Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
R10JrSaKqiDaM11
Ćwiczenie 1
Połącz w pary nazwiska męskie i wyrazy pospolite odmieniające się według tego samego paradygmatu. Fredro Możliwe odpowiedzi: 1. kuter, 2. studnia, 3. hokej, 4. kara, 5. ładny Disney Możliwe odpowiedzi: 1. kuter, 2. studnia, 3. hokej, 4. kara, 5. ładny Luter Możliwe odpowiedzi: 1. kuter, 2. studnia, 3. hokej, 4. kara, 5. ładny Boni Możliwe odpowiedzi: 1. kuter, 2. studnia, 3. hokej, 4. kara, 5. ładny Kobiela Możliwe odpowiedzi: 1. kuter, 2. studnia, 3. hokej, 4. kara, 5. ładny
R10ekoRVKkE7s1
Ćwiczenie 2
Podziel angielskie i francuskie nazwiska męskie na te, które zapisujemy w przypadkach zależnych z apostrofem i bez niego. Zapis z apostrofem Możliwe odpowiedzi: 1. Hardy, 2. Delon, 3. Bale, 4. Hanks, 5. Crowe, 6. Gosling, 7. Clooney, 8. Dinklage, 9. Beauvois, 10. Pitt Zapis bez apostrofu Możliwe odpowiedzi: 1. Hardy, 2. Delon, 3. Bale, 4. Hanks, 5. Crowe, 6. Gosling, 7. Clooney, 8. Dinklage, 9. Beauvois, 10. Pitt
RkZ4PrwdXybZ311
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tekst. Do najpotężniejszych europejskich rodów panujących można zaliczyć (Habsburg, Bonaparte, Romanow) Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij. Zasługa kodyfikacji prawa w starożytnej Mezopotamii przypada królowi (Hammurabi) Tu uzupełnij, synowi (Sin-Muballit) Tu uzupełnij. W bitwie pod Grunwaldem naprzeciw wojsk pod dowództwem (Władysław Jagiełło) Tu uzupełnij stanęły wojska krzyżackie (Ulrich von Jungingen) Tu uzupełnij. Słynny obraz autorstwa (Jan Matejko) Tu uzupełnij przedstawia (Tadeusz Kościuszko) Tu uzupełnij w otoczeniu kosynierów.
1
Ćwiczenie 4
R1WGeCDhMCcl9
Uzupełnij fragment Pana Tadeusza Adama Mickiewicza właściwie odmienionymi nazwiskami w rodzaju męskim. W nawiasie podano formę mianownika liczby pojedynczej rodzaju męskiego. Prostym ludziom wokanda zda się imion spisem; Woźnemu jest obrazów wspaniałych zarysem. Czytał więc i rozmyślał: Ogiński z (Wizgird) Tu uzupełnij, Dominikanie z (Rymsza) Tu uzupełnij, Rymsza z (Wysogird) Tu uzupełnij, Radziwił z (Wereszczaka) Tu uzupełnij, Giedroić z (Rdułtowski) Tu uzupełnij, Obuchowicz z kahałem, Juraha z Piotrowskim, Maleski z (Mickiewicz) Tu uzupełnij, a na koniec Hrabia Z (Soplica) Tu uzupełnij; i czytając, z tych imion wywabia Pamięć spraw wielkich, wszystkie procesu wypadki, I stają mu przed oczy sąd, strony i świadki […].
RGZYR7tM6HFxw21
Ćwiczenie 5
Uzupełnij tekst poprawnie odmienionymi nazwiskami małżeństw (w nawiasach nazwiska w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego). Witam Państwa serdecznie na uroczystości wręczenia Medali za Długoletnie Pożycie Małżeńskie. Parą z najdłuższym stażem w naszym dostojnym gronie są państwo (Rudnik)Tu uzupełnij, świętujący sześćdziesiątą rocznicę ślubu. Gorąco witam państwa (Poleski)Tu uzupełnij, którzy zawarli małżeństwo 55 lat temu. Z państwem (Sobotka) Tu uzupełnij świętujemy zaś ich 50. rocznicę ślubu. Nie mogę nie wspomnieć również o państwu (Kawalec) Tu uzupełnij, którzy obchodzili niedawno swoją 45. rocznicę. Niewiele krótszy, bo 40-letni staż małżeński mają państwo (Rogowicz) Tu uzupełnij, których także mamy honor dziś gościć. Zapraszam na scenę dostojnych jubilatów: państwa (Rudnik) Tu uzupełnij, (Poleski) Tu uzupełnij, (Sobotka) Tu uzupełnij, (Kawalec) Tu uzupełnij, (Rogowicz) Tu uzupełnij. Proszę o gromkie brawa!
R15JAyC0BJhSz21
Ćwiczenie 6
Przypisz nazwiska pisarzy do odpowiedniego paradygmatu odmiany. Nazwiska nieodmienne Możliwe odpowiedzi: 1. Byron, 2. Beaumarchais, 3. Verne, 4. Rousseau, 5. Poe, 6. Huxley, 7. Corneille, 8. Rabelais, 9. Ionesco, 10. de Montaigne, 11. Hemingway, 12. Hugo, 13. Goethe, 14. Lange Nazwiska zakończone głoską niemą, D: ‘a Możliwe odpowiedzi: 1. Byron, 2. Beaumarchais, 3. Verne, 4. Rousseau, 5. Poe, 6. Huxley, 7. Corneille, 8. Rabelais, 9. Ionesco, 10. de Montaigne, 11. Hemingway, 12. Hugo, 13. Goethe, 14. Lange Nazwiska zakończone głoską wymawianą, D: -a Możliwe odpowiedzi: 1. Byron, 2. Beaumarchais, 3. Verne, 4. Rousseau, 5. Poe, 6. Huxley, 7. Corneille, 8. Rabelais, 9. Ionesco, 10. de Montaigne, 11. Hemingway, 12. Hugo, 13. Goethe, 14. Lange Nazwiska zakończone głoską niemą, D: ‘go Możliwe odpowiedzi: 1. Byron, 2. Beaumarchais, 3. Verne, 4. Rousseau, 5. Poe, 6. Huxley, 7. Corneille, 8. Rabelais, 9. Ionesco, 10. de Montaigne, 11. Hemingway, 12. Hugo, 13. Goethe, 14. Lange Nazwiska zakończone głoską wymawianą, D: -go Możliwe odpowiedzi: 1. Byron, 2. Beaumarchais, 3. Verne, 4. Rousseau, 5. Poe, 6. Huxley, 7. Corneille, 8. Rabelais, 9. Ionesco, 10. de Montaigne, 11. Hemingway, 12. Hugo, 13. Goethe, 14. Lange
21
Ćwiczenie 7

