Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
R14OSJ5KsCBo3
Wskaż zdanie fałszywe. Możliwe odpowiedzi: 1. Postawy wynikają ze światopoglądu., 2. Światopogląd może mieć związek z przynależnością do określonej zbiorowości., 3. Spory religijne mają charakter konfliktów światopoglądowych., 4. Spory światopoglądowe zawsze prowadzą do wybuchu przemocy.
1
Ćwiczenie 2
R1W06sE5FQZG3
Spośród poniższych informacji zaznacz te, z którymi wiążą się bezpośrednio spory światopoglądowe. Możliwe odpowiedzi: 1. „Zarodek nadliczbowy to jest istota ludzka, której przyznaje się wyłącznie warunkowe prawo do istnienia. Te zarodki będą rozmrożone i wykorzystane w procesie zapłodnienia in vitro pod warunkiem, że nie udadzą się wcześniejsze zabiegi. Otóż fundamentalną zasadą cywilizacji zachodu, do której należymy, jest stwierdzenie, które wyrażę językiem Immanuela Kanta – filozofa, który, myślę że łączy różne strony tej sali. Stwierdzenie, że istota ludzka nigdy nie może być traktowana jako środek, a zawsze ma być traktowana jako cel. Projekt rządowy traktuje istotę ludzką jako środek, jako narzędzie. Jest to sprzeczne z fundamentami naszej cywilizacji”..

Źródło: Fragment wystąpienia Jarosława Gowina w czasie debat sejmowych z okresu kwiecień–maj 2015 roku, sejm.gov.pl [dostęp: 22.08.2021]., 2. Na koniec maja 2020 r. deficyt budżetu państwa wyniósł 25,9 mld zł – podało Ministerstwo Finansów w komunikacie o szacunkowym wykonaniu budżetu państwa w okresie styczeń – maj 2020 r. Dochody podatkowe w tym okresie spadły o 14,2 mld zł. Ostre tąpnięcie wpływów dotknęło VAT, PIT i CIT.

Źródło: PAP, Ostre tąpnięcie w podatkach. Są najnowsze dane dot. budżetu Polski, businessinsider.com.pl [dostęp: 27.07.2020]., 3. W niektórych krajach UE zarejestrowane związki partnerskie traktuje się jako równoważne małżeństwu lub porównywalne z nim.
Wszystkie kraje zezwalające na małżeństwa osób tej samej płci zwykle uznają również zarejestrowane związki partnerskie zawarte przez osoby tej samej płci w innych krajach. W krajach, które nie dopuszczają małżeństw między osobami tej samej płci, ale które wprowadziły jakąś postać formalnego związku partnerskiego, małżeństwo między osobami tej samej płci zawarte za granicą zapewnia zwykle takie same prawa, jak zarejestrowany związek partnerski
.

Źródło: Zarejestrowane związki partnerskie, europa.eu [dostęp: 27.07.2020]., 4. Proces kreowania gwiazd k-popu wielokrotnie znalazł się pod pręgierzem zachodniej prasy, pojawiały się również zarzuty, że jest to nowoczesna forma niewolnictwa. Tak, to prawda, że wytwórnie k-popu rekrutują kiełkujące dziecięce talenty i wiążą je żelaznymi kontraktami, które obowiązują nawet przez trzynaście lat. Trzeba jednak zrozumieć, że Korea nie miała innego sposobu stworzenia swojej branży pop.

Źródło: mko, W Korei nie ma wzorca „złego chłopca". Gwiazdy k-pop mogą być sexy na scenie, poza nią muszą być niewinne, kultura.gazeta.pl [dostęp: 27.07.2020]., 5. Eutanazja to pojęcie wieloznaczne, termin kontrowersyjny odnoszący się do pozbawienia życia osoby nieuleczalnie chorej i cierpiącej, na jej własne życzenie lub życzenie rodziny. Eutanazja »na życzenie« dostępna jest wyłącznie w niektórych krajach. W Polsce eutanazja uznawana jest za formę zabójstwa i karana jest jak zabójstwo.

Źródło: Natalia Kovacs, Czy eutanazja to dobra śmierć? Co warto wiedzieć?, zdrowie.radiozet.pl [dostęp: 27.07.2020].
21
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.

1
Christopher Lasch Bunt elit

Co się tyczy twierdzenia, jakoby rewolucja informacyjna miała podnieść ogólny poziom inteligencji w społeczeństwie, to nie jest dla nikogo sekretem, że ludzie wiedzą dziś mniej o sprawach publicznych niż niegdyś. Miliony Amerykanów nie mają pojęcia, jakie prawa daje im Bill of Rights, czym zajmuje się Kongres, co Konstytucja mówi o uprawnieniach prezydenta, skąd się wziął system partyjny i jak on działa. Niedawne badania wykazały, że większość społeczeństwa sądzi, że Izraelczycy są Arabami. Zamiast winić szkoły za tę przygnębiającą ignorancję w sprawach publicznych, jak to się zwykle czyni, powinniśmy poszukać pełniejszej odpowiedzi gdzie indziej, pamiętając o tym, że ludzie łatwo chłoną wiedzę, którą są w stanie wykorzystać. A ponieważ szerokie rzesze Amerykanów już nie biorą udziału w debatach na tematy ogólnonarodowe, nie mają też powodu, by zdobywać wiedzę o sprawach publicznych. (…)

