Sprawdź się
Wypisz pięć różnic między Dziadami Adama Mickiewicza a Lawą Tadeusza Konwickiego.
Spójrz na kadr przedstawiający Konrada wygłaszającego monolog skierowany do Boga. Zinterpretuj ujęcie: zdecyduj, które z określeń w ramkach są prawdziwe.
Spójrz na kadry filmów dokumentalnych, których fragmenty wplecione zostały w Wielką Improwizację w filmie Konwickiego. Napisz, do jakich wydarzeń się odnoszą.
Zapoznaj się z treścią kadrów z filmów dokumentalnych, których fragmenty wplecione zostały w Wielką Improwizację w filmie Konwickiego. Napisz, do jakich wydarzeń się odnoszą.
Przeczytaj, czym jest montaż skojarzeniowy, a następnie oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Kino bez tajemnicMontaż skojarzeniowy – umożliwia budowanie znaczeń abstrakcyjnych – na przykład przez łączenie ujęć o charakterze analogicznym, dążące do uwypuklenia cechy łączącej przedstawione rzeczy. Wyobraźmy sobie sekwencję, w której jedno ujęcie będzie pokazywało pojedynek bokserski, a kolejne – walkę kogutów. Na podstawie takiego zestawienia widz będzie miał prawo sformułować wniosek, który mógłby brzmieć na przykład tak: „w świecie ludzi można spotkać zachowania podobne do tych, które właściwe są zwierzętom”. Przykład jest ten typowy dla montażu skojarzeniowego (nazywanego także intelektualnym), w którym dramaturgiczne ukierunkowanie narracji zostaje porzucone na rzecz pojęć uzyskiwanych przez zestawienie obrazów.
Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
Konwicki wprowadza fragmenty filmów dokumentalnych, by uatrakcyjnić film. | □ | □ |
Fragmenty filmów dokumentalnych odnoszą się do tragicznych wydarzeń z historii Polski. | □ | □ |
Fragmenty filmów dokumentalnych mają być kojarzone z cierpieniem narodu polskiego, o którym pisał Mickiewicz. | □ | □ |
Konwicki chce pokazać wyłącznie cierpienie jednostek w XX w. | □ | □ |
Konwicki pyta o sens cierpienia narodu polskiego. | □ | □ |
Konwicki chce wyeksponować historię miłosną, która rozpoczyna się wraz z monologiem Konrada i trwa przez całą wojnę. | □ | □ |
Filmowy Konrad zarzuca Bogu nieczułość na cierpienia Polaków. | □ | □ |
Konwicki nadaje Wielkiej Improwizacji wymiar uniwersalny. | □ | □ |
Konwicki docenia twórczość romantyczną jako źródło inspiracji. | □ | □ |
Przeczytaj fragmenty Wielkiej Improwizacji i zaznacz w tekście te zdania i słowa, które najtrafniej odnoszą się do obrazów pustego nieba, które widzimy podczas wygłaszania monologu przez filmowego Konrada.
„Bo jestem nieśmiertelny! i w stworzenia kole
Są inni nieśmiertelni; — wyższych nie spotkałem —
Najwyższy na niebiosach! — Ciebie tu szukałem,
Ja najwyższy z czujących na ziemnym padole.
Nie spotkałem Cię dotąd — żeś Ty jest, zgaduję;
Niech Cię spotkam i niechaj Twą wyższość uczuję —
Ja chcę władzy, daj mi ją, lub wskaż do niej drogę!
O prorokach, dusz władcach, że byli, słyszałem,
I wierzę; lecz co oni mogli, to ja mogę,
Ja chcę mieć władzę, jaką Ty posiadasz,
Ja chcę duszami władać, jak Ty nimi władasz.
Długie milczenie
z ironią
Milczysz, milczysz! wiem teraz, jam Cię teraz zbadał,
Zrozumiałem, coś Ty jest i jakeś Ty władał. —
Kłamca, kto Ciebie nazywał miłością,
Ty jesteś tylko mądrością.
