Sprawdź się
Na podstawie wiedzy z poprzednich lekcji zaznacz, w których zaborach w XIX w. istniał obowiązek szkolny. Uzasadnij, że mapa analfabetyzmu w II RP może być wykorzystana jako argument za wprowadzeniem i egzekwowaniem powszechnego obowiązku szkolnego.
- 1. zestaw danych:
- Rok: 1921 r.
- ogółem w Polsce: 33.1%; Podpis osi wartości: %
- w miastach: 18.7%; Podpis osi wartości: %
- we wsiach: 38.1%; Podpis osi wartości: %
- 2. zestaw danych:
- Rok: 1931 r.
- ogółem w Polsce: 23.1%; Podpis osi wartości: %
- w miastach: 12.2%; Podpis osi wartości: %
- we wsiach: 27.6%; Podpis osi wartości: %
-
rok : 1921 r.
ogółem_w polsce : 33.1%
w miastach : 18.7%
we_wsiach : 38.1%
-
rok : 1931 r.
ogółem_w polsce : 23.1%
w miastach : 12.2%
we_wsiach : 27.6%
- zabór pruski
- zabór austriacki
- zabór rosyjski
Zgodnie z Ustawą z dnia 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa szkoły powszechne miały za zadanie organizację wychowania i kształcenia ogółu na świadomych swych obowiązków i twórczych obywateli Rzeczpospolitej, a obywatelom tym zapewnić jak najszybsze wyrobienie religijne, moralne, umysłowe i fizyczne oraz jak najlepsze przygotowanie do życia, zdolnym zaś i dzielniejszym jednostkom ze wszelkich środowisk umożliwić osiągnięcie najwyższych szczebli naukowego i zawodowego wykształcenia
.
Na podstawie poniższych danych wykonaj polecenie.
Tabela 1. Ludność w wieku 10 lat i więcej oraz w niewiadomym według umiejętności czytania i pisania oraz według wyznania i płci w latach 1921 i 1931 (w %).
Wyszczególnienie | 1931 | 1921 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Osoby, które: | Umiejętność czytania i pisania niewiadoma | Osoby, które nie umiały czytać | Umiejętność czytania niewiadoma | |||
Umiały czytać i pisać | Umiały tylko czytać | Nie umiały czytać ani pisać | ||||
Ogółem: | 72,4 | 4,2 | 23,1 | 0,3 | 33,1 | 4,5 |
W tym wyznanie: | ||||||
rzymskokatolickie | 76,8 | 5,8 | 17,2 | 0,2 | 24,7 | 3,9 |
greckokatolickie | 59,9 | 0,7 | 38,5 | 0,9 | 48,8 | 10,0 |
prawosławne | 46,3 | 1,1 | 52,5 | 0,2 | 72,0 | 1,4 |
ewangelickie | 86,8 | 3,1 | 9,9 | 0,2 | 12,5 | 4,4 |
mojżeszowe | 82,8 | 1,4 | 15,4 | 0,3 | 28,3 | 4,7 |
Mężczyźni: | 79,9 | 2,1 | 17,8 | 0,2 | 30,0 | 3,8 |
W tym wyznanie: | ||||||
rzymskokatolickie | 82,8 | 2,6 | 14,4 | 0,2 | 23,1 | 3,2 |
greckokatolickie | 68,2 | 0,5 | 30,5 | 0,7 | 44,2 | 8,5 |
prawosławne | 65,8 | 0,9 | 33,1 | 0,1 | 59,1 | 1,1 |
ewangelickie | 89,5 | 1,9 | 8,4 | 0,1 | 12,0 | 3,7 |
mojżeszowe | 86,8 | 1,4 | 11,6 | 0,3 | 25,2 | 4,0 |
Kobiety: | 65,6 | 6,1 | 27,9 | 0,4 | 35,7 | 5,7 |
W tym wyznanie: | ||||||
rzymskokatolickie | 71,3 | 8,6 | 19,8 | 0,3 | 26,3 | 4,5 |
greckokatolickie | 52,2 | 0,8 | 45,9 | 1,1 | 53,1 | 11,3 |
prawosławne | 28,3 | 1,2 | 70,2 | 0,2 | 84,3 | 1,8 |
ewangelickie | 84,4 | 4,2 | 11,3 | 0,2 | 13,0 | 5,0 |
mojżeszowe | 79,3 | 1,5 | 18,8 | 0,4 | 31,0 | 5,3 |
Tabela 2. Ludność w wieku 15 lat i więcej według wykształcenia oraz płci i dzielnic w 1921 r.
