Wskaż wybranego przez siebie autora. Możliwe odpowiedzi: 1. Pius XI, 2. Jan XIV, 3. Pius X, 4. Piotr II
R1R6NkrApoCZk
Wskaż zapisaną przez siebie encyklikę. Możliwe odpowiedzi: 1. Sursum Corda, 2. Anno vincento, 3. Quadragesimo anno, 4. Dies Irae
R10SwqtVwnn6H1
Ćwiczenie 2
Wskaż polityków reprezentujących poglądy konserwatywne. Możliwe odpowiedzi: 1. Margaret Thatcher, 2. Bill Clinton, 3. Ronald Reagan, 4. Barack Obama, 5. Marine Le Pen, 6. Emmanuel Macron
Materiał źródłowy do ćwiczeń nr 3–5.
1
Brad MinerZwięzła encyklopedia konserwatyzmu
Współcześnie przez pojęcie rodziny rozumie się »rodziców i ich dzieci«, lecz rozumienie tradycyjne sięga głębiej i pociąga za sobą (czy też pociągało) niezwykle ważkie konsekwencje dla struktury społeczeństwa. Rodzina stanowiła dawniej wspólnotę pokrewieństwa (»rozciągniętą w czasie wspólnotę wielu pokoleń, wspólnotę dziedzictwa krwi, tradycji i historii, przodków i przyszłych potomków« (…) i obejmowała dziadków, rodziców, dzieci, wnuki, krewnych i powinowatych, których łączyły pewne wspólne interesy i opozycja wobec osób i innych rodzin, które się tym interesom sprzeciwiały. Jak rozumiał Burke, za pośrednictwem rodziny przekazuje się jednostkom tradycje, moralność, własność prywatną, miłość i wiarę. Rodzina w jeszcze większym stopniu niż społeczność stanowi barierę chroniącą jednostkę przed władzą państwa, co nigdzie nie jest bardziej widoczne niż na obszarach (na przykład w amerykańskich wielkomiejskich dzielnicach nędzy), gdzie instytucja ta przeżywa największy kryzys. Podstawą rodziny, przynajmniej w poglądzie chrześcijańskim, jest sakrament małżeństwa, na mocy którego matka, ojciec i dzieci stają się miniaturowym społeczeństwem. Ten podstawowy podmiot zakodowuje w sobie właściwą strukturę całego świata. Dzisiejsza rodzina, owa licząca sobie średnio 2,78 osób rudymentarna wspólnota domowa, żadną miarą nie jest w stanie przeciwstawić się państwu czy choćby nowoczesnej umysłowości. Sama jej karłowatość, anemiczna struktura i słabość instytucjonalna sprawiają, iż jest bezwolną służką rozrośniętego, rozbuchanego państwa, a ponadto naturalną ofiarą narcystycznych i hedonistycznych egoizmów epoki. Rodzina jedynie wtedy odzyskać by mogła siłę, gdyby ów żałosny strzęp, wytwór długiego procesu rozkładu społecznej rangi rodziny, jakimś sposobem zastąpić rodziną w pełnym, rozbudowanym sensie, rodziną wielopokoleniową, wspólnotą chroniącą dziedzictwo, mniej czy bardziej rygorystyczną zasadą majoratu, wspólnotą o niekwestionowanej władzy nad jej członkami, wspólnotą nie jedynie zaspokojenia małżeńskich namiętności, lecz raczej poszanowania godności, wzajemnego szacunku i powinności jednego wobec drugiego. I to nie liczba rozwodów jest miarą dzisiejszej mizerii szczątkowej wspólnoty rodzinnej, nie mówiąc już o małżeńskiej nienawiści czy ucieczkach, które były wcale nierzadkim zjawiskiem w epokach najwierniejszego rozkwitu rodziny. Nie, właściwą miarą choroby współczesnej rodziny jest uwiąd więzi i ról międzypokoleniowych, utrata charakteru wspólnotowo‑korporacyjnego, oderwanie od własności (sama socjaldemokratyczna polityka podatkowa bardziej szkodzi rodzinie, niż mogą to uczynić rozwody) oraz utrata zwierzchności nad członkami, zwłaszcza młodymi.
miner Źródło: Brad Miner, Zwięzła encyklopedia konserwatyzmu, tłum. Tomasz Biedroń, Poznań 1999, s. 232–234.
21
Ćwiczenie 3
RmxDuUI4hpAnl
Wskaż, jakie dwa modele rodziny charakteryzuje autor. (Uzupełnij).
Zastanów się nad wartościami, jakie reprezentują dwa typy.
Model rodziny tradycyjnej (wielopokoleniowej) i współczesnej, tzw. rudymentarnej.
21
Ćwiczenie 4
RHaWmycEFXGO0
1. (Uzupełnij). 2. (Uzupełnij).
Zastanów się, jakie wartości ceni konserwatyzm.
Rodzina ta przekazuje tradycje, moralność, własność prywatną, miłość i wiarę; stanowi barierę chroniącą jednostkę przed władzą państwa.
21
Ćwiczenie 5
RzDIvAV2cejoU
Wskaż, jakie elementy struktury i funkcje tradycyjnej rodziny powinny być przywrócone według autora artykułu. (Uzupełnij).
Zastanów się, jakie wartości ceni konserwatyzm.
