Artur Jagnieża Armia dwóch zwierzchników. Próba analizy konstytucyjnej

W dyskusji nad odpowiedzialnością za obronność i bezpieczeństwo państwa obydwa ośrodki władzy wykonawczej mają wyprowadzane z Konstytucji argumenty, które podkreślają szczególne znaczenie każdego z nich. Prezydent podkreśla, iż jego mandat konstytucyjny pochodzi z powszechnego wyboru Narodu oraz że jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Zapis ten pozwala więc skonstatować, iż pozycje konstytucyjne Prezydenta i Ministra Obrony Narodowej nie mają charakteru symetrycznego i dają przewagę w tym względzie głowie państwa.

Z kolei szef resortu obrony wyposażony jest w inny argument konstytucyjny, ponieważ ponosi przed Sejmem indywidualną odpowiedzialność za sprawy należące do jego kompetencji. Mamy tu więc do czynienia z odpowiedzialnością bieżącą, która Prezydenta RP nie dotyczy i stawia go w roli konstytucyjnego strażnika i recenzenta poczynań szefa resortu obrony. Z tego względu Minister Obrony Narodowej używa argumentu, że skoro odpowiada każdego dnia za kondycję sił zbrojnych, to ma prawo, a wręcz obowiązek, mieć decydujący wpływ na ich funkcjonowanie.

W tak zarysowanej konstrukcji konstytucyjnej efektywna współpraca na linii Prezydent RP–Rada Ministrów via Minister Obrony Narodowej w obszarze odpowiedzialności za obronność i sił zbrojnych musi odbywać się przede wszystkim na płaszczyźnie szukania w takim samym stopniu przez obydwa ośrodki władzy wykonawczej zgody i porozumienia.

Tymczasem nie jest tajemnicą, że obecnie w Polsce w momencie wybuchu jakiegokolwiek sporu politycznego zarówno między rywalizującymi obozami politycznymi, jak i sporami wewnątrz tych obozów przede wszystkim istnieje zapotrzebowanie na graczy preferujących grę o sumie zerowej. Ich deklaratywna konsensualność ma najczęściej charakter wizerunkowej gry, którą determinuje chęć zyskania kolejnych punktów w procesie budowy pozytywnego wizerunku własnej osoby.

3 Źródło: Artur Jagnieża, Armia dwóch zwierzchników. Próba analizy konstytucyjnej, 31.10.2017 r., dostępny w internecie: defence24.pl [dostęp 20.07.2019 r.].

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa

Art. 1

Ustawa dotyczy użycia lub pobytu poza granicami państwa związków operacyjnych i taktycznych oraz oddziałów i pododdziałów, zwanych dalej „jednostkami wojskowymi”.

Art. 2

W rozumieniu ustawy:

1. użycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:
   a) konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych,
   b) misji pokojowej,
   c) akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom;

2. pobyt Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:
   a) szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych,
   b) akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych; przepisu tego nie stosuje się do akcji ratowniczych regulowanych przepisami o ratownictwie na morzu,
   c) przedsięwzięciach reprezentacyjnych.

Art. 3

1. O użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa postanawia Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek:
   1). Rady Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 1 lit. a i b;
   2). Prezesa Rady Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 1 lit. c.
   (…)

Art. 4

1. O pobycie jednostek wojskowych poza granicami państwa decyzje podejmuje:
   1). Rada Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 2 lit. a, jeżeli środki na udział w szkoleniach i ćwiczeniach nie zostały uwzględnione w budżetach właściwych ministerstw;
   2). minister właściwy do spraw obrony narodowej albo minister właściwy do spraw wewnętrznych – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 2 w stosunku do podległych albo podporządkowanych mu jednostek.

2. O podjęciu decyzji o pobycie jednostek wojskowych poza granicami państwa, Prezes Rady Ministrów powiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

2 Źródło: Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 26.01.2021 r.].

Prezydent: redukcja PKW w Afganistanie

Prezydent RP Bronisław Komorowski, na wniosek Rady Ministrów, 19 września podpisał postanowienie o przedłużeniu okresu użycia Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Islamskiej Republice Afganistanu. Jednocześnie zdecydował o jego znaczącej redukcji. (...)

Redukcje wynikają z planów, zgodnie z którymi Polska – podobnie jak cały Sojusz Północnoatlantycki – zakończy operację w Afganistanie w formule ISAF do końca 2014 r. Stopniowo wycofywany jest również sprzęt, z którego korzystają polscy żołnierze.

Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie uczestniczy w operacji Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa (ISAF). Wspiera działania Afgańskich Sił Bezpieczeństwa w zakresie zapewniania bezpieczeństwa w części prowincji Ghazni, odpowiada za ochronę odcinka drogi Kabul–Kandahar oraz drogi Ghazni–Sharana.

Od 1 kwietnia br. głównym zadaniem polskich żołnierzy jest szkolenie afgańskich sił bezpieczeństwa, które przejęły odpowiedzialność za sytuację w prowincji. PKW zajmuje się także wspieraniem afgańskich władz i administracji lokalnej w odbudowie infrastruktury cywilnej.

Zadaniem polskiego kontyngentu jest również realizacja projektów rozwojowych i pomocowych poprawiających sytuację życiową lokalnej społeczności. Nie bez znaczenia jest też wspieranie organizacji międzynarodowych i pozarządowych w udzielaniu pomocy humanitarnej.

1 Źródło: Prezydent: redukcja PKW w Afganistanie, 23.09.2013 r., dostępny w internecie: polska-zbrojna.pl [dostęp 20.07.2019 r.].