Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
RIrPGKW5lRR8W1
Ćwiczenie 1
Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań. Wespazjan Kochowski, stylizując / parafrazując swoje utwory na wzór psalmów, użył wersetów / wersów. W zbiorze zatytułowanym Psalmodia polska/ Psałterz Dawidów odniósł się do zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem / pod Grunwaldem – był świadkiem tej bitwy. W Psalmie XXXIII wykazał, że jest podobny do biblijnego proroka / władcy, a dowód wybrania przez Boga postrzegał w nękającej go chorobie / biedzie.
RPswhc83xJZsg1
Ćwiczenie 2
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

Teksty do ćwiczeń: 3‑10

Krzysztof Kamil Baczyński Psalm 1. O pragnieniu

Ściągnij, Panie mój, żądzę, co mi oczy mruży,
choć je rozpala ciemno i ogniem jak gdyby
nalewa. Cóż mi po niej, kiedym w niej nie żywy,
ale jakby z papieru rozżarzone róże?

Ściągnij, Panie mój, żądzę, która, kiedy konie
lotem obłoki krają jak mleczność odwieczną,
jest we mnie jak wołanie w grobie – niedorzeczną
jak czarny krzyż, jak kamień i jak ciemny płomień.

Ściągnij, Panie mój, usta, co są poza moim
wołaniem, a wołają obcym niepokojem,
bo kiedy razem z ziemią pługi trupy krają,
jeszcze ze mnie te usta o krzywdzie wołają. 

Ściągnij, Panie mój, ręce, co się niebu wznoszą
i jeszcze lotu krzyczą, jeszcze mścić się proszą,
bo kiedy po ciemności błądząc – trupom bluźnią,
jakże mnie, com zrozumiał, zemstę mieć – na próżno?

grudzień 41 r.

bacz Źródło: Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 1. O pragnieniu, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Święch, Wrocław 1989, s. 74–75.
Krzysztof Kamil Baczyński Psalm 3. O łasce

J. AndrzejewskiemuJ. AndrzejewskiJ. Andrzejewskiemu

Cóż mi, Panie, żem lepszy od cieni? W ich tłumie
ognia Twoich objawień rozróżnić nie umiem
od cieni, które we mnie i wśród których błądząc
jestem sercem ciemności i ciemności żądzą.

Kiedy przeze mnie wołasz, jakże ja ostaję,
kiedym jest sam dla siebie obiecanym krajem?
I cóż mi, żem szkatuła, w której nic już więcej
ponad głos w niej zamknięty i złoto uświęceń?

Ja nie okrętem Tobie, bo gdzie by mi unieść
Twój czas nienazywany, Twoje sny – zrozumieć.

Ja sam we śnie płaczący, skuty małym strachem,
przybity niebem znaków jak zwalonym dachem.
Ja sam w tym śnie rzucając ramionami w ciszę,
sam swoich dni nie umiem, swych ramion – nie słyszę.

Przywróć mi, Panie, siłę zamyśleń skupionych,
gdzie mimo trwóg świadomość – ręce są jak dzwony
poważne, morzem brzmiące, a światem serdeczne,
co choć w nim, to ponad nim blaskiem – ostateczne.

dn. 20 XII 41 r.

1 Źródło: Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 3. O łasce, [w:] Wybór poezji, oprac. J. Święch, Wrocław 1989, s. 76–77.
Wisława Szymborska Psalm

O, jakże są nieszczelne granice ludzkich państw!
Ile to chmur nad nimi bezkarnie przepływa,
ile piasków pustynnych przesypuje się z kraju do kraju,
ile górskich kamyków stacza się w cudze włości
w wyzywających podskokach!

Czy muszę tu wymieniać ptaka za ptakiem jak leci,
albo jak właśnie przysiada na opuszczonym szlabanie?
Niechby to nawet był wróbel – a już ma ogon ościenny,
choć dzióbek jeszcze tutejszy. W dodatku ależ się wierci!

Z nieprzeliczonych owadów poprzestanę na mrówce,
która pomiędzy lewym a prawym butem strażnika
na pytanie: skąd dokąd – nie poczuwa się do odpowiedzi.

Och, zobaczyć dokładnie cały ten nieład naraz,
na wszystkich kontynentach!
Bo czy to nie ligusterligusterliguster z przeciwnego brzegu
przemyca poprzez rzekę stutysięczny listek?
Bo kto, jeśli nie mątwamątwamątwa zuchwale długoramienna,
narusza świętą strefę wód terytorialnych?

Czy można w ogóle mówić o jakim takim porządku,
jeżeli nawet gwiazd nie da się porozsuwać,
żeby było wiadomo, która komu świeci?

I jeszcze to naganne rozpościeranie się mgły!
I pylenie się stepu na całej przestrzeni,
jak gdyby nie był wcale w pół przecięty!

rozleganie się głosów na usłużnych falach powietrza: przywoływawczych pisków i znaczących bulgotówrozleganie sie [...] bulgotówrozleganie się głosów na usłużnych falach powietrza: przywoływawczych pisków i znaczących bulgotów!

