Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
R1QOjPgXaXfia
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RWobyNlKkclVc
Wskaż nazwiska osób, które stanowiły tzw. triumwirat władzy od śmierci Józefa Piłsudskiego do wybuchu II wojny światowej. Możliwe odpowiedzi: 1. Józef Beck, 2. Walery Sławek Ignacy Mościcki, 3. Eugeniusz Kwiatkowski, 4. Edward Śmigły-Rydz, 5. Adam Koc
21
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu karykatury zamieszczonej w satyrycznym czasopiśmie „Mucha” wykonaj polecenia.
Na podstawie opisu karykatury zamieszczonej w satyrycznym czasopiśmie „Mucha” wykonaj polecenia.
R1R2Y1dQS1wbi
Tekst pod karykaturą: Pan Prezydent: – Panie Marszałku. Przecież ta moja oblubienica całkiem krzywa. Pan Marszałek: – Wyprostujemy ją, najdroższy panie Prezydencie, pod maglem sejmowym, wyprostujemy.
Źródło: Mucha , dostęp w: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, domena publiczna.
R18ydmMZcamft
Wskaż, w którym roku mogła powstać ta karykatura. Uzasadnij swój wybór. Możliwe odpowiedzi: 1. 1921, 2. 1926, 3. 1935
R9HW3CDX4oiXm
Uzasadnienie (Uzupełnij). Przedstaw w kilku zdaniach krótką interpretację karykatury. Jakie postaci zostały na niej ukazane? Co symbolizuje panna młoda i dlaczego właśnie w taki sposób została przedstawiona? (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 3

Konstytucja kwietniowa została uchwalona stosunkiem głosów 260 do 139. Na podstawie fragmentu Konstytucji marcowej, której przepisy regulowały zmianę ustawy zasadniczej, rozstrzygnij, czy Konstytucja kwietniowa została wprowadzona zgodnie z prawem, czy nie. Uzasadnij odpowiedź.

1

Artykuł 35.

Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia. Jeżeli Senat nie podniesie w ciągu 30 dni od dnia doręczenia mu uchwalonego projektu ustawy żadnych przeciwko niemu zarzutów – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy. Na wniosek Senatu Prezydent Rzeczypospolitej może zarządzić ogłoszenie ustawy przed upływem 30 dni.
Jeżeli Senat postanowi projekt, uchwalony przez Sejm, zmienić lub odrzucić, powinien zapowiedzieć to Sejmowi w ciągu powyższych 30 dni, a najdalej w ciągu następnych dni 30 zwrócić Sejmowi z proponowanemi zmianami.
Jeżeli Sejm zmiany, przez Senat proponowane, uchwali zwykłą większością, albo odrzuci większością 11/20 głosujących – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy w brzmieniu, ustalonem ponowną uchwałą Sejmu.

Artykuł 125.

Zmiana Konstytucji może być uchwalona tylko w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, względnie członków Senatu, większością 2/3 głosów.
Wniosek o zmianę Konstytucji winien być podpisany co najmniej przez ⅓ ustawowej liczby posłów, a zapowiedziany co najmniej na 15 dni.
Drugi z rzędu na zasadzie tej Konstytucji wybrany Sejm może dokonać rewizji Ustawy Konstytucyjnej własną uchwałą, powziętą większością 3/5 głosujących, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Co lat 25 po uchwaleniu niniejszej Konstytucji ma być Ustawa Konstytucyjna poddana rewizji zwyczajną większością Sejmu i Senatu, połączonych w tym celu w Zgromadzenie Narodowe.

c1
RiyaZ6gZzHqEu
Konstytucja kwietniowa została wprowadzona (Wybierz: zgodnie z prawem, niezgodnie z prawem) . Uzasadnienie (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 4

Na podstawie poniższych materiałów źródłowych oraz przepisów Konstytucji kwietniowej oceń, czy okólnik wprowadzony przez premiera był niezgodny z prawem. Uzasadnij swoje zdanie.

