1882 – rozpoczęcie budowy świątyni „Sagrada Família” Antonio Gaudiego w Barcelonie
1890‑1910 – ramowy okres secesji w sztuce europejskiej
1907 – śmierć Stanisława Wyspiańskiego
1910‑1918 – początki modernizmu na ziemiach polskich, okres zwany Młodą Polską
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1JoO2uU4wy9q
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.
Nauczysz się
charakteryzować zagadnienia secesji w Polsce i w Europie;
rozpoznawać ważne kierunki w sztuce przełomu XIX i XX wieku;
identyfikować kluczowe postacie i motywy przedstawione w tekstach kultury.
Secesja
Niezwykle charakterystyczny i dekoracyjny styl w sztuce zwany secesją występował stosunkowo krótko, tylko około 20 lat, pomiędzy 1890 a 1910 rokiem. Królująca w sztuce secesji płynna, falująca, asymetryczna linia pojawiała się w dziełach malarskich, graficznych, w architekturze i przedmiotach wzornictwaWzornictwowzornictwa użytkowego (np. meblach, lampach, tapetach). Pojawiały się bogate ornamentyOrnamentornamenty, oparte na motywach roślinnych i zwierzęcych, często o znaczeniu symbolicznym.
Słowo „secesja” z łacińskiego oznacza „odłączenie”, co sugeruje, że ówcześni twórcy poszukiwali nowoczesnego, odrębnego od przeszłości, stylu. We Francji styl ten przyjął nazwę Art Nouveau (czytaj: art nuwo), co znaczy „nowa sztuka”. Nurt ten wywarł duży wpływ na sztuki użytkowe: dekoratorstwo, architekturę wnętrz, kowalstwo, meblarstwo, jubilerstwo czy nawet produkcję szkła artystycznego. Bardzo rozwinęła się też w tamtym okresie moda damska. Kobiety nosiły bogato zdobione suknie, broszki w kształcie owadów, wyszukane w kształcie kapelusze z elementami motywów kwiatów.
RHDQrFysTMStW1
Początkowo secesja pojawiała się w malarstwie i grafice, odznaczając się asymetryczną, wijącą się linią. Kontur obwodził płaskie plamy koloru.
R1AS2lnguieoq
Stopniowo poszukiwania artystów przeniosły się na rzemiosło artystyczne oraz architekturę. Za najbardziej dojrzałe prace architektury secesyjnej uznaje się spektakularne budowle hiszpańskiego architekta Antonio Gaudiego.
Rv6VIFs2bkGUN1
R17hCXZ1KqsNZ1
Przesycone dekoracyjnymi detalamiDetaldetalami rzeźbiarskimi i unikające kątów prostych budynki zaskakują bogactwem występujących form. Ozdobność uzyskiwano dzięki ornamentom, zdobieniom, które projektowano, obserwując świat roślin i zwierząt. Według niektórych historyków sztuki to właśnie flora inspirowała secesyjnych artystów do stosowania wijącej się, nieregularnej, naturalnej linii, zdaniem innych – płynna forma i linia secesji wywoływała zainteresowanie motywami roślinnymi. Secesja zaliczana jest jako jeden z pierwszych nurtów modernistycznych – do kierunków, które poszukiwały odrębnego, ponadczasowego, niezależnego stylu przyszłości.
Polscy artyści, podobnie jak i zachodni, zrzeszali się, aby razem tworzyć nową sztukę. Największe zasługi przypisywane są Towarzystwu Artystów Polskich Sztuka. Należeli do niego tacy artyści jak Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski, Teodor Axentowicz czy Józef Mehoffer. Natchnienie dla artystów tego pokolenia stanowiła przyroda, przyglądano się barwnym, giętkim roślinom i zwierzętom, podziwiano ich niepowtarzalną, zachwycającą budowę. W secesyjne prace wplatano wizerunki ptaków (np:. łabędzie, pawie, sowy) oraz płazy i owady (np.: żaby, ważki).
Motywy roślinne
Secesyjne zainteresowanie motywami roślinnymi budziło się wraz z nowymi odkryciami nauk biologicznych. Możliwość dokładnego oglądania detali rośliny pod mikroskopem sprawiło, że dostrzeżono estetykę nie tylko kwiatu czy jego owocu, ale także nasion. Natchnienie dla twórców dekoracji stanowiła też bogata symbolika niektórych roślin. Najczęściej pojawiały się motywy kwiatu lilii, irysa, kasztanowca, róży, słonecznika, nasturcji lub maku. Artyści najchętniej stosowali w swoich pracach kompozycję pionową, inaczej mówiąc wertykalnąWertykalizmwertykalną – do tego założenia idealnie pozowały smukłe, wysokie łodygi słoneczników lub lilii. Czerpano bardzo wiele z dekoracyjnej sztuki japońskiej, szkicowano egzotyczne rośliny i przenoszono na grunt malarstwa, rzeźby, rzemiosła artystycznego. W Polsce hołdowano rodzinnym, występującym w naszym kraju odmianom kwiatów, rzadziej sięgano do egzotyki i fauny dalekowschodniej. Rewelacyjnym przykładem fascynacji naturą jest Zielnik Stanisława Wyspiańskiego, w którym artysta gromadził rysunkowe kopie roślin z jego najbliższego otoczenia. Zebrane motywy służyły jako inspiracja do wykonywania malarskich lub rzeźbiarskich zdobień.