Parady z pochodniami, masowe wiece i iście gladiatorskie zmagania mówców czyniły z XIX‑wiecznej polityki przedmiot masowego zainteresowania, na usługach którego dziennikarstwo było niejako przedłużeniem miejskich zebrań. Dziewiętnastowieczna prasa tworzyła publiczne forum, gdzie na gorąco dyskutowano o różnych sprawach. Gazety nie tylko relacjonowały polityczne spory, ale same brały w nich udział i wciągały w nie czytelników.

cytat3 Źródło: Christopher Lasch, Bunt elit, tłum. Dobrosław Rodziewicz, Kraków 1997, s. 160–161.
R12q3jjKzwlfM
Wyjaśnij związek, jaki autor tekstu dostrzega między poziomem edukacji obywatelskiej a konfliktami politycznymi. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.

1
Alasdair MacIntyre Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności

Najbardziej uderzającą cechą współczesnych wypowiedzi moralnych jest to, że przytłaczająca ich większość stanowi sposobność do wyrażania niezgody na coś, zaś najbardziej widoczną cechą debat, w których owe niezgodności uzyskują swój wyraz, jest z kolei to, że mają niekończący się charakter. Nie chodzi mi tylko o to, że debaty te ciągną się w nieskończoność – chociaż rzeczywiście tak właśnie jest – ale o to, że najprawdopodobniej one po prostu nie mają żadnego racjonalnego sposobu dochodzenia do moralnej zgody. (…)

Od naszych wzajemnie sprzecznych wniosków możemy odwoływać się do naszych wzajemnie niezgodnych przesłanek, ale gdy dochodzimy do samych przesłanek, nasz spór ustaje i wówczas przytaczanie jednej przesłanki przeciwko drugiej przeradza się w pozadyskusyjne forsowanie jednego twierdzenia przeciwko drugiemu. Być może właśnie stąd wywodzi się ów z lekka histeryczny ton wielu naszych sporów moralnych.

cytat4 Źródło: Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tłum. Adam Chmielewski, Warszawa 1996, s. 32–33.
RVPeIT4G8Qw7K
Na podstawie tekstu wskaż czynnik, którego brak jest, zdaniem Alasdaira MacIntyre’a, przyczyną niekończących się sporów moralnych. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.

1
Stanisław Filipowicz O demokracji bez złudzeń i sentymentów

Sofiści głosili pochwałę rozumu, ale docenili też wagę namiętności. Demokrację traktowali jako ustrój, w którym faktem jest konflikt wartości. Ludzie ulegają presji namiętności, to ona stanowi główną sprężynę ich działania. Dążenie do osiągnięcia celów, ku którym zmierzają, wymaga wszakże wielkiej przemyślności. Pragnienia mogą być szalone, sposób działania musi jednak brać w rachubę wszelkie rzeczywiste konieczności. (…) By te pragnienia realizować, [ludzie – dop. red.] muszą wszakże uszanować nakazy rozumu. Zwycięstwa w demokracji są zwycięstwami większości. Trzeba więc skutecznie perswadować, trzeba mówić ładnie i mądrze, zdobywać poparcie za pomocą argumentów. Nawet przemoc – przypomnijmy Trazymacha – musi posłużyć się woalem sprawiedliwości. Dzień powszedni demokracji to gra o władzę, gra o wpływy. Potrzebne są tu wyrafinowanie i przebiegłość. Demokracji nie można traktować jako koncertu namiętności. Może być konkursem kłamstwa, cynizmu, obłudy – temu sofiści nie zaprzeczali. Kłamstwo i obłuda są jednak sztuką.

cytat5 Źródło: Stanisław Filipowicz, O demokracji bez złudzeń i sentymentów, Warszawa 1992, s. 14–15.
R9rjExQT5Io6F
Wyjaśnij, w jaki sposób demokracja może łagodzić konflikty między różnymi grupami społecznymi. (Uzupełnij).

Materiał źródłowy do ćwiczeń 6–7.

