Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego

EchejechejEchej, jak gwałtemgwałtemgwałtem obrotne obłokiobrotne obłokiobrotne obłoki
TytanTytanTytan prędki lotne czasy pędzą,
chciwa może odciąć rozkosz nędząchciwa może odciąć rozkosz nędząchciwa może odciąć rozkosz nędzą
śmierć – tuż za nami spore czyni kroki.

A ja, co dalej, lepiej cień głęboki
błędów mych widzę, które gęsto jędzągęsto jędzą […] nędzągęsto jędzą
strwożone serce ustawiczną nędzągęsto jędzą […] nędząstrwożone serce ustawiczną nędzą,
i z płaczem ganię młodości mej skoki.

O moc o rozkosz o skarby pilnościpilnościpilności,
choćby nie darmo byłychoćby nie darmo byłychoćby nie darmo były, przedsię szkodzą,
bo naszę chciwośćchciwośćchciwość od swej szczęśliwości
własnejwłasnejwłasnej (co Bogiem zowiemy) odwodzą

niestałe dobra. O stokroć szczęśliwy,
który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy.

cyt1 Źródło: Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego, [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 49.
echej
gwałtem
obrotne obłoki
Tytan
chciwa może odciąć rozkosz nędzą
gęsto jędzą […] nędzą
pilności
choćby nie darmo były
chciwość
własnej
Sonet II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.

Z wstydem poczęty człowiek, urodzony
z boleścią, krótko tu na świecie żywie,
i to odmiennieodmiennieodmiennie, nędznie, bojaźliwie,
ginie, od Słońca jak cień opuszczony.

I od takiego, Boże nieskończony,
(w sobie chwalebnie i w sobie szczęśliwie
sam przez się żyjąc) żądasz jakmiarzjakmiarzjakmiarz chciwie
być miłowany i chcesz być chwalony?

Dziwne są Twego miłosierdzia sprawy:
tym się Cherubim – przepaść rozumnościCherubim - przepaść rozumnościCherubim – przepaść rozumności
dziwi zdumiały i stąd pała prawy
płomień – SerafimPłomień - Serafimpłomień – Serafim w szczęśliwej miłości.

O Święty Panie, daj, niech i my mamy
to, co mieć każesz, i tobie oddamy.

cyt2 Źródło: Sonet II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc., [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 50.
Job (Jop)
Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc
odmiennie
jakmiarz
Cherubim - przepaść rozumności
Płomień - Serafim
Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego

I nie miłować ciężko, i miłować
nędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione
myśli cukrującukrowaćcukrują nazbyt rzeczy one,
które i mienić, i muszą się psowaći mienić, i muszą się psowaći mienić, i muszą się psować.

Komu tak będzie dostatkiemdostatkiemdostatkiem smakować
złoto, sceptrsceptrsceptr, sława, rozkosz i stworzone
piękne oblicze, by tym nasycone
i mógł mieć serce, i trwóg się warowaćtrwóg się warowaćtrwóg się warować?

Miłość jest własny bieg bycia naszegoMiłość jest własny bieg bycia naszegoMiłość jest własny bieg bycia naszego,
ale z żywiołów utworzone ciałoz żywiołów utworzone ciałoz żywiołów utworzone ciało
to chwaląc, co zna początku równegoco zna początku równegoco zna początku równego
zawodzi duszę, której wszystko mało,

gdy Ciebie, wiecznej i prawej piękności
samej nie widzi – celu swej miłości.

cyt3 Źródło: Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego, [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 51–52.
cukrować
i mienić, i muszą się psować
dostatkiem
sceptr
trwóg się warować
Miłość jest własny bieg bycia naszego
z żywiołów utworzone ciało
co zna początku równego
1
Pokaż ćwiczenia:
RKFpv8eHqHz9P11
Ćwiczenie 1
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz Prawdę, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz – jeśli jest fałszywe. Podmiot liryczny w Sonecie I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego żałuje, że wcześniej nie dostrzegał marności rzeczy doczesnych, np. bogactwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Podmiot liryczny w Sonecie II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore nie rozumie działania Boga, ale poddaje się Jego woli. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Według podmiotu lirycznego w Sonecie V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego rozkosz, sława, pieniądze pomagają zwalczyć obawę przed śmiercią. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
11
Ćwiczenie 2

Podmiot liryczny w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ujawnia swoją obecność. Określ, w czyim imieniu się wypowiada. Odpowiedź uzasadnij.

R1dUGcW5TSMwy
(Uzupełnij).
R16psDeUcpEQ811
Ćwiczenie 3
Na podstawie Sonetu II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc. scharakteryzuj Boga i człowieka. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa. Człowiek jest zagubiony, niepewny, jedyną nadzieją jest dla niego boskie miłosierdzie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Człowiek tylko dzięki swojej wolnej woli potrafi odróżnić dobro od zła i w ten sposób zyskać zbawienie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Człowiek nie rozumie miłosierdzia Boga, ale poddaje się Jego potędze. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bóg jest początkiem i końcem, jego potęga jest niezmierzona. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nieskończony Bóg żąda miłości od bojaźliwego człowieka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Człowiek może być posłuszny Bogu tylko wtedy, gdy otrzyma od Niego wskazówki i pomoc. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 4

W jakim celu Bóg stworzył człowieka? Aby to wytłumaczyć, zinterpretuj ostatnią zwrotkę Sonetu II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.

RRTXmuJwiQ0OL
(Uzupełnij).
RAXVE8CWlORmL2
Ćwiczenie 5
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
2
Ćwiczenie 5
R1OpSEGyZXhcS
(Uzupełnij).
RDbgdOJ5b3xJg2
Ćwiczenie 6
Na podstawie sonetów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego podaj przyczyny lęku, który dręczy człowieka na ziemi. Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. śmierć, 2. brak boskiej opieki, 3. bogactwo, 4. krótki czas ludzkiego życia, 5. grzechy, błędy popełniane przez człowieka, 6. młodość
31
Ćwiczenie 7

Na podstawie trzech sonetów wyjaśnij, jakie jest według Mikołaja Sępa Szarzyńskiego prawdziwe przeznaczenie człowieka.

R12HSZ9nzF3ma
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z opisem obrazu siedemnastowiecznego malarza flamandzkiego. Obraz przedstawia Hioba w otoczeniu żony i trzech przyjaciół. Przypomnij sobie biblijną historię Hioba. Napisz krótki dialog między nim a jedną z pozostałych postaci. W dialogu użyj cytatów z utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Zapoznaj się z opisem obrazu siedemnastowiecznego malarza flamandzkiego. Obraz przedstawia Hioba w otoczeniu żony i trzech przyjaciół. Przypomnij sobie biblijną historię Hioba. Napisz krótki dialog między nim a jedną z pozostałych postaci. W dialogu użyj cytatów z utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
RNX4TZD9whwN9
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R15vRD21H73nz
Gerard Seghers, Cierpiący Hiob
Źródło: dostępny w internecie: Wikimedia Commons.