Wyszczególnienie | Osoby z wykształceniem: | Osoby, które nie umiały czytać, a także, których umiejętność czytania była niewiadoma | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
wyższym | średnim | początkowym | domowym | niewiadomym | ||
w % | ||||||
Ogółem: | 0,7 | 4,3 | 37,7 | 12,7 | 7,0 | 37,7 |
centrala | 0,7 | 5,4 | 25,7 | 21,3 | 9,3 | 37,7 |
wschodnia | 0,2 | 2,0 | 10,6 | 16,6 | 7,2 | 63,3 |
południowa | 0,9 | 3,3 | 50,9 | 3,5 | 2,8 | 38,6 |
zachodnia | 0,6 | 4,9 | 74,9 | 0,8 | 9,7 | 9,1 |
Mężczyźni: | 1,2 | 4,8 | 41,1 | 13,2 | 7,0 | 32,7 |
centrala | 1,2 | 5,7 | 29,6 | 21,0 | 9,1 | 33,5 |
wschodnia | 0,4 | 2,3 | 16,2 | 20,5 | 9,3 | 51,3 |
południowa | 1,7 | 3,8 | 52,8 | 3,7 | 2,9 | 35,1 |
zachodnia | 1,2 | 5,6 | 75,3 | 0,8 | 9,4 | 7,7 |
Kobiety: | 0,2 | 3,8 | 34,6 | 12,3 | 6,9 | 42,1 |
centrala | 0,3 | 5,1 | 22,4 | 21,5 | 9,5 | 41,2 |
wschodnia | 0,1 | 1,8 | 5,6 | 13,1 | 5,3 | 74,1 |
południowa | 0,2 | 2,8 | 49,4 | 3,3 | 2,7 | 41,7 |
zachodnia | 0,2 | 4,2 | 74,5 | 0,8 | 9,9 | 10,3 |
Źródło: Piotr Stańczyk, Wykształcenie ludności II Rzeczypospolitej w świetle badań GUS, „Społeczeństwo i Ekonomia” 2016, nr 1 (5).
Na podstawie tabel z ćwiczenia 3 oraz poniższej mapy oceń wykształcenie poszczególnych grup ludności według wyznania religijnego.
Porównaj zdjęcia i odpowiedz na pytania.
Przyjrzyj się zdjęciom klas. Wymień przedmioty, które były obowiązkowym wyposażeniem w szkole w okresie międzywojennym. Jakie zauważasz różnice i podobieństwa w porównaniu z obecnym wyposażeniem klas?
Przeczytaj poniższy fragment wspomnień i na ich podstawie wykonaj polecenia.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem wspomnień i na ich podstawie wykonaj polecenia.
Nasi dziadkowie jako uczniowie i nauczycieleW okresie międzywojennym ludzie rozumieli, że główna potrzeba państwa to likwidacja odziedziczonego po czasach carskich analfabetyzmu i kształcenie lekarzy, nauczycieli, inżynierów, budowniczych, ekonomistów oraz innych specjalistów potrzebnych do rozwoju gospodarczego kraju. Początki były trudne. Pamiętam opowiadania wieczorne, kiedy rodzice myśleli, że ich dzieci śpią. Mama cichym głosem, niemal z płaczem mówiła o wszawicy, o absencji... Dużo dzieci nie chodziło do szkoły zimą, bo nie miały ubrania albo za daleko było do szkoły…
Źródło: Maria L. Ekiel-Jeżewska, Nasi dziadkowie jako uczniowie i nauczyciele, t. 21, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki” 2013.