Źródło A

1

Gen Rydz‑Śmigły wyznaczony przez Marszałka Piłsudskiego jako pierwszy obrońca ojczyzny i pierwszy współpracownik Pana Prezydenta w rządzeniu państwem, ma być uważany i szanowany, jako pierwsza w Polsce osoba po Panu Prezydencie Rzeczypospolitej […]. Wszyscy funkcjonariusze państwowi z Prezesem Rady Ministrów na czele okazywać mu winni objawy honoru i posłuszeństwa

c2

Źródło B

1

Okólnik ten był złamaniem konstytucji i Sładkowski powinien był odpowiadać za jego wydanie przed Trybunałem Stanu. Mniejsza zresztą o drugą osobę […] jakkolwiek drugą osobą w państwie był marszałek Senatu. […] Instytucja „drugiej osoby” redukująca się do porządku ustawiania foteli na nabożeństwach i uroczystościach […] miała znaczenie drugorzędne. Inaczej było z posłuszeństwem, którego dla Rydza Składkowski od ministrów w okólniku wymagał. Żądanie to łamało, druzgotało całą konstytucję z 23 kwietnia.

c3
RScXrFQjodpr2
Okólnik wprowadzony przez premiera był (Wybierz: niezgodny z prawem, zgodny z prawem) . Uzasadnienie (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 5

Na podstawie „deklaracji ideowej” Obozu Zjednoczenia Narodowego z lutego 1937 r. wykonaj polecenia.

1

1. Normę naszego wewnętrznego życia stanowi Konstytucja kwietniowa […]. Ukracając samowolę dawnego sejmowładztwa, zapewnia państwu silna i sprężystą władzę, opartą o przemożny autorytet głowy państwa, prezydenta Rzeczypospolitej, który stojąc na szczycie państwowej struktury, dzierży w swym ręku władzę zasadniczych rozstrzygnięć.

2. Drugim ważnym, charakterystycznym i dodatnim elementem naszego dzisiejszego życia państwowego jest armia. Marszałek Piłsudski ukochał ją nade wszystko […]. Dlatego walczył wytrwale i konsekwentnie o specjalne prerogatywy dla wodza armii, dlatego w sposób przewidujący tego wodza jako swego następcę wyznaczył.

3. Państwo jest jedyną formą prawidłowego i zdrowego bytu narodu. […]

4. Naród polski związał się duchowo na progu swego cywilizacyjnego rozwoju z katolickim kościołem […]. W stosunku do innych wyznań stoimy na stanowisku określonym w Konstytucji, a wynikającym z tradycyjnej polskiej tolerancji religijnej.

5. […] Zachowując zasady własności prywatnej, jako też przedsiębiorczości prywatnej jednostek, Państwo musi mieć prawo wpływu na harmonijny rozwój całokształtu produkcji.

8. Kultura polska w nauce, sztuce i obyczaju winna być wykładnikiem geniusza narodowego […]. Nauka, literatura i sztuka tak pojęte, będąc źródłem duchowych i materialnych wartości narodu, winny być przez państwo otoczone troskliwą opieką

9. Wytyczną naszą w stosunku do mniejszości narodowych jest chęć bratniego współżycia obywatelskiego na tej ziemi, za którą w ciągu wieków przelewaliśmy krew […]. W stosunku do ludności żydowskiej – stanowisko nasze jest następujące: zbyt wysoko cenimy poziom i treść naszego życia kulturalnego […], abyśmy mogli aprobować akty samowoli i brutalnych odruchów antyżydowskich. […] Zrozumiałym natomiast jest instynkt samoobrony kulturalnej i naturalną jest dążność społeczeństwa polskiego do samodzielności gospodarczej.

c4
RWgrE7j49FkNa
Wymień trzy kluczowe zasady, na jakich opierać się miał Obóz Zjednoczenia Narodowego. (Uzupełnij) Określ, czy mniejszości narodowe zamieszkujące w 1/3 II Rzeczpospolitą mogły uważać, że powyższe postanowienia są dla nich krzywdzące. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Porównaj ordynację wyborczą z 1922 r. z nową, z 1935 r., a następnie wskaż, które stwierdzenia w tabeli są prawdziwe, a które fałszywe.

RkzueBSijNZIj
Ordynacja wyborcza z 1935 roku Rozdział II.
Prawo wybierania.
Art. 2.
Prawo wybierania do Sejmu ma każdy obywatel bez różnicy płci, który przed dniem zarządzenia wyborów ukończył lat 24.