[…]
Teraz — dobrze — tak. Jeszcze raz Ciebie wyzywam,
Jeszcze po przyjacielsku duszę Ci odkrywam.
Milczysz, — wszakżeś z Szatanem walczył osobiście?
Wyzywam Cię uroczyście.
Nie gardź mną, ja nie jeden, choć sam tu wzniesiony.
[…]
Milczysz! — Jam Ci do głębi serce me otworzył,
Zaklinam, daj mi władzę: — jedna część jej licha,
Część tego, co na ziemi osiągnęła pycha,
Z tą jedną cząstką ileż ja bym szczęścia stworzył!
Milczysz! — nie dasz dla serca, dajże dla rozumu. —
Widzisz, żem pierwszy z ludzi i z aniołów tłumu,
Że Cię znam lepiej niźli Twoje archanioły,
Wart, żebyś ze mną władzą dzielił się na poły —
Jeślim nie zgadł, odpowiedz — milczysz! ja nie kłamię.
Milczysz i ufasz, że masz silne ramię —
Wiedz, że uczucie spali, czego myśl nie złamie —
Widzisz to moje ognisko: — uczucie,
Zbieram je, ściskam, by mocniej pałało,
Wbijam w żelazne woli mej okucie,
Jak nabój w burzące działo.
[…]
Odezwij się, — bo strzelę przeciw Twej naturze”
Źródło: Adam Mickiewicz, Dziady, Część III, Warszawa 1974.
Przeczytaj tekst Leszka Kołakowskiego określający, czym jest teodycea. Następnie sformułuj jedno pytanie, które Konrad, a za nim Tadeusz Konwicki, zadaje Bogu w Wielkiej Improwizacji.
Kapłan i Błazen (Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia)Kwestia teodycei należy do teologicznego dziedzictwa współczesnego myślenia. W zmodernizowanej wersji jest to kwestia racjonalności historii, a więc pytanie, czy nieszczęścia i cierpienia jednostek mogą znaleźć sens i usprawiedliwienie w relacjach powszechnych, na których wspiera się tok dziejów. Jakoż pouczają nas teodycee tradycyjne, że w nędzy potępionych błyszczy nieomylna sprawiedliwość boża, a w nieszczęściach ludzkich jawi się chwała najwyższej dobroci. […] Problem teodycei w zmodernizowanej wersji to problem „rozumu” historycznego, a więc problem wynalezienia takiej umysłowej organizacji świata, w której znane nam lub przez nas doświadczane zło odkrywa swój „sens” i wartość, uwikłane w mądre plany historii. […] Teodycea jest metodą przeobrażania faktów w wartości, to znaczy metodą, dzięki której fakt nie tylko jest tym, czym się jawi empirycznej wyobraźni, ale ponadto składnikiem teleologicznie związanego ładu, który wszystkim swoim cząstkom nadaje sens szczególny. Dostrzeganie w faktach wartości jest ponad wątpliwość spadkiem myślenia magicznego, […] zakładającego wiarę w taką uświęcającą lub hańbiącą moc pewnych wydarzeń, która nie ma związku z ich empirycznie danymi cechami, ale z ich właściwościami niewidzialnymi. Jakoż przekonanie, że nasze cierpienia faktycznie dzisiejsze muszą mieć swój odpowiednik w pewnych dobrach przyszłych, jakie nam lub innym przypadną w udziale, zakłada wiarę w pewne cechy niewidzialne i utajone przykrych dla nas wydarzeń […]. Teodycea jest więc częścią współczesnej filozofii: może się nazywać metafizyką wartości lub może się nazywać rozważaniem o miejscu człowieka w kosmosie, może się także nazywać dyskusją o postępie historycznym.
Przeczytaj jeszcze raz swoją odpowiedź z ćwiczenia 2. W poniższej podpowiedzi sprawdź, czy jest ona poprawna. Na podstawie wniosków ze wszystkich wykonanych ćwiczeń sformułuj odpowiedź na pytanie, w jaki sposób Konwicki czyta Mickiewicza.