Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
Jerzy Liebert Na lipę czarnoleską

Wonna lipa czarnoleska
Gęsto niebem przetykana,
Pyszna w gwarze i królewska –
Oto lutnia mistrza Jana,
Lira, której miodu siła,
Na trzy wieki Polskę spiła.

Z drzewa prostego ciosana,
Jak drzewo ssała u szczytu,
Z Bożego, pełnego dzbana
Wyniosłą mądrość błękitu,
By między życiem a śpiewem
Nie rozdzielać ziemi z niebem.

Dzisiaj przed zgiełkiem i gwarem,
Pozwól skryć się, o lutnisto,
Pod owej pieśni konarem,
Jak pod lipą rozłożystą,
Gdzie ptak dzwoni w nocnym chłodzie,
Księżyc rogiem chmury bodzie.

Tu pod niebo rosną wieńce,
Ponad wielką pustkę miasta,
Struna sama idzie w ręce,
A serce w serce nam wrasta –
Tu cień daje laur z drzewa,
A laur w cieniu dojrzewa.

C7 Źródło: Jerzy Liebert, Na lipę czarnoleską, [w:] Pisma zebrane. Poezja – proza, t. 1, oprac. S. Frankiewicz, Warszawa 1976, s. 140.
Jan Kochanowski Na lipę

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!
Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie. 

C9 Źródło: Jan Kochanowski, Na lipę, [w:] Dzieła polskie, t. 1, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa 1969, s. 170–171.
1
111
Ćwiczenie 1

Określ, jaki typ liryki występuje w kolejnych strofach wiersza Na lipę czarnoleską oraz kto lub co jest adresatem bądź bohaterem lirycznym w tych strofach.

R1ABXszrv6uxy
Propozycje liryka zwrotu do adresata, liryka opisowa, liryka bezpośrednia, liryka opisowa
1
Ćwiczenie 1
ROE3GrWnyMCgI
strofa 1 Wonna lipa czarnoleska Gęsto niebem przetykana, Pyszna w gwarze i królewska – Oto lutnia mistrza Jana, Lira, której miodu siła, Na trzy wieki Polskę spiła. strofa 2 Z drzewa prostego ciosana, Jak drzewo ssała u szczytu, Z Bożego, pełnego dzbana Wyniosłą mądrość błękitu, By między życiem a śpiewem Nie rozdzielać ziemi z niebem. strofa 3 Dzisiaj przed zgiełkiem i gwarem, Pozwól skryć się, o lutnisto, Pod owej pieśni konarem, Jak pod lipą rozłożystą, Gdzie ptak dzwoni w nocnym chłodzie, Księżyc rogiem chmury bodzie. strofa 4 Tu pod niebo rosną wieńce, Ponad wielką pustkę miasta, Struna sama idzie w ręce, A serce w serce nam wrasta – Tu cień daje laur z drzewa, A laur w cieniu dojrzewa. (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 2

Sformułuj własnymi słowami temat wypowiedzi podmiotu lirycznego w kolejnych strofach wiersza Na lipę czarnoleską.

RphHxq521e47m
1. (Uzupełnij) 2. (Uzupełnij) 3. (Uzupełnij) 4. (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 3
Wskaż w pierwszej strofie wiersza Na lipę czarnoleską wszystkie epitety charakteryzujące tytułowe drzewo i objaśnij zasadę ich doboru.
Wskaż w pierwszej strofie wiersza Na lipę czarnoleską wszystkie epitety charakteryzujące tytułowe drzewo i objaśnij zasadę ich doboru.
R8jo2rYuhvYHu
1. (Uzupełnij) 2. (Uzupełnij) 3. (Uzupełnij) 4. (Uzupełnij) 5. (Uzupełnij) Zasada doboru epitetów: (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 4

Odszukaj w wierszu Na lipę czarnoleską rekwizyty charakterystyczne dla tradycji antycznej i wyjaśnij, w jakim celu zostały one przywołane.

RNMKVRHPVz7O7
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, w jaki sposób Jerzy Liebert nawiązuje do twórczości Jana Kochanowskiego. Rozszyfrowując aluzję literacka, weź pod uwagę wskazane elementy tekstu Na lipę czarnoleską.

R6M17zVET6Bc8
Tytuł utworu. (Uzupełnij). Bohater liryczny. (Uzupełnij). Elementy świata przedstawionego w utworze. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 6

Na podstawie słów Lira, której miodu siła, / Na trzy wieki Polskę spiła wyjaśnij, jak Jerzy Liebert przedstawia wpływ poezji Jana Kochanowskiego na kulturę polską.

REDdkYLqMw0c5
(Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Na podstawie drugiej strofy wiersza Na lipę czarnoleską wypisz wartości, które zdaniem Jerzego Lieberta wniosła do kultury poezja Jana Kochanowskiego.

Rukh3IsUZKutj
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Na lipę czarnoleską
    • Elementy należące do kategorii Na lipę czarnoleską
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Koniec elementów należących do kategorii Na lipę czarnoleską
R4UD3H0V7hjaH
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Na podstawie trzeciej i czwartej strofy wiersza Na lipę czarnoleską objaśnij, jakie funkcje pełni twórczość Jana Kochanowskiego w epoce nowoczesności.

R1AJ42uBT5odQ
(Uzupełnij).
Praca domowa

Porównaj, jak twórczość Jana Kochanowskiego oddziałuje na czytelników według Jerzego Lieberta, a jak według Juliana Tuwima. Swoją odpowiedź zamknij w 10 zdaniach.

Julian Tuwim Rzecz Czarnoleska

Rzecz Czarnoleska – przypływa, otacza,
Nawiedzonego niepokoi dziwem.
Słowo się z wolna w brzmieniu przeistacza,
Staje się tem prawdziwem.

Z chaosu ład się tworzy. Ład, konieczność,
Jedyność chwili, gdy bezmiar tworzywa
Sam się układa w swoją ostateczność
I woła, jak się nazywa.

Głuchy nierozum, ciemny sens człowieczy
Ostrym promieniem na wskroś prześwietlony,
Oddechem wielkiej Czarnoleskiej Rzeczy
Zbudzony i wyzwolony.

C8 Źródło: Julian Tuwim, Rzecz Czarnoleska, [w:] Wiersze wybrane, oprac. M. Głowiński, Wrocław 1986, s. 78–79.