Art. 3.
(1) Nie ma prawa wybierania:
a) pozbawiony lub ograniczony w zdolności do działań prawnych;
b) pozbawiony praw rodzicielskich lub opiekuńczych;
c) wydalony na mocy wyroku sądu dyscyplinarnego ze służby państwowej lub samorządowej albo pozbawiony wyrokiem takiego sądu stanowiska publicznego lub prawa wykonywania zawodu, a to w ciągu lat pięciu od uprawomocnienia się wyroku;
d) wykluczony od pełnienia czynnej służby wojskowej, służby w rezerwie lub w pospolitem ruszeniu;
e) pozbawiony orzeczeniem Trybunału Stanu mandatu poselskiego lub senatorskiego albo urzędu ministra, a to w ciągu lat dziesięciu od orzeczenia Trybunału;
f) skazany wyrokiem sądowym, choćby nieprawomocnym, na utratę praw publicznych bądź na karę wydalenia z wojska lub z marynarki wojennej albo z korpusu oficerskiego;
g) skazany wyrokiem sądowym na karę zasadniczą pozbawienia wolności za przestępstwo, popełnione z chęci zysku lub innych niskich pobudek, a to w ciągu lat pięciu od uprawomocnienia się wyroku;
h) utrzymujący się z nierządu;
i) umieszczony przez sąd: w zakładzie leczniczym, w domu pracy przymusowej lub w zakładzie dla niepoprawnych;
j) umieszczony w zamkniętym zakładzie dla psychicznie chorych.

(2) Utrata prawa wybierania, nieorzeczona wyrokiem sądowym, trwa aż do ustania przyczyny, która ją spowodowała, jeżeli przepis ustępu poprzedzającego nie stanowi inaczej.

Rozdział III.
Prawo wybieralności.
Art. 4.
Prawo wybieralności na całym obszarze Państwa ma każdy obywatel, mający prawo wybierania, który przed dniem zarządzenia wyborów ukończył lat 30.

Art. 5.
Nie mają prawa wybieralności w okręgach wyborczych, na obszarze których pełnią służbę:
a) wojewodowie (Komisarz Rządu m. st. Warszawy) oraz podlegli im urzędnicy;
b) prokuratorzy sądów powszechnych z wyjątkiem prokuratorów Sądu Najwyższego;
c) kuratorzy okręgów szkolnych oraz podlegli im naczelnicy wydziałów, wizytatorzy i inspektorzy szkolni;
d) dyrektorzy izb skarbowych oraz podlegli im urzędnicy;
e) oficerowie i szeregowi Policji Państwowej z wyjątkiem pełniących służbę we władzach centralnych.

Rozdział IV.
Okręgi wyborcze i obwody głosowania.
Art. 6.
(1) Obszar Państwa dzieli się na 104 okręgi wyborcze; wykaz okręgów zawiera załącznik do ustawy niniejszej.
(2) Granice powiatów i komisarjatów Policji Państwowej określa stan prawny, istniejący w dniu zarządzenia wyborów.
(3) Nowy powiat, utworzony z gmin, położonych na obszarze różnych okręgów wyborczych, włącza się do okręgu, do którego przedtem należała większa część ludności tego powiatu.

Art. 7.
Na każdy okrąg wyborczy przypadają dwa mandaty poselskie.

Art. 31.
Listę kandydatów na posłów ustala w każdym okręgu wyborczym zgromadzenie okręgowe., Ordynacja wyborcza z 1922 roku Art. 1.
Prawo wybierania posłów do Sejmu ma, wyjąwszy wojskowych w służbie czynnej, każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej bez różnicy płci, który w dniu ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw ma ukończonych 21 lat wieku i w myśl postanowień niniejszej ustawy prawa tego nie jest pozbawiony.

Art. 5.
Wybieralnymi do Sejmu mogą być wszyscy obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, posiadający prawo wybierania, nie wyłączając wojskowych w służbie czynnej, niezależnie od miejsca zamieszkania w kraju lub zagranicą, którzy do dnia ogłoszenia wyborów ukończyli 25 lat.

Art. 45.
Zgłoszenie [posłów] winno być podpisane łącznie lub na oddzielnych deklaracjach najmniej przez 50 wyborców, zamieszkałych w okręgu wyborczym.
Źródło: dostępne online: Sejm.gov.pl.
RBPaSXmQ30wMo
W obu przypadkach zachowano zasadę pięcioprzymiotnikowych wyborów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Liczba posłów została zmniejszona, natomiast liczba senatorów zwiększona. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zarówno wiek wyborców, jak i wybieranych został podwyższony. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wybory w 1935 r. były nieproporcjonalne, ponieważ z każdego ze 104 okręgów wybierano taką samą liczbę kandydatów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W obu ordynacjach partie polityczne wyznaczają kandydatów do Sejmu. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się ze źródłami i odpowiedz na pytania.

