciółmi w tej wyprawie przyjdzie bitwę stoczyć lub mieć spotkanie, w którym niektórzy będą do niewoli wzięci i poniosą większe lub mniejsze szkody w rzeczach lub osobach, wtedy im wypłacimy odszkodowanie.

koszycki 8 Źródło: przywilej koszycki z 1374 r. art. 8.

C

przywilej koszycki z 1374 r. art. 14

Nadto obiecujemy, że żadnego pana, rycerza lub szlachcica lub kogo innego, jakiegokolwiek stanu będzie, postronnego przybysza, czyli cudzoziemca, starostą nie uczynimy.

koszycki 14 Źródło: przywilej koszycki z 1374 r. art. 14.

D

przywilej czerwiński z 1388 r

[...] postanawiamy, że poddanym naszym, jakiegokolwiek stanu by nie byli, dóbr nie odbierzemy ani nie skonfiskujemy, ani my, ani nikt z naszych urzędników zanim wpierw sprawy tej sędziowie nasi razem ze szlachtą i baronami, nie rozsądzą i wyroku nie wydadzą.

czerwiński Źródło: przywilej czerwiński z 1388 r.

E

przywilej jedlneńsko-krakowski z 1430- 1433 r

[...] przyrzekamy najuroczyściej, że żadnego obywatela [rycerza] osiadłego za popełnioną winę lub przestępstwo nie będziemy więzić i karać nie dozwolimy, aż gdy o nim sądowo i dowodnie przekonanym [zostaniemy] i nam jako staroście naszemu przez sędziego tej ziemi, w którym tenże obywatel zamieszkał, wydanym zostanie, wyjąwszy takiego, który by schwytany był na kradzieży lub [...] podpaleniu, rozmyślnym zabójstwie, porywaniu panien lub niewiast, łupieży i pustoszeniu włości [...].

krakowski Źródło: przywilej jedlneńsko-krakowski z 1430- 1433 r.

F

przywilej nieszawski z 1454 r

Również przyrzekamy, że więcej nigdy nie będziemy od ziemian [rycerstwa] i ich poddanych domagali się spłaty wiardunków [średniowieczna jednostka wagowo‑pieniężna] lub sześciu groszy, lecz zadowolimy się opłatą dwóch groszy z łanu. [...] Przyrzekamy również, że ani żadnych ustaw nie wydamy, ani nie polecimy wzywać ziemian na wojnę bez zgody sejmiku ziemskiego.

nieszawski Źródło: przywilej nieszawski z 1454 r.
Rq3jSQhcPGKbG
Mianowanie urzędników Możliwe odpowiedzi: 1. D, 2. C, 3. F, 4. E, 5. A, 6. B, 7. A Najwyższy sędzia Możliwe odpowiedzi: 1. D, 2. C, 3. F, 4. E, 5. A, 6. B, 7. A Polityka zagraniczna Możliwe odpowiedzi: 1. D, 2. C, 3. F, 4. E, 5. A, 6. B, 7. A Pobór podatków Możliwe odpowiedzi: 1. D, 2. C, 3. F, 4. E, 5. A, 6. B, 7. A
R12y1g09MAcHu
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).