R1hVGvFkUbqWZ1
R8sl6GFnbhgKf1
Motywy zwierzęce w sztuce secesyjnej
Charakterystycznym elementem stylu secesyjnego jest linia – falista, esowata, kapryśna, asymetryczna. Artyści poszukiwali inspiracji nie tylko w świecie roślin, równie chętnie sięgali po motywy zwierzęce. Efekty ich poszukiwań twórczych pojawiły się we wszystkich dziedzinach sztuki – w malarstwie, grafice, rzeźbie, a nawet w architekturze oraz w formie przedmiotów codziennego użytku. Fasady budynków, witraże, meble, lampy, ceramika, a nawet biżuteria były zdobione ornamentami stylizowanymi na motyle, ważki, motyle, pawie, w których artyści widzieli walory barwne, zachwycały ich możliwości dekoracyjne zwierzęcych kształtów oraz ich symbolika. Walory dekoracyjne pawi wykorzystał James Whistler we wnętrzu zaprojektowanej przez siebie Pawiej Sali oraz Alexander Fisher w projekcie kinkietu.
R1LaOn1pNWFER
R1SRcs2d4zCDy
Szczególnie chętnie sięgano po motyw ważki, w którym widziano secesyjny ideał. Poza delikatnością owada i urokiem opalizowanych skrzydeł, ważka zwracała uwagę swoim krótkim życiem, w czym doszukiwano się symboliki ulotności życia. Często pojawiała się jako motyw w witrażowych lampach Louisa Tiffany’ego. Ważkę zamieścił na swoim obrazie Dziwny ogród także Józef Mehoffer
RYMc6BtklEWpO
RlGQxdAASunJM
Architektura korzystała z motywów zwierzęcych w dekoracjach fasady. Zazwyczaj były to węże, jaszczurki, a nawet fantastyczne stwory. Na budynku Pawilonu Secesji w Wiedniu została zamieszczona jaszczurka, która swoim falisto‑podłużnym kształtem nawiązuje do cech stylu.
RmuFP4QsfvVdA
Zadania
R1EnIhUkICUqA
Ćwiczenie 1
R1I1zbKxsvIXh
Ćwiczenie 2
RryD5bxCFol8Z
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Ornament Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy Wzornictwo Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy Wertykalizm Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy
Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Ornament Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy Wzornictwo Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy Wertykalizm Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, 2. sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku, 3. motyw zdobniczy
Przyporządkuj definicje do podanych określeń.
motyw zdobniczy, dążenie do podkreślania w kompozycji pracy linii pionowych, sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku
Ornament
Wzornictwo
Wertykalizm
RcNqrwtTnEM2U
R1K9vm3LTLe8C
Ćwiczenie 4
R1XiwkdppG2lj
R13Z6El9lhgiG
Ćwiczenie 5
Rg63pfTRdJNj6
Ćwiczenie 6
RitFvZuFJgteX
Ćwiczenie 7
Polecenie 1
Zapoznałeś się z twórczością ważnych postaci nurtu secesji. Wśród Polaków bardzo ważne miejsce w historii wczesnego modernizmu zajmuje Stanisław Wyspiański, który wiele inspiracji czerpał z natury. Kopiując ołówkiem lub pastelami otaczające go rośliny, tworzył Zielnik, rodzaj szkicownika z motywami roślinnymi.
Podejmij próbę stworzenia własnego ornamentu z motywami ze świata przyrody dowolną techniką na kartce formatu A4 lub za pomocą programu miniPaint, bazując na zbiorach Wyspiańskiego i własnych obserwacjach natury.
R1WeXxTCzczJ71
m09af757292f447d8_0000000000211
Słownik pojęć
Detal
Detal
Drobny element pełniący funkcję architektoniczną lub dekoracyjną.
Ornament
Ornament
Motyw zdobniczy, szczególnie rozwijany w stylu secesji. Projektując go czerpano inspirację z przyrody: ze świata zwierząt i roślin.
Wertykalizm
Wertykalizm
Charakterystyczna zasada kompozycyjna dzieła sztuki polegająca na jego rozbudowaniu wzwyż lub na szczególnym podkreśleniu jego linii pionowych.
Wzornictwo
Wzornictwo
Dział przemysłu zajmujący się projektowaniem wzorów dla produkcji masowej, np. projektowaniem mebli, lamp, tapet, obiektów użytku codziennego.
Źródło:
https://encyklopedia.pwn.pl/
Galeria dzieł sztuki
RqueWcIaP92vA1
R1hVGvFkUbqWZ1
R1NLw8QZDdenm1
R1AP4j6yS2cIt1
RuW2A8jYqPooy1
R1LaOn1pNWFER
R1SRcs2d4zCDy
RYMc6BtklEWpO
RlGQxdAASunJM
RmuFP4QsfvVdA
Bibliografia
Gabriele Fahr‑Becker, Secesja: album, Konemann, Konigswinter 2004.
Jan Tomkowski, Secesja, Instytut Badań Literackich PAN: Fundacja Akademia Humanistyczna, Warszawa 2008.
Karin Sagner, Secesja, Świat Książki, Warszawa 2007.
Stephan Tschudi Madsen, Art nouveau, Wydawnictwa Artystyczne i filmowe, Warszawa 1977.