Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
REWoA68BbgCcV1
Ćwiczenie 1
Zaznacz poprawną hierarchię urzędniczą. Możliwe odpowiedzi: 1. wojewoda, kasztelan, podkomorzy, sędzia ziemski, chorąży, wojski, 2. kasztelan, wojewoda, podkomorzy, sędzia ziemski, chorąży, wojski, 3. wojewoda, kasztelan, sędzia ziemski, chorąży, podkomorzy, wojski
ROsvpAWbgFjv711
Ćwiczenie 2
Urzędnik ten w razie niebezpieczeństwa obejmował dowództwo nad pospolitym ruszeniem, przewodniczył sejmikom ziemskim, a także ustalał ceny produktów rzemieślniczych. Urzędnik: podkomorzy, kasztelan, wojewoda Od tego urzędnika nazwę wzięły sądy wydające decyzje w sporach o podział posiadłości. Urzędnik: podkomorzy, kasztelan, wojewoda Był to najwyższy urzędnik w województwie krakowskim, w innych województwach plasował się na drugiej pozycji, za wojewodami. Urzędnik: podkomorzy, kasztelan, wojewoda
RuAdQaTwlVU8Q11
Ćwiczenie 3
zakaz przekazywania pierwszeństwa nominacji w razie wakansu. przywilej koszycki, przywilej nieszawski, przywilej jedlneński zakaz nadawania urzędów lokalnych cudzoziemcom. przywilej koszycki, przywilej nieszawski, przywilej jedlneński zakaz łączenia urzędu starosty z urzędem wojewody lub kasztelana. przywilej koszycki, przywilej nieszawski, przywilej jedlneński zakaz mianowania starostów spośród członków rady królewskiej. przywilej koszycki, przywilej nieszawski, przywilej jedlneński
211
Ćwiczenie 4

Przeczytaj tekst autorstwa Jana Długosza na temat zasad funkcjonowania urzędów w dawnej Polsce, a następnie wykonaj polecenia.

Jan Długosz Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego

Roczną koleją zmieniać przełożonych i urzędników jest zbawienną dla ogółu i walną zasadą Rzplitej. Powaga panującego staje się groźniejszą i tem większe uzyskuje posłuszeństwo i uszanowanie, gdy urzędnik zmianie podlegać może. [...] Przybyszów obcych i ludzi cudzych rzadko Polacy przypuszczają do rządu i urzędów, chociażby nawet celowali dowcipem lub obyczajami; a jeżeli to się trafi, to chyba po długim czasie i nigdy bez zawiści.

Długosz Źródło: Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, wybór PWN, Kraków 2009.
RGZyIxM2dc5g1
Napisz, o jakich zasadach funkcjonowania urzędów w Polsce pisze Długosz w powyższym fragmencie. (Uzupełnij) Wyjaśnij, dlaczego kronikarz te zasady ocenia krytycznie. (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 5

Przeanalizuj mapę przedstawiającą podział administracyjny Rzeczypospolitej na początku XVII w. (źródło 1), a następnie herby znajdujące się na pieczęci Kazimierza Jagiellończyka (źródło 2). Jakiej części państwa polsko‑litewskiego dotyczą herby szczegółowe (oprócz godła Polski i Litwy u góry) zawarte na pieczęci?

Źródło 1

R17crv3DDoMTg
Podział administracyjny Rzeczypospolitej na początku XVII w.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Poznaniak, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Źródło 2

R1CAbECCcSKwq
Pieczęć Kazimierza Jagiellończyka.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R9hDpFT1c7n1F
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
2
Ćwiczenie 5
R1Gzea2Jj1Sy0
(Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 6

Przeczytaj tekst źródłowy i zakładając, że struktura sądownictwa dawnej Rzeczypospolitej pozostawała zasadniczo niezmienna, określ, któremu sądowi będzie podlegać opisana sprawa. Uzasadnij swoje zdanie.