Powinna być przywrócona władza nad członkami rodziny, zwłaszcza młodymi; rodzina powinna być wspólnotą dążącą nie tylko do zaspokojenia małżeńskich namiętności, lecz przede wszystkim do poszanowania godności, wzajemnego szacunku i powinności jednego jej członka wobec drugiego.
RT5hniGugmv6G3
Ćwiczenie 6
Na podstawie podanych opisów encyklik zdecyduj, która z nich zapoczątkowała działalności partii chadeckich. Możliwe odpowiedzi: 1. Poświęcona kwestii robotniczej oraz odnowie ustroju społecznego, uaktualnia założenia społecznej nauki Kościoła., 2. Wymienia oprócz własności prywatnej również własność zbiorową, uwypukla znaczenie pracy i praw pracowniczych; podejmuje kwestie niedorozwoju rolnictwa oraz ubóstwa na świecie., 3. Zagadnienia społeczne zostały w niej ukazane w kategoriach etycznych; encyklika odrzuciła idee socjalistyczne oraz głosiła zasady pokoju społecznego, solidaryzmu i poszanowania własności prywatnej.
R1Co2eejtFvvE3
Ćwiczenie 7
Wskaż właściwe zagadnienia poruszane w dziełach wskazanych papieży:
Pius XII. Czas powstania dzieł, lata życia: 1876–1958. Tytuł: Humani Generis, listy, homilie i inne. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Jan XXIII. Czas powstania dzieł, lata życia: 1881–1963. Tytuł: Mater et Magistra, Pacem in Terris, kazania, przemówienia i inne. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Jan Paweł II. Czas powstania dzieł, lata życia: 1920–2005. Tytuł: Redemptor hominis, Laborem exercens, Sollicitudo rei socialis, Evangelium vitae, Fides et ratio i inne dokumenty, przemówienia, homilie. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Benedykt XVI. Czas powstania dzieł, lata życia: 1927– (pontyfikat: 2005–2013). Tytuł: Encykliki Caritas in veritate, Spe salvi i inne dokumenty, przemówienia, homilie. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Wskaż właściwe zagadnienia poruszane w dziełach wskazanych papieży:
Pius XII. Czas powstania dzieł, lata życia: 1876–1958. Tytuł: Humani Generis, listy, homilie i inne. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Jan XXIII. Czas powstania dzieł, lata życia: 1881–1963. Tytuł: Mater et Magistra, Pacem in Terris, kazania, przemówienia i inne. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Jan Paweł II. Czas powstania dzieł, lata życia: 1920–2005. Tytuł: Redemptor hominis, Laborem exercens, Sollicitudo rei socialis, Evangelium vitae, Fides et ratio i inne dokumenty, przemówienia, homilie. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
Benedykt XVI. Czas powstania dzieł, lata życia: 1927– (pontyfikat: 2005–2013). Tytuł: Encykliki Caritas in veritate, Spe salvi i inne dokumenty, przemówienia, homilie. Poruszone zagadnienia: 1. stosunek do bliźnich i ubogich, stosunek do dóbr materialnych, kontrola urodzeń, ład gospodarczy, sprawiedliwość społeczna, stosunek do środowiska naturalnego; 2. zagadnienie wojny i pokoju, ład społeczny, godność człowieka, dobro wspólne; 3. godność i prawa osoby ludzkiej, rodzina i jej rola, godność i uprawnienia pracy, porządek prawny, koncepcja państwa, prawo naturalne, ustrój polityczny; 4. zagadnienie pracy, ład gospodarczy, stosunki międzynarodowe, zagadnienie wojny i pokoju, wolność religijna, relacje „państwo–Kościół”, godność człowieka, ochrona praw człowieka, aborcja, antykoncepcja, eutanazja, kontrola urodzeń, stosunek do bliźnich i ubogich, społeczna działalność katolików i inne.
31
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
1
Arsenał Kultury – polska myśl konserwatywna
Konserwatyzm jest postawą równie ścisłą, racjonalną i opartą na pragmatyce jak pozytywizm, który w gruncie rzeczy odwołując się do abstrakcyjnych czasami koncepcji pseudonaukowych zamienia naukę w jakiś rodzaj fetyszu, później w rodzaj wiary. Stąd pozytywizm jest bardziej irracjonalny niż konserwatyzm.
6 Źródło: Arsenał Kultury – polska myśl konserwatywna, 25.09.2018 r., dostępny w internecie: radiopoznan.fm [dostęp 29.07.2020 r.].
R1ZwRQGNu6C9Q
Rozstrzygnij, czy tekst został napisany przez zwolennika konserwatyzmu. Swoje zdanie uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie)
Uzasadnienie: (Uzupełnij).
Przypomnij sobie, co oznaczają pojęcia zamieszczone w tekście, które opisują konserwatyzm.
Rozstrzygnięcie: tak.
Przykład uzasadnienia:
Tekst określa konserwatyzm pozytywnie, co widać po zastosowanych przymiotnikach – jest on racjonalny, czyli oparty na logicznym rozumowaniu, podstawach naukowych, pragmatyczny, czyli przynoszący korzyści, a w przeciwieństwie do pozytywizmu nie jest irracjonalny, czyli niedający się logicznie uzasadnić.