Tylko co ludzkie potrafi być prawdziwie obce.
Reszta to lasy mieszane, krecia robota i wiatr.

wis Źródło: Wisława Szymborska, Psalm, [w:] tejże, Wiersze wybrane, Kraków 2001, s. 203–204.
Tadeusz Nowak Psalm miłosny

Jestem przy tobie Koń za rzeką wzdycha
siano się sypie z sianokosów jutrznijutrzniajutrzni
i sad niebiosom zamiast ptasiej żółci
podaje jabłko na porannej włóczni

Jestem przy tobie Kain przy Kainie
jako że Abel zabit jest i spalon
Na szyi twojej i na mojej szyi
jego popioły oprawne w medalion

Jestem przy tobie ostrze obok ostrza
pomiędzy nami nasz los piórko trawy
Reszta: świat niebo jak lalka najprostsza
będzie oddana starcom do zabawy

tad Źródło: Tadeusz Nowak, Psalm miłosny, [w:] tegoż, Psalmy na użytek domowy, Kraków 1959, s. 48.
J. Andrzejewski
liguster
mątwa
rozleganie sie [...] bulgotów
jutrznia
R1KmnbyI4jWd21
Ćwiczenie 3
Który z utworów nie zawiera wyraźnych odniesień do Biblii lub religii chrześcijańskiej?
Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Wisława Szymborska, Psalm, 2. Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 1. O pragnieniu, 3. Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 3. O łasce, 4. Tadeusz Nowak, Psalm miłosny, 5. Żaden z tekstów nie zawiera wyraźnych odniesień do Biblii lub religii chrześcijańskiej., 6. Wszystkie utwory zawierają wyraźne odniesienia do Biblii lub religii chrześcijańskiej.
R13xB5KOWWxBu1
Ćwiczenie 4
Które z utworów mają jedną z głównych cech modlitwy, czyli zwrot do Boga?
Wskaż poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 1. O pragnieniu, 2. Krzysztof Kamil Baczyński, Psalm 3. O łasce, 3. Wisława Szymborska, Psalm, 4. Tadeusz Nowak, Psalm miłosny, 5. Żaden z tekstów nie zawiera zwrotów do Boga., 6. Wszystkie utwory zawierają zwroty do Boga.
11
Ćwiczenie 5

Do której odmiany psalmów zaliczysz oba wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego? Odpowiedź uzasadnij, posługując się cytatem.

R1cprk0YSpCa0
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Opisz świat, który został przedstawiony w obu wierszach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

R1TiAz367oZOY
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 7

Dokonaj analizy języka Psalmu miłosnego Tadeusza Nowaka, uwzględniając zabiegi językowe uzasadniające tytuł wiersza.

RgiGiqf95bdEi
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

W tekście głównym lekcji wspomniano o trzech głównych osiach tematycznych, obecnych w biblijnych psalmach. Wykaż, że Tadeusz Nowak w Psalmie miłosnym nawiązał do jednej z nich.

R1KSgratpLsCz
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9

Napisz liczący co najmniej 120 słów tekst, w którym wyjaśnisz, czy tytuł utworu Wisławy Szymborskiej odpowiednio określa przynależność gatunkową tego wiersza.

RYH8stCmBjQU3
(Uzupełnij).
Praca domowa

Czy to rzeczywiście psalm? Wybierz jeden z podanych utworów Tadeusza Nowaka i napisz pracę liczącą co najmniej 250 słów, w której zinterpretujesz wiersz, wskazując m.in. na jego związek z biblijnymi psalmami.

Tadeusz Nowak Psalm codzienny

Człowiek siedzi przy stole
z głową wspartą na rękach
W głowie człowieka dom
kwaterka wódki śledź
w głowie człowieka żona
kwaterka wódki śledź
w głowie człowieka dzieci
kwaterka wódki śledź

Obok człowieka leży
związany drutem anioł
szkielecik śledzia szkło
obok człowieka leży
ukrzyżowany Bóg
szkielecik śledzia szkło
obok człowieka leży
trzydzieści groszy reszty
szkielecik śledzia szkło

Człowiek siedzi przy stole
szkielecik śledzia szkło

zd Źródło: Tadeusz Nowak, Psalm codzienny, [w:] tegoż, Wiersze wybrane, Warszawa 1978, s. 284.
Tadeusz Nowak Psalm o chlebie

Mówię do chleba bracieMówię do chleba bracieMówię do chleba bracie
do okruszyny siostro
mówię do chleba ojcze
do okruszyny matko

Rzucam za siebie ziele
na rzekę rzucam siemię
na las sokole pióro
Na chlebie kładę dłoń

Mówię do chleba mówię
na jawie i przez sen
Mówię do chleba ojcze
mówię do chleba matko

A ty do niego z nożem
a ty do niego z kosą
Z tchawicy dech uchodzi
z tętnicy tryska krew

A ty w niego motyką
i szablą w białe czoło
pszenny rycerzu bracie
żytnia kapłanko siostro

A ty w niego kamieniem
buławą w same usta
marszałku polny ojcze
matko żniwna królowo

Zjadam cię zjadam ojcze
łamię twe ciało matko
w twe plecy wbijam nóż
niewinna siostro bracie

zd2 Źródło: Tadeusz Nowak, Psalm o chlebie, [w:] tegoż, Nowe psalmy, Warszawa 1978, s. 44–45.
Mówię do chleba bracie