Marcin Kamler Przemoc między szlachtą sieradzką w XVII wieku

W 1609 r. Barbara Cieszkowska, wdowa po Janie Świeżyńskim w Świeżynach, skarżyła się na Adama Walewskiego, skarbnika sieradzkiego i jego pomocników, iż naszli jej dwór, gwałtownie okna do izby trzy, a czwarte do komnaty wysiekli i niektórzy weszli do izby oknami, „po całym domu tumult czynili”, szukali jej syna Wawrzyńca, „komory zamknione gwałtem odbijali, zawiasy przy nich będące poodrywali, połamali”. Ją samą Walewski „słowy nieuczciwymi obraził, szablą kilkakroć uderzył”, potem „bydło wszystkie tej skarżącej się z pola jej własnego kazał zagnać do swojego dwora we wsi Pstrokonie będącego i one przez czas niemały u siebie morzył.

Kamler Źródło: Marcin Kamler, Przemoc między szlachtą sieradzką w XVII wieku, wybór Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2011, s. 134–135.
R15N9XwfAmmLn
Twoja odpowiedż (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z notką biograficzną Spytka z Melsztyna. Określ, w jaki sposób król wynagradzał swoich stronników. Jak oceniasz ten sposób z punktu widzenia interesów państwa?

Spytko II z Melsztyna

Spytko II z Melsztyna (1364–1399) – wojewoda krakowski od 1384, jeden z sygnatariuszy unii w Krewie, kasztelan krakowski od 1389.

Był synem Jana, wnukiem Spycimira herbu Leliwa. Był rzecznikiem następstwa na tronie polskim Jadwigi i jej małżeństwa z Władysławem Jagiełłą, należał do głównych zwolenników unii Litwy z Koroną. W 1385 r. wraz ze swoimi braćmi stryjecznymi Janem z Tarnowa i Spytkiem z Tarnowa wynegocjował i podpisał jako reprezentant Polski pierwszą unię Polski i Litwy zawartą w miejscowości Krewo oraz wydanie królowej Jadwigi za mąż za wielkiego księcia Litwy Władysława Jagiełłę. Był bliskim współpracownikiem króla.

Jego siostra Jadwiga była matką chrzestną Jagiełły. Jego żoną była jedna z dwórek królowej Jadwigi – Węgierka Elżbieta, córka Emeryka Lackfi (chorw. Mirko Lacković), wielkorządcy Siedmiogrodu. [...] W 1395 otrzymał Podole jako lenno. W czasie kryzysu związku polsko‑litewskiego, po okrzyknięciu Witolda królem, Spytek z Melsztyna wraz z biskupem wileńskim Andrzejem Jastrzębcem zabiegał o kontynuowanie unii polsko‑litewskiej. Był sceptykiem co do powodzenia wojny z siłami Złotej Ordy dowodzonymi przez Timur‑Kutłuka, dowodził polskimi posiłkami w bitwie nad Worsklą, w której poległ.

Miał trzy córki: Dorotę, Jadwigę i Katarzynę (zamężną z Januszem Mazowieckim) oraz dwóch synów: Spytka III i Jana.

wikipedia Źródło: Spytko II z Melsztyna, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org.
R1UXZvwZfM5pH
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 8

Przeanalizuj drzewo genealogiczne rodu Szydłowieckich, a następnie rozstrzygnij, czy podane stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.

R1VRmSK9F9LCa
Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1a9s3MYik27X
Spośród członków rodu Szydłowieckich Krzysztof osiągnął najwyższe urzędy.. Możliwe odpowiedzi: Fałsz, Prawda. Jedynym przedstawicielem rodu Szydłowieckich, który nie piastował urzędów centralnych, był Paweł.. Możliwe odpowiedzi: Fałsz, Prawda. Spośród pięciu synów Stanisława Szydłowieckiego czterech miało z tytułu sprawowanych urzędów prawo zasiadania w sądzie grodzkim.. Możliwe odpowiedzi: Fałsz, Prawda