Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem, a następnie wskaż odstępstwa od schematu stopniowego przejmowania władzy przez komunistów. Jakich krajów one dotyczą? Jakie były możliwe przyczyny tych odstępstw?

R1P7I9tTaROOh
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).

Wybrane etapy przejmowania władzy przez komunistów w Bułgarii, Czechosłowacji, Rumunii i na Węgrzech

RVB5w8gpc4e8T1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie portretowe przywódców komunistycznych. Od góry, od lewej strony widoczny jest przywódca: Bułgarii – Georgi Dimitrow. To dojrzały mężczyzna o owalnej twarzy, szpakowatych włosach i czarnych wąsach. Kolejny przywódca jest z Czechosłowacji – to Klement Gottwald. To dojrzały mężczyzna o owalnej twarzy, głęboko osadzonych oczach i ciemnych, prostych włosach zaczesanych do góry. Kolejny mężczyzna to przywódca Rumunii – Gheorghe Gheorghiu-Dej. To dojrzały, łysiejący mężczyzna o owalnej twarzy. Ostatni jest przywódca Węgier – Mátyás Rákosi. To dojrzały, łysy mężczyzna o okrągłej twarzy. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Zabiegi o tworzenie tak zwanych frontów antyfaszystowskich. Bułgaria: W 1942 r. z inicjatywy znanego bułgarskiego komunisty Georgiego Dimitrowa powstał Front Ojczyźniany. Jego celem było przyłączenie Bułgarii do państw alianckich. Rumunia: Rumuńscy komuniści wykorzystali klęski, jakie ponosiły państwa Osi w walkach na frontach w 1943 i w 1944 r., aby w 1944 utworzyć we współpracy z niektórymi działaczami chłopskimi Front Narodowo-Demokratyczny. Ugrupowanie domagało się przeprowadzenia gruntownych reform społecznych i gospodarczych w interesie robotników i chłopów. Węgry: Od jesieni 1944 r. władzę na Węgrzech sprawował kontrolowany przez komunistów Narodowy Front Niepodległościowy. Jednakże partia komunistyczna Mátyása Rákosiego nie cieszyła się masowym poparciem Węgrów nastawionych antyrosyjsko i antykomunistycznie. Siła komunistów wynikała z obecności na Węgrzech wojsk radzieckich, których poczynania przypominały okupację., 2. Wymuszanie na koalicjantach zgody na tworzenie wspólnych rządów. Bułgaria: Po zajęciu kraju przez Armię Czerwoną, przy wsparciu Sowietów, we wrześniu 1944 r. władzę w Bułgarii przejął Front Ojczyźniany. Oprócz komunistów w jego skład wchodzili działacze popularnego Bułgarskiego Ludowego Związku Chłopskiego. Czechosłowacja: Na początku kwietnia 1945 r. do kraju powrócił z Londynu przywódca czechosłowackich władz emigracyjnych, prezydent Edvard Beneš. Spodziewał się utrzymać demokrację parlamentarną kosztem ustępstw wobec komunistów, dlatego zgodził się na powstanie koalicyjnego rządu, na czele którego stanął przyjazny komunistom socjalista. Rumunia: Pod koniec wojny na obszar Rumunii wkroczyły wojska radzieckie. Pod naciskiem Stalina, traktującego Rumunię jak kraj podbity, pod koniec lutego 1945 r. powstał lewicowy rząd, w którym komuniści przejęli resorty siłowe. Węgry: Pod koniec 1944 r. powstał Tymczasowy Rząd Narodowy, na czele którego stanął niezwiązany z komunistami gen. Béla Miklós. Skład rządu uzyskał akceptację ZSRS, weszło do niego trzech komunistów., 3. Odsuwanie od współpracy przeciwników politycznych. Bułgaria: We wrześniu 1944 r. komuniści, wspierani przez wojsko, dokonali zamachu stanu. Wśród ministrów wciąż jeszcze pozostawali działacze spoza partii komunistycznej. Narzędziem do zwalczania przeciwników stał się tymczasowy Sąd Ludowy. Formalnie jego zadaniem było osądzenie winnych uczestnictwa Bułgarii w wojnie po stronie państw Osi. Czechosłowacja: Pod koniec maja 1946 r. odbyły się w Czechosłowacji wybory. Komuniści zdobyli w nich aż 38 proc. głosów. Ten wynik pozwolił im przejąć kluczowe stanowiska w rządzie. Premierem został przywódca czechosłowackich komunistów Klement Gottwald. Komunistom przypadły resorty spraw wewnętrznych, wojska i policji, co ułatwiało im prześladowania przeciwników politycznych. Jednocześnie do różnych partii politycznych komuniści oddelegowali spore grupy utajnionych członków partii komunistycznej, aby rozbijać je od środka lub przejmować nad nimi kierownictwo. Rumunia: Komuniści, aby osłabić oraz zastraszyć opozycję, w marcu 1945 r. rozpoczęli kampanię propagandową, w ramach której oskarżyli wszystkie siły demokratyczne o kolaborację z III Rzeszą. Węgry: Mimo porażki w pierwszych powojennych wyborach komuniści zdołali przejąć kontrolę nad ministerstwem spraw wewnętrznych. Szefem tego resortu został komunista László Rajk. Na początku 1946 r. komuniści pod pretekstem walki z kolaborantami oraz przestępcami wojennymi przeprowadzili akcję aresztowań wśród opozycjonistów. Jednocześnie wdrażali „taktykę salami” (określenie Rákosiego), która polegała na stopniowym skłócaniu przeciwników politycznych oraz eliminowaniu ich z urzędów państwowych., 4. Wybory - uprawomocnienie rządów komunistów. Bułgaria: Wybory do bułgarskiego parlamentu odbyły się w 1945 r. Po raz pierwszy mogły w nich brać udział kobiety (zarówno jako głosujące, jak i kandydatki do parlamentu). Ugrupowania opozycyjne zarzuciły komunistom nieuczciwą kampanię i zbojkotowały wybory. Pomimo nacisków Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii komuniści utworzyli samodzielny rząd, a następnie zlikwidowali monarchię i utworzyli republikę ludową. Czechosłowacja: W lutym 1948 r., z inicjatywy ZSRS, czechosłowaccy komuniści przeprowadzili udany zamach stanu. Już 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono do startu wyłącznie komunistów i ich stronników. 7 czerwca 1948 r. prezydent Republiki Edvard Beneš podał się do dymisji. Wkrótce urząd głowy państwa objął przywódca czechosłowackich komunistów Klement Gottwald. Rumunia: Wybory do rumuńskiego parlamentu odbyły się w 1946 r. w atmosferze terroru. Ich wyniki zostały najprawdopodobniej sfałszowane, gdyż Rumuńska Partia Komunistyczna nie mogła liczyć na pełne zaufanie społeczne. Węgry: Wybory w 1947 r. odbyły się w atmosferze terroru. Sfałszowane wyniki wykazały znaczące (60,1 proc. głosów) zwycięstwo komunistów.
Na ilustracji przywódcy komunistyczni (od góry, od lewej): Bułgarii – Georgi Dimitrow, Czechosłowacji – Klement Gottwald, Rumunii – Gheorghe Gheorghiu-Dej i Węgier – Mátyás Rákosi.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2

Wyjaśnij rolę ZSRS w przejmowaniu władzy przez komunistów w Europie Środkowo‑Wschodniej.

RFSxFkwDz1vwo
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Oceń metody przejmowania władzy przez komunistów z etycznego punktu widzenia. Uzasadnij odpowiedź, podając trzy argumenty na poparcie swojej oceny.

R1OIsClhvy4pQ
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).