Przeczytaj fragment tekstu Marii Dolackiej Z fleksją na ty i odpowiedz własnymi słowami na pytania.

Maria Dolacka Z fleksją na ty

Tendencja do posługiwania się konstrukcjami wołaczowymi jest typowa dla mowy potocznej […]. W języku pisanym, podobnie jak w starannej odmianie polszczyzny mówionej, nie należy używać form wołacza w funkcji mianownika. Bardzo częste jest zjawisko odwrotne, polegające na posługiwaniu się formą mianownikową w roli wołacza, np.:

- Henryk, co ty tutaj masz?
- Dziękuję, Barbara.
- Róża, ty byłaś jedyną osobą, która miała zegarek.

Konstrukcje mianownikowe imion nie rażą w mowie potocznej, są naturalne, pasują bardziej niż wołaczowe do stylu swobodnej wypowiedzi. Zdania z formami wołacza […] wydają się niektórym nawet trochę teatralne, […] uroczyste, słowem – wtedy, gdy padają w rozmowie.
Inne prawa rządzą językiem pisanym, w którym obowiązuje na ogół wołaczowa forma imion […], konstrukcję mianownikową zaś traktuje się jako błąd.
Zasada nakazująca użycie wołacza odnosi się także do połączeń, w których imię poprzedzone jest na przykład rzeczownikiem pan, pani […], lub przymiotnikiem drogi, kochany itp. Poprawne więc będą konstrukcje: panie Piotrze (nie: panie Piotr), pani Jolu, […] drogi Tomku […].

1 Źródło: Maria Dolacka, Z fleksją na ty, [w:] Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Warszawa 1993, s. 58.
  1. Jakie kryteria decydują o tym, czy dopuszczalne jest używanie imienia w mianowniku zamiast w wołaczu?

    RfwfngDfdxs2O
    (Uzupełnij).

  2. Dlaczego użytkownicy języka unikają używania wołacza?

    R1HO2kslOcByu
    (Uzupełnij).

  3. W jakich sytuacjach można użyć imienia w mianowniku zamiast wołacza, a w jakich jest to niedopuszczalne?

    R124PQ1SptOTd
    (Uzupełnij).

31
Ćwiczenie 8

Przeczytaj fragment Ferdydurke Witolda Gombrowicza, a następnie uzupełnij tabelę wszystkimi występującymi w nim imionami i nazwiskami i dopisz do nich wskazane formy gramatyczne.

