Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
R1AYWrLW0Hbym1
Ćwiczenie 1
Spośród poniższych definicji zaznacz tę, która objaśnia znaczenie pojęcia „archaizm”. Możliwe odpowiedzi: 1. leksykalny środek stylistyczny; słowo, które zostało utworzone, np. by nazwać przedmiot dotąd nieistniejący, 2. leksykalny środek stylistyczny; wyraz lub frazeologizm używany na określonym terytorium, 3. leksykalny środek stylistyczny; wyraz (lub ich związek), który wyszedł z użycia w języku codziennym (np. dlatego, że został zastąpiony innym słowem lub ich związkiem), 4. leksykalny środek stylistyczny; wyraz (lub ich związek), który stosowany jest w mowie potocznej, niezachowującej pełnej dbałości o styl wysoki, 5. leksykalny środek stylistyczny; wyraz pochodzący z obcego języka, wpleciony do wypowiedzi w języku ojczystym
R1JoZeZ7qc3mw1
Ćwiczenie 2
Niemal wszystkie słowa znajdujące się w Bogurodzicy są archaizmami. Niektóre z tych wyrazów można przydzielić tylko do jednej kategorii, niektóre zaś łączą cechy różnych typów archaizmów. Dotyczy to też tytułu pieśni. Wybierz poprawną odpowiedź: Wyraz „Bogurodzica” to archaizm – według współczesnych norm gramatycznych miałby formę: Boga rodzico (czyli: rodzicielko). Należy więc uznać go za archaizm fleksyjny/ leksykalny /semantyczny /składniowy. Ponadto słowo „Bogurodzica” jest archaizmem, bo dziś nie tworzymy wyrazu: „rodzicielka (komu?) Bogu”, lecz: „rodzicielka (kogo?) Boga”. W związku z tym należy wyraz „Bogurodzica” określić również jako archaizm słowotwórczy/leksykalny/semantyczny/składniowy.
RkRTq8Tel5ekd1
Ćwiczenie 3
Archaizmami są też czasowniki: „zyszczy”, „spuści”, „napełń”, „raczy”. Zaznacz, do której kategorii archaizmów należą te wyrazy. Możliwe odpowiedzi: 1. semantyczne, 2. składniowe, 3. słowotwórcze, 4. fleksyjne
R13q03pHgQFcS1
Ćwiczenie 4
„Bogurodzica” jest wyrazem złożonym. Zaznacz typy wyrazów złożonych w języku polskim: Możliwe odpowiedzi: 1. zrost, 2. morfem, 3. złożenie, 4. zestawienie, 5. frazeologizm, 6. formant
R17mONr0gFtBa2
Ćwiczenie 5
Zaznacz, do którego typu wyrazów złożonych należy słowo „Bogurodzica”? Możliwe odpowiedzi: 1. zrost, 2. złożenie, 3. zestawienie
21
Ćwiczenie 6
R1VWQHAAI7uvS
Podaj współczesną formę czasowników: "zyszczy" (Uzupełnij), "spuści" (Uzupełnij), "napełń" (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 7

Wśród archaizmów obecnych w Bogurodzicy znajdują się takie, które dziś powinny brzmieć: „pobożny” i „przebywanie”.

R4yquGYq7t8B7
Wypisz z tekstu pieśni ich archaiczne odpowiedniki. pobożny - (Uzupełnij) przebywanie - (Uzupełnij).
RuZQxjfdlNIMp3
Ćwiczenie 8
Zaznacz, do którego typu archaizmów należą słowa obecne w Bogurodzicy: „zbożny" i „przebyt"? Możliwe odpowiedzi: 1. semantyczne, 2. składniowe, 3. słowotwórcze, 4. fleksyjne
31
Ćwiczenie 9

Wyjaśnij znaczenie trzech archaizmów leksykalnych obecnych w Bogurodzicy.

R1BQv4n864Oqn
(Uzupełnij).
Praca domowa

Wyobraź sobie, że udało ci się w starym manuskrypcie znaleźć list sprzed wieków. „Przepisz” jego tekst (korzystając z jak największej liczby przykładów archaizmów zamieszczonych poniżej), a następnie „przetłumacz” go na język współczesny.

Archaizmy do wykorzystania:
alibo – albo; aliści – ale; azali – czy; białogłowa – kobieta; bydlić – być; czynić wstręty – stawiać opór; dziejać się – dziać się; gędźba – muzyka; grunta – grunty; kierz – krzak; knecht – rycerz; łągwa – butelka; mać – matka; obiata – ofiara; ociec – ojciec; (pięć) roków- (pięć) lat; pono – podobno; potrzeba – bitwa; roztruchan – kielich; siła - wiele; ślęgwa – wilgoć; tegodla – dlatego; wiciądz – (ktoś) odważny; wieliki – wielki; wrzkomo – podobno; zalterować (kogoś) – zmartwić (kogoś).