Sprawdź się
Na podstawie fragmentu tekstu Marii Eustachiewicz zaznacz w tabeli P, jeśli twierdzenie jest prawdziwe lub F - jeśli fałszywe.
Twierdzenie | P | F |
W psalmie stosuje się monolog | □ | □ |
Podmiot liryczny psalmu uwikłany jest w relacje: Ja-Ty, człowiek-Bóg, człowiek-ludzie, naród | □ | □ |
Wyróżnia się dwie osi tematyczne psalmu: stosunek człowieka do Boga i stosunek Boga do człowieka | □ | □ |
W psalmie opisane są wyłącznie sytuacje z udziałem podmiotu lirycznego | □ | □ |
Teksty do ćwiczeń: 3‑10
Psalm 1. O pragnieniuŚciągnij, Panie mój, żądzę, co mi oczy mruży,
choć je rozpala ciemno i ogniem jak gdyby
nalewa. Cóż mi po niej, kiedym w niej nie żywy,
ale jakby z papieru rozżarzone róże?Ściągnij, Panie mój, żądzę, która, kiedy konie
lotem obłoki krają jak mleczność odwieczną,
jest we mnie jak wołanie w grobie – niedorzeczną
jak czarny krzyż, jak kamień i jak ciemny płomień.Ściągnij, Panie mój, usta, co są poza moim
wołaniem, a wołają obcym niepokojem,
bo kiedy razem z ziemią pługi trupy krają,
jeszcze ze mnie te usta o krzywdzie wołają.Ściągnij, Panie mój, ręce, co się niebu wznoszą
i jeszcze lotu krzyczą, jeszcze mścić się proszą,
bo kiedy po ciemności błądząc – trupom bluźnią,
jakże mnie, com zrozumiał, zemstę mieć – na próżno?grudzień 41 r.
Psalm 3. O łasceJ. AndrzejewskiemuJ. Andrzejewskiemu
Cóż mi, Panie, żem lepszy od cieni? W ich tłumie
ognia Twoich objawień rozróżnić nie umiem
od cieni, które we mnie i wśród których błądząc
jestem sercem ciemności i ciemności żądzą.Kiedy przeze mnie wołasz, jakże ja ostaję,
kiedym jest sam dla siebie obiecanym krajem?
I cóż mi, żem szkatuła, w której nic już więcej
ponad głos w niej zamknięty i złoto uświęceń?Ja nie okrętem Tobie, bo gdzie by mi unieść
Twój czas nienazywany, Twoje sny – zrozumieć.Ja sam we śnie płaczący, skuty małym strachem,
przybity niebem znaków jak zwalonym dachem.
Ja sam w tym śnie rzucając ramionami w ciszę,
sam swoich dni nie umiem, swych ramion – nie słyszę.Przywróć mi, Panie, siłę zamyśleń skupionych,
gdzie mimo trwóg świadomość – ręce są jak dzwony
poważne, morzem brzmiące, a światem serdeczne,
co choć w nim, to ponad nim blaskiem – ostateczne.dn. 20 XII 41 r.
PsalmO, jakże są nieszczelne granice ludzkich państw!
Ile to chmur nad nimi bezkarnie przepływa,
ile piasków pustynnych przesypuje się z kraju do kraju,
ile górskich kamyków stacza się w cudze włości
w wyzywających podskokach!Czy muszę tu wymieniać ptaka za ptakiem jak leci,
albo jak właśnie przysiada na opuszczonym szlabanie?
Niechby to nawet był wróbel – a już ma ogon ościenny,
choć dzióbek jeszcze tutejszy. W dodatku ależ się wierci!Z nieprzeliczonych owadów poprzestanę na mrówce,
która pomiędzy lewym a prawym butem strażnika
na pytanie: skąd dokąd – nie poczuwa się do odpowiedzi.Och, zobaczyć dokładnie cały ten nieład naraz,
na wszystkich kontynentach!
