Jędrzej Kitowicz Opis obyczajów za panowania Augusta III

Tureckie i perskie pasy były rozmaite, dłuższe i krótsze, szersze i węższe, sute i ordynaryjneordynaryjneordynaryjne, wszystkie jedwabne, rozmaitych kolorów i deseniów; srebrem i złotem bogato i skąpo przerabiane. Ordynaryjny pas turecki, mędelkowym zwany, płacił się najtaniej czerwonych złotych 4, stambulski – czerwonych złotych 12, perski – 16, 18 i wyżej, podług gatunku, aż do czerwonych złotych 60. Prócz zaś takich pasów znajdowały się po pańskich garderobach pasy daleko od wymienionych dopiero droższe, albowiem jeden do czerwonych złotych 500 szacowano. Tak pas był […] gruby jak sukno francuskie, tęgitęgitęgi jak pargamin; przeto też takich pasów nie używano do stroju, ale raczej trzymano dla zaszczytu garderoby pańskiej i na podarunki; bywał tkany z nici srebrnej lub złotej, albo po jednej stronie srebrnej, po drugiej złotej, kwiatami jedwabnymi w rozmaite kolory przerabiany. Nastały potem pasy słuckie, bogactwem i pięknością perskim i tureckim bynajmniej nie ustępujące. Każdy pas takowy, bogaty lub ordynaryjny, miał na końcu wyhaftowane słowa: „Factus est Sluciae”Factus est Sluciae„Factus est Sluciae”, którymi różnił się od perskiego i tureckiego.

3 Źródło: Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985, s. 251–252.

Jędrzej Kitowicz Opis obyczajów za panowania Augusta III

Do zerwania sejmu nie zażywanozażywanozażywano osób rozumem i miłością dobra publicznego obdarzonych, bo też tego i nie potrzeba było. Lada poseł ciemny jak noc […] odezwał się w poselskiej izbie: „Nie ma zgody na sejm!” – i to było dosyć do odebrania wszystkim mocy sejmowania. A gdy go marszałek spytał: „Co za racjaracjaracja?” – odpowiedział krótko: – „Jestem poseł, nie pozwalam” – i to powiedziawszy usiadł jak niemy diabeł, na wszystkie prośby i nalegania innych posłów o danie przyczyny zatamowanego sejmu nic więcej nie odpowiadając, tylko to jedno: „Jestem poseł”. […] Wolno tedy było zrywać sejmiki i sejmy bezkarnie. […] Sejmiki zaś pospolicie odprawiane tumultem, przemocą i po pijanu, nieraz zrywającego, a nawet i przeczącego większemu zdaniuprzeczącego większemu zdaniuprzeczącego większemu zdaniu na szablach rozniosły, chyba że […] zdążył uciec z miejsca sejmiku.

4 Źródło: Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985, s. 305–307.

Jędrzej Kitowicz Opis obyczajów za panowania Augusta III

Dyktator miał swoją ławkę osobną na boku katedry profesora; jak dyktator rzymski w nagłych tylko i zdesperowanych potrzebach rzeczypospolitej bywał kreowany, tak też i ten szkolny. Kiedy cała szkoła zagadnioną była jaką kwestią, na którą odpowiedzieć nie umiała, a jeden, jakoby salwującsalwującsalwując honor całej szkoły, oświadczył się, iż chce na tę kwestią odpowiedzieć, i w samej rzeczy odpowiedział […], tedy nieodwłocznienieodwłocznienieodwłocznie przez deklaracją profesora z okrzykiem całej szkoły zostawał dyktatorem, której to godności te były przywileje – pierwszy: ławka osobna; drugi: independencjaindependencjaindependencja od audytorów i cenzoraaudytor i cenzorcenzora; trzeci: że zarobione na swoją stronę laudeslaudeslaudes wolno mu było której chcieć stroniestronastronie podarować […]. A że dyktator za każdą zasługę dziesięć razy więcej zyskiwał laudes niż wszyscy inni studenci, więc której stronie on podarował niezliczone krocie i miliony swoje, ta zazwyczaj drugą przewyższyła. Chcąc tedy strona stronę zwyciężyć, różnymi podarunkami, jabłkami, cukierkami […] dokupowała się łaski dyktatorskiej.

6 Źródło: Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985, s. 63–64.

Jędrzej Kitowicz Opis obyczajów za panowania Augusta III

Zabłądziłem z kolędą między szkoły, za co przepraszam Czytelnika. Należał ten kawałek do artykułu o pobożności, ale gdy mi w swoim miejscu z pamięci uszedł, musiałem go tu wsadzić, gdzie mi się przypomniał, mając go za cząstkę obyczaju dawnego, które od mała do wielaod mała do wielaod mała do wiela chcę potomności wszystkie podać.

6 Źródło: Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985, s. 63–64.