Sprawdź się
Opisy przyrody w balladach są bardzo plastyczne. Wypisz z tekstu Świtezianki przykłady trzech różnych środków stylistycznych wykorzystanych do opisu jeziora. Jakie cechy Świtezi podkreśla autor?
Przyroda u romantyków. Zagadnienia podstawoweObok krajobrazu zmierzchowego za scenerię służył bardzo często pejzaż księżycowy. [...] Malarskie walory zawdzięcza noc księżycowa „światłu irracjonalnemu”, które zaciera ostrość konturów i nie uwypukla plastyki przedmiotów, oddzielając się od ich formy i przesuwając dowolnie psychiczny akcent całości jak gdyby według wskazówek baśniowo‑fantastycznej, nieobliczalnej reżyserii. Podobnie jak płynny, zmieniający się pejzaż księżycowy [...] [działał] krajobraz pochmurny, zamglony, dżdżysty, przesiąknięty oparami, które rozluźniają i roztapiają w sobie wszelkie formy, wytwarzając uczucie niepewności, psychicznego błądzenia. Przedmioty, których plastykę ujawnia w całej pełni słońce, stają się we mgle czymś nowym, [...] przybierają urok tajemniczości, podniecającej loty fantazji, pod którą nabrzmiewa niespokojna, prężna dynamika uczuć.
Źródło: Karol Klein, Przyroda u romantyków. Zagadnienia podstawowe, „Pamiętnik Literacki” 1928, nr 1/4, s. 559.
pogodna noc, drzewo, pod którym spotykają się zakochani, bór, maliny, brzeg jeziora, para kochanków, koszyk, wianek
| bohaterowie: | |
|---|---|
| krajobraz: | |
| rekwizyty: |
O sentymentalnym charakterze trzech pierwszych strof Świtezianki świadczą:
- konwencjonalne rekwizyty: kwiaty, maliny, blask księżyca
- świat natury, który współtworzy atmosferę szczęścia i spokoju
- obraz miłości kochanków na tle sprzyjającej im przyrody
- przywołanie geograficznych realiów: nazwy jeziora Świteź
- tajemnica związana z pochodzeniem dziewczyny
Sformułuj co najmniej jeden argument potwierdzający, że podana strofa Świtezianki wykorzystuje obrazowanie arkadyjskie.
Świtezianka[fragment]
Chateczka moja stąd niedaleka
Pośrodku gęstej leszczyny;
Jest tam dostatkiem owoców, mleka,
Jest tam dostatkiem źwierzynyŹródło: Adam Mickiewicz, Świtezianka, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. Cz. Zgorzelski, Kraków 1974, s. 115–121.
Wypisz z tekstu ballady dwa porównania dziewczyny do zjawisk natury. Wyjaśnij, jak zastosowane porównania opisują bohaterkę, i określ ich funkcję.
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| W Świteziance wprowadzono wzorce sielanki, które w drugiej części ballady zostały zburzone i zanegowane. | P □ | F □ |
| Ballada obala mit harmonii między człowiekiem a naturą i topos arkadyjski. | P □ | F □ |
| Świtezianka to przykład mitologizacji przyrody poprzez wprowadzenie elementów irracjonalnych i interpretacji antropomorficznych. | P □ | F □ |
Adam Mickiewicz opatrzył tytuł ballady przypisem: Jest wieść, że na brzegach Świtezi pokazują się Ondiny, czyli nimfy wodne, które gmin nazywa Świteziankami
. Na podstawie treści przypisu oraz opisów i informacji podanych w utworze Świtezianka zredaguj hasło „świtezianka”, które mogłoby się znaleźć w Słowniku istot fantastycznych w wierzeniach ludowych.
Zapisz w formie mapy myśli konkluzje dotyczące obrazu przyrody w balladzie Świtezianka. W notatce uwzględnij cytaty z utworu, własne wnioski interpretacyjne oraz obserwacje zawarte w podanym fragmencie tekstu Andrzeja Gurbiela.
- Nazwa kategorii: przyroda w balladzie „Świtezianka”
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii przyroda w balladzie „Świtezianka”
- Elementy należące do kategorii przyroda w balladzie „Świtezianka”
-
przyroda w balladzie „Świtezianka”
Świtezianka Mickiewicza wobec dziedzictwa sentymentalizmuTok akcji ballady w pełni ujawnia założenia romantycznego światopoglądu. [...] Natura w Świteziance nie może, czy też nie chce, spełniać funkcji terapeutycznych, jest obojętna wobec problemów człowieka. Obcowanie z nią nie przynosi ukojenia, stwarza natomiast stan permanentnego zagrożenia. Doświadczył tego strzelec [...] bezpośrednio po akcie przysięgi, kiedy niespodziewanie znalazł się w samym centrum nieznanego sobie świata, nieznanego tym bardziej, że nawet nie przeczuwał jego istnienia. [...]
Strzelec, z racji swej profesji i samego faktu przebywania w borze narusza „stan posiadania” natury, czym nieświadomie prowokuje agresję z jej strony. Stąd też to wszystko, co spotyka bohatera ballady, określić można mianem „polowania na upatrzonego”, odczytać jako zamierzoną zemstę przyrody na człowieku, który sądzi, że może ją sobie podporządkować, uczynić powolnym narzędziem realizacji swych egoistycznych interesów. Zarysowany tu wieczny konflikt dwóch sprzecznych sił nie pozostawia miejsca na idyllę. W tej walce [...] przewagę ma oczywiście natura dzięki bogactwu i zmienności form, w jakich się przejawia. Natura w Świteziance — jak zresztą w wielu innych balladach cyklu — obdarzona jest mocą kreatorską, może dowolnie stwarzać efemeryczneefemeryczne byty i swobodnie je przekształcać, może objawiać się raz jako wcielenie łagodności i spokoju, innym razem znowu ukazywać w całym majestacie grozy. Taka wizja powstać mogła jedynie przy założeniu, że natura posiada zarazem materialny i duchowy charakter.
Źródło: Andrzej Gurbiel, Świtezianka Mickiewicza wobec dziedzictwa sentymentalizmu, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP Kraków” 1978, nr z. 68, s. 55.