Źródło A

1

Ustawa bowiem wyborcza do Senatu pozbawia chłopów całkowicie nawet dotychczasowego prawa głosowania, a przez to samo wywłaszcza ich z wszelkiego wpływu na skład Senatu. Ordynacja wyborcza do Sejmu pozostawia wprawdzie chłopom możność oddania kartki wyborczej, ale odejmuje im prawo zgłaszania własnych kandydatów na posłów. Posłem w tych warunkach zostać może tylko ten, kto uzyska przyzwolenie władz rządowych […]. Stronnictwo Ludowe i jego członkowie nie wezmą udziału w wyborach przeprowadzonych na podstawie nowej ordynacji wyborczej.

c5

Źródło B

1

W Sejmie, w którym rozbrzmiewały tylko spory o cząstkowe rozbieżne interesy poszczególnych grup, w którym wszyscy wszystkich nawzajem zwalczali, Blok dał przykład, jak osiągnąć zharmonizowanie wysiłków i jak – w imię naczelnego, nadrzędnego interesu państwowego – należy dążyć do uzyskiwania rozstrzygnięć uzgodnionych. Fakt, że w Bloku znajdowali się przedstawiciele wszystkich warstw i rozbieżnych interesów społecznych, dał możność osiągania istotnego porozumienia, pozwolił na uzgodnione rozstrzyganie problemów realnego życia.

c6

Źródło C

1

Dotychczasowy system wyborczy był wybitnie partyjny […]. Kandydatury były zgłaszane przez partie […]. Czemże jest taki poseł? Czy przedstawicielem narodu, czy sługą panów? […] CO się tyczy zmniejszenia liczby posłów, to są w tym względzie dosadne wypowiedzenia się nie tylko u nas, ale i za granicą. Stwierdzają one, że jakości nie można osiągnąć inaczej, jak przez zmniejszenie ilości.

c7

Źródło D

Frekwencja: 46,6%

1935

Sejm

Senat

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem

153

60

Mniejszości narodowe

55

4

Frekwencja: 67,1%

1938

Sejm

Senat

Obóz Zjednoczenia Narodowego

161

64

Bezpartyjni i mniejszości narodowe

47

0

R17LtuNboASQf1
Dlaczego powstał BBWR? Na podstawie wyborów oceń, czy rozwiązał problem? (Uzupełnij) Czy w BBWR znajdowali się przedstawiciele różnych partii? (Uzupełnij) Dlaczego zmieniono ordynację wyborczą? Jaki miała mieć cel? W jaki sposób wpłynęła na wyniki wyborów? (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Na podstawie poniższych fotografii wymień podobieństwa oraz różnice w przebiegu wyborów w 1935 r. i tych przeprowadzanych współcześnie.

R1Lzlx4ISlRAB
Źródło: Narodowe Archiwum cyfrowe, tylko do użytku edukacyjnego.
RHt3MfTJ7AKnR
Źródło: Narodowe Archiwum cyfrowe, tylko do użytku edukacyjnego.
RB1M4toTDOkBt
Źródło: Narodowe Archiwum cyfrowe, tylko do użytku edukacyjnego.
RC1Dw4eK7rVmf
Podobieństwa: (Uzupełnij) Różnice: (Uzupełnij).
R1baIpftrHL72
Ćwiczenie 8
Wstaw właściwe sformułowania w luki w tekście. W 1938 r. Walery Sławek raz jeszcze odzyskał chwilowo swoje wpływy i został mianowany 1. w listopadzie 1938 r., 2. marszałkiem Sejmu, 3. Sejm, 4. 80 proc., 5. ponad 67 proc.. Mościcki oraz Śmigły‑Rydz, obawiając się wzmocnienia jego pozycji, postanowili rozwiązać 1. w listopadzie 1938 r., 2. marszałkiem Sejmu, 3. Sejm, 4. 80 proc., 5. ponad 67 proc. i rozpisać nowe wybory, które odbyły się już 1. w listopadzie 1938 r., 2. marszałkiem Sejmu, 3. Sejm, 4. 80 proc., 5. ponad 67 proc. Mimo ponownego bojkotu frekwencja wyniosła tym razem 1. w listopadzie 1938 r., 2. marszałkiem Sejmu, 3. Sejm, 4. 80 proc., 5. ponad 67 proc. Obóz Zjednoczenia Narodowego zyskał 1. w listopadzie 1938 r., 2. marszałkiem Sejmu, 3. Sejm, 4. 80 proc., 5. ponad 67 proc. poparcia.