Witold Gombrowicz Ferdydurke

Pimko załamał się w strachu przed policją. Podle i tchórzliwie chwycił się tego tłumaczenia, bez względu na jego sens mierżący i haniebny.
– Tak, właśnie tak, przycisnęło mnie, zaszedłem do ogródka, zapomniałem, że państwo tu mieszkają – a panna Zuta akurat wyjrzała oknem, więc symulowałem, he, he, he, symulowałem, że jestem z wizytą... Państwo rozumieją... w tak drastycznym położeniu... […]
Poraziło to zebranych odrażająco i odstręczająco. […] Kopyrda udał, że nie słyszy, Młodziakowa odwróciła się tyłem […], lecz uprzytomniwszy sobie, że przecież tyłem się odwraca, odwróciła się co prędzej przodem. Młodziak mrugnął – ha, znowu dostali się w obieże tej zabójczej części, ordynarność powracała całą parą, przyglądałem się z zaciekawieniem, jak powraca i jak ich przewraca […]. Młodziakówna pod kołdrą nie dawała znaku życia. […] Przyniosłem sobie marynarkę i buty z mojego pokoju i zacząłem z wolna się ubierać, nie tracąc zresztą z oczu sytuacji. […] gdy przechodziłem przez kuchnię, macając w półmroku, zawołano po cichu z alkowy służbowej.
– Józio, Józio…
A to Miętus siedział […] i nakładał pośpiesznie obuwie.

2 Źródło: Witold Gombrowicz, Ferdydurke, Kraków 2012, s. 178–182.
RPq46zAEpFKJh
1. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 2. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 3. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 4. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 5. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 6. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 7. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij). 8. imię lub nazwisko
(forma występująca w tekście) (Uzupełnij). dopełniacz liczby pojedynczej (Uzupełnij). miejscownik liczby pojedynczej (Uzupełnij). narzędnik liczby mnogiej (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z biogramami trzech wybitnych malarzy i ułóż 5 zdań porównujących fakty na temat ich życia i cech twórczości. Każde zdanie powinno zawierać po dwa nazwiska malarzy w dwóch różnych przypadkach gramatycznych.
Zapoznaj się z biogramami trzech wybitnych malarzy i ułóż 5 zdań porównujących fakty na temat ich życia i cech twórczości. Każde zdanie powinno zawierać po dwa nazwiska malarzy w dwóch różnych przypadkach gramatycznych.

Canaletto (1721–1780) – włoski malarz epoki oświecenia, znany przede wszystkim jako twórca wedut, czyli obrazów przedstawiających pejzaż miejski. Od 1767 roku mieszkał w Polsce i pracował jako nadworny malarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Oprócz cyklu wedut przedstawiających Warszawę tworzył też obrazy o tematyce historycznej, dbając o realistyczne i detaliczne przedstawienie postaci.

Paul Cézanne (1839–1906) – francuski malarz, przedstawiciel postimpresjonizmu – kierunku w malarstwie postulącego rezygnację z detalicznego obrazowania rzeczywistości na rzecz utrwalania na obrazie indywidualnych, ulotnych wrażeń. W przeciwieństwie do innych twórców tego kierunku Cézanne stronił od przedstawiania życia miejskiego i artystycznego Paryża. Najczęściej malował portrety, pejzaże Prowansji i martwe natury.

Francisco Goya (1746–1828) – hiszpański malarz epoki romantyzmu. Wielką karierę zawdzięczał wsparciu wpływowych mecenasów – przedstawicieli madryckiej arystokracji. Przez wiele lat pracował jako nadworny malarz królów Hiszpanii z dynastii Burbonów: Karola III, Karola IV, Ferdynanda VII. Był artystą bardzo wszechstronnym, tworzył zarówno dzieła utrzymane w stylu realistycznym (portrety arystokracji, sceny rodzajowe z życia biedoty), jak i nasycone elementami fantastycznymi obrazy wojny, śmierci i szaleństwa.

ROFcklGuu7AhV
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 10

Sformułuj wnioski na temat odmiany nazwisk płynące z poniższej anegdoty.

Wybitni polscy matematycy, profesorowie Uniwersytetu Wrocławskiego, Bronisław Knaster (1893–1980) i Hugo Steinhaus (1887–1972), byli znani z nieustannych sporów, nie tylko matematycznych. Kością niezgody była dla nich odmiana nazwiska „Knaster”: według Steinhausa dopełniacz tego nazwiska powinien brzmieć „Knastra”, zaś jego oponent upierał się przy formie „Knastera”. Zirytowany uporem Steinhausa Knaster miał odpowiedzieć, że każdy ma prawo do własnego nazwiska, co Steinhaus zripostował stwierdzeniem, że owszem – ale tylko w pierwszym przypadku.

RQ3Qwp2ntZt5v
(Uzupełnij).
Praca domowa

Wybierz imiona i nazwiska swoich trzech ulubionych zagranicznych artystów lub artystek. Napisz krótki tekst (5–7 zdań), w którym uzasadnisz, za co ich cenisz. Każdego nazwiska użyj w dwóch przypadkach gramatycznych.