Źródło I

1
John Gray Dwie twarze liberalizmu

Filozofia moralna od zarania była walką mającą na celu wyegzorcyzmowanie konfliktu z życia etycznego. To samo można powiedzieć o myśli politycznej. Europejska filozofia polityczna została głęboko naznaczona niechęcią do konfliktu, który ukształtował grecką etykę. W mieście, tak jak i w duszy, ideałem była harmonia. Większość myślicieli liberalnych przejęła sokratejską, chrześcijańską i oświeceniową wiarę w harmonię wartości. Ideał harmonii nie jest jednak najlepszym punktem wyjścia do myślenia o etyce albo o władzy. Lepiej zacząć od zrozumienia, czemu konflikt – zarówno w mieście, jak i w duszy – jest nieunikniony. (…)

Dociekania etyczne nie prowadzą do wyłonienia jednego sposobu życia czy systemu wartości, który miałby obowiązywać wszystkich ludzi – czy choćby tylko jednego człowieka. W zamian za to pokazują one, że ludzie mają powody, by żyć na różne sposoby. Odmienne sposoby życia ucieleśniają nie dające się ze sobą pogodzić aspekty ludzkiego dobra. Podobnie może się dziać w życiu jednostkowym. Jednak żadne życie nie może w pełni ze sobą pogodzić rywalizujących wartości należących do ludzkiego dobra.

cytat6 Źródło: John Gray, Dwie twarze liberalizmu, tłum. Piotr Rymarczyk, Warszawa 2001, s. 12–13.

Źródło II

1
James Madison Federalista nr 10

Ukryte przyczyny powstawania frakcji zasiane zostały głęboko w naturze człowieka i dostrzegamy, iż działają one z różną energią, w proporcji do różnych okoliczności życia społeczeństwa cywilizowanego. Namiętne przywiązanie do rozmaitych poglądów dotyczących religii, rządu i wielu innych spraw, zarówno teoretycznych, jak praktycznych, przywiązanie do rozmaitych przywódców zacięcie walczących o dominację i władzę albo do innych osób, których losy skupiły na sobie ludzką uwagę, podzieliły rodzaj ludzki na partie, wznieciły wzajemne nieprzyjaźnie i uczyniły go bardziej skłonnym do wzajemnych udręczeń i uciemiężeń niż do współpracy dla wspólnego dobra. Tak silna jest ludzka skłonność do ulegania wzajemnej wrogości, iż tam gdzie nie ma po temu istotnej okazji, najbardziej nawet błahe czy iluzoryczne różnice wystarczają do rozniecenia wrogich namiętności i do wywołania najgwałtowniejszych konfliktów.

cytat7 Źródło: James Madison, Federalista nr 10, [w:] Historia idei politycznych. Wybór tekstów, t. 2, Warszawa 1999, s. 178.

Źródło III

1
Niccolo Machiavelli Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza

W każdej republice istnieją bowiem dwa stronnictwa – ludu i możnych; z niezgody między tymi dwoma stronnictwami rodzą się wszelkie prawa zabezpieczające wolność – o czym z łatwością możemy się przekonać na przykładzie Rzymu. I tak od Tarkwiniuszy po Grakchów, to znaczy przez ponad trzysta lat, wybuchające w Rzymie rozruchy rzadko powodowały wygnanie obywateli, a jeszcze rzadziej kończyły się rozlewem krwi. (…) W żaden też sposób nie możemy uznać za źle rządzoną republikę, której dzieje obfitują w tak liczne przykłady cnót obywatelskich; bowiem przykłady takie są owocem właściwego wychowania, które to wychowanie wypływa z dobrych praw; prawa te zaś rodzą się z owych zaburzeń, które wielu nierozważnie potępia.

cytat8 Źródło: Niccolo Machiavelli, Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, [w:] Historia idei politycznych. Wybór tekstów, t. 1, Warszawa 2000, s. 221.
31
Ćwiczenie 6
R1YGWXqFi3WXL
Wymień trzy powody konfliktów społecznych, które zostały wskazane przez autorów w tekstach źródłowych. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7
R1GIFIehzESof
Wyjaśnij relację między konfliktami społecznymi a cnotami obywatelskimi, o których pisze Niccolo Machiavelli. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

1
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności

Art. 20. 1. Przeniesienie do organizmu biorczyni zarodków powstałych z komórek rozrodczych pobranych w celu dawstwa partnerskiego albo dawstwa innego niż partnerskie oraz zarodków przekazanych w celu dawstwa zarodka może nastąpić, jeżeli:

1) w przypadku dawstwa partnerskiego zgodę na przeniesienie wyrazili, w formie pisemnej, biorczyni oraz dawca komórek rozrodczych;

2) w przypadku dawstwa innego niż partnerskie zgodę na przeniesienie wyrazili, w formie pisemnej, biorczyni oraz jej mąż albo mężczyzna, z którym biorczyni pozostaje we wspólnym pożyciu, złożył oświadczenie zgodnie z art. 75 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 2086 i 2089);

3) dawcy zarodka wyrazili, w formie pisemnej, zgodę na jego przekazanie;

4) brak jest przeciwwskazań medycznych do przeniesienia zarodka do organizmu biorczyni.

cw Źródło: Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 20.08.2021 r.].
R1AG0CwwnLWJY
Rozstrzygnij problem ojcostwa dziecka urodzonego w wyniku zastosowania opisanej procedury zapłodnienia komórkami pochodzącymi od mężczyzny niebędącego ani partnerem, ani mężem kobiety poddającej się procedurze sztucznego zapłodnienia. (Uzupełnij).