Bo czy to nie ligusterliguster z przeciwnego brzegu
przemyca poprzez rzekę stutysięczny listek?
Bo kto, jeśli nie mątwamątwa zuchwale długoramienna,
narusza świętą strefę wód terytorialnych?Czy można w ogóle mówić o jakim takim porządku,
jeżeli nawet gwiazd nie da się porozsuwać,
żeby było wiadomo, która komu świeci?I jeszcze to naganne rozpościeranie się mgły!
I pylenie się stepu na całej przestrzeni,
jak gdyby nie był wcale w pół przecięty!I rozleganie się głosów na usłużnych falach powietrza: przywoływawczych pisków i znaczących bulgotówrozleganie się głosów na usłużnych falach powietrza: przywoływawczych pisków i znaczących bulgotów!
Tylko co ludzkie potrafi być prawdziwie obce.
Reszta to lasy mieszane, krecia robota i wiatr.
Psalm miłosnyJestem przy tobie Koń za rzeką wzdycha
siano się sypie z sianokosów jutrznijutrzni
i sad niebiosom zamiast ptasiej żółci
podaje jabłko na porannej włóczniJestem przy tobie Kain przy Kainie
jako że Abel zabit jest i spalon
Na szyi twojej i na mojej szyi
jego popioły oprawne w medalionJestem przy tobie ostrze obok ostrza
pomiędzy nami nasz los piórko trawy
Reszta: świat niebo jak lalka najprostsza
będzie oddana starcom do zabawy
Do której odmiany psalmów zaliczysz oba wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego? Odpowiedź uzasadnij, posługując się cytatem.
Opisz świat, który został przedstawiony w obu wierszach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
Dokonaj analizy języka Psalmu miłosnego Tadeusza Nowaka, uwzględniając zabiegi językowe uzasadniające tytuł wiersza.
W tekście głównym lekcji wspomniano o trzech głównych osiach tematycznych, obecnych w biblijnych psalmach. Wykaż, że Tadeusz Nowak w Psalmie miłosnym nawiązał do jednej z nich.
Napisz liczący co najmniej 120 słów tekst, w którym wyjaśnisz, czy tytuł utworu Wisławy Szymborskiej odpowiednio określa przynależność gatunkową tego wiersza.
Czy to rzeczywiście psalm? Wybierz jeden z podanych utworów Tadeusza Nowaka i napisz pracę liczącą co najmniej 250 słów, w której zinterpretujesz wiersz, wskazując m.in. na jego związek z biblijnymi psalmami.
Psalm codziennyCzłowiek siedzi przy stole
z głową wspartą na rękach
W głowie człowieka dom
kwaterka wódki śledź
w głowie człowieka żona
kwaterka wódki śledź
w głowie człowieka dzieci
kwaterka wódki śledźObok człowieka leży
związany drutem anioł
szkielecik śledzia szkło
obok człowieka leży
ukrzyżowany Bóg
szkielecik śledzia szkło
obok człowieka leży
trzydzieści groszy reszty
szkielecik śledzia szkłoCzłowiek siedzi przy stole
szkielecik śledzia szkło
Psalm o chlebieMówię do chleba bracieMówię do chleba bracie
do okruszyny siostro
mówię do chleba ojcze
do okruszyny matkoRzucam za siebie ziele
na rzekę rzucam siemię
na las sokole pióro
Na chlebie kładę dłońMówię do chleba mówię
na jawie i przez sen
Mówię do chleba ojcze
mówię do chleba matkoA ty do niego z nożem
a ty do niego z kosą
Z tchawicy dech uchodzi
z tętnicy tryska krewA ty w niego motyką
i szablą w białe czoło
pszenny rycerzu bracie
żytnia kapłanko siostroA ty w niego kamieniem
buławą w same usta
marszałku polny ojcze
matko żniwna królowoZjadam cię zjadam ojcze
łamię twe ciało matko
w twe plecy wbijam nóż